LOJİSTİK MERKEZ YÖNETİMİ KİTABI – Lojistik Master Planlama Yol Haritası 

Kuruluş Metodolojisi ve Performans Göstergeleri

Dr. Adil ÜNAL  – Prof. Dr. Murat ERDAL

Lojistik master planlama ve lojistik merkez yönetimi konuları son dönemde sektörde sıklıkla tartışılan konuların başında gelmektedir. Özellikle Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve EkonomiBakanlığı konuyla yakından ilgilenmektedir. Ülkemizde faaliyet gösteren tüm kalkınma ajansları bölgelerinin sanayi, tarım ve ticaret alanlarını geliştirmek amacıyla ulaştırma ve lojistik konusunda stratejik planlar yapmaktadır. Bu planların başında “Bölgesel Lojistik Master Planlama” çalışmaları gelmektedir. Bu çalışmaların devamı niteliğinde ise en önemli konu lojistik merkez yönetimi yapılanması olarak karşımıza çıkmaktadır.

Lojistik sektörü ticareti kolaylaştırması ve dünya üzerindeki eşya hareketliliğini sağlaması sebebiyle ülkeekonomilerinin temel yapıtaşlarından birini oluşmaktadır. İyi yapılandırılmış taşımacılık ve lojistik hizmet ağlarınasahip ülkeler rekabet avantajını arttırmaktadır. Bu noktada taşımacılık ve lojistik hizmet faaliyetlerine ilişkinyapılacak entegre düzenlemeler ilk sırada değerlendirilmektedir.

Taşıma modları kullanımının daha dengeli hale getirilmesini sağlamak amacıyla birden fazla taşıma türünün birarada kullanımını sağlayan aktarma terminalleri ve tesisler kurulmaktadır. Modern anlamda bu tür tesisleri deiçerisinde barındıran lojistik merkezlerin hem ulaştırma ağlarının düzenlenmesi hem de etkin kullanılmasıaçısından büyük faydalar sağlamaktadır.

Taşımacılık ve lojistiğe ilişkin tüm temel ve destek faaliyetlerin bir arada sunulduğu aktif bir yönetimi olantesisler lojistik merkezler olarak değerlendirilmektedir. Şehir içerisine dağılmış lojistik odakların bir arayagetirilmesi ile azalan trafik sıkışıklığı sonucu şehirde yaşam kalitesinin arttırılması, hem de lojistiğe ilişkin tümfaaliyetlerin bir arada kümelenmesi ile işletmeler arası sinerji potansiyeli ortaya çıkarılmaktadır.

Kamu-özel sektör ortaklığı modelinin sıklıkla kullanıldığı lojistik merkez kuruluş projelerinde çeşitlipaydaşlar görev alabilmektedir. Lojistik hizmet alanlar, üretenler,kamu kuruluşları, üniversiteler ve araştırma kuruluşları, merkezin kurulduğu bölgede ikamet edenler ve sivil toplum kuruluşları bu paydaşlar arasında sayılabilmektedir.

Türkiye’de son yıllarda Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollarının projeleri ve bazı özel sektör yatırımları ilelojistik merkezler oluşturulmaya başlanmıştır. Ülkemiz sahip olduğu coğrafi avantajı doğru planlanan veyönetilen lojistik merkezler sayesinde arttırabilme potansiyeline sahiptir. Bu nedenle çeşitli bölgelerde kurulmasıplanlanan lojistik merkezler ekonomik kalkınmaya katkı ve diğer faydaları açısından yüksek önemtaşımaktadır.

Çalışmada Arş. Gör. Adil ÜNAL’ın “Lojistik Merkez Yönetimi: İstanbul İli Potansiyel Lojistik Merkez AlanlarıÜzerine Bir Araşırma” başlıklı yüksek lisans tez çalışmasından yararlanılmıştır. Çalışmanın teorik bölümüne yerverilmiş, lojistik master planlama, lojistik merkez yapılanması ve işletilmesi (metodoloji) ve bu alanda kullanılan performans göstergeleri ile zenginleştirilmiştir.

Arş. Gör. Adil ÜNAL                                                          Prof. Dr. Murat ERDAL

İstanbul Üniversitesi                                                             İstanbul Üniversitesi

aunal@istanbul.edu.tr                                                           merdal@istanbul.edu.tr

www.adilunal.com.tr                                                             www.muraterdal.com

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ……………………………………………………………………………………………… vi

İÇİNDEKİLER………………………………………………………………………………… viii

TABLO LİSTESİ……………………………………………………………………………….. ix

ŞEKİL LİSTESİ…………………………………………………………………………………. x

KISALTMALAR……………………………………………………………………………… xiii

GİRİŞ…………………………………………………………………………………………………. 1

1. LOJİSTİK MERKEZ KAVRAMI VE TEMEL ÖZELLİKLERİ………….. 2

   • Master Plan Kavramı……………………………………………………………………….. 2

   • Lojistik Master Planlama………………………………………………………………….. 4

   • Master Planlama Süreci……………………………………………………………………. 6

   • Lojistik Merkez Kavramı………………………………………………………………… 14

   • Lojistik Merkezlerin Tarihsel Gelişimi……………………………………………… 28

   • Lojistik Merkez Fonksiyonları…………………………………………………………. 30

   • Lojistik Merkezlerin Sınıflandırılması………………………………………………. 37

2. LOJİSTİK MERKEZ YÖNETİMİ…………………………………………………….. 43

   • Lojistik Merkezlerin Planlanması…………………………………………………….. 43

     • Lojistik Merkez Kuruluş Yeri Seçimi…………………………………….. 48

     • Lojistik Merkez Paydaşları…………………………………………………… 53

     • Lojistik Merkez Finansman Modelleri……………………………………. 62

   • Lojistik Merkezlerde Fonksiyonel Özellikler…………………………………….. 71

     • Lojistik Merkezlerde Yönetim………………………………………………. 72

     • Lojistik Merkezlerde Pazarlama……………………………………………. 82

     • Lojistik Merkezlerde İnsan Kaynakları…………………………………… 83

     • Lojistik Merkezlerde Bilgi Sistemleri ve Teknoloji………………….. 84

       • Lojistik Merkezlerde Kullanılan Teknolojik Uygulamalar…… 86

       • Radyo Frekansı ile Tanımlama (RFID)………………………………. 88

       • Manyetik Sensörler………………………………………………………… 89

       • Kapalı Devre Televizyon Sistemi (CCTV)………………………… 89

       • Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT)…………………………………. 90

       • Lojistik Merkez Bilgi ve İletişim Teknolojisi Organizasyonu 90 2.4.6.1. Kontrol Odası 90

         • İletişim Yönetimi Merkezi……………………………………….. 91

         • Veri Yönetim Merkezi…………………………………………….. 91

         • Yönetim Hizmetleri Merkezi……………………………………. 93

         • İnternet Portalı……………………………………………………….. 93

         • Arka Ofis……………………………………………………………….. 93

3. DÜNYADAN VE TÜRKİYE’DEN LOJİSTİK MERKEZ ÖRNEKLERİ 94

   • Dünyadan Lojistik Merkez Örnekleri……………………………………………….. 94

     • Sogaris Lojistik Merkezleri…………………………………………………… 99

     • Bremen Lojistik Merkezi (GVZ Bremen)……………………………… 106

     • Bologna Lojistik Merkezi (Interporto Bologna S.p.A)……………. 108

     • ZAL Lojistik Merkezi ( Zonas de Actividades Logísticas)……… 111

   • Türkiye’den Lojistik Merkez Örnekleri…………………………………………… 112

     • TCDD Lojistik Merkez Projeleri…………………………………………. 113

     • Ankara Lojistik Üssü…………………………………………………………. 121

4. LOJİSTİK MERKEZ        YAPILANMASI        ve        İŞLETİLMESİMETODOLOJİSİ                                            123

   • Temel Paydaşların ve Talebin Belirlenmesi…………………………………….. 123

   • Lojistik Merkezin Fonksiyonel Tanımı ve Konsepti…………………………. 125

   • Sosyo Ekonomik Etki Değerlendirilmesi………………………………………… 128

   • Master Plan Tanımı ve Ön Tasarım……………………………………………….. 130

   • Çevresel Etki Değerlendirmesi………………………………………………………. 133

   • İş Planı ve Fayda Maliyet Analizi………………………………………………….. 138

5. LOJİSTİK MASTER     PLANLAMADA      KULLANILAN    BAŞLICA PERFORMANSGÖSTERGELERİ               147

   • Karayolu Ulaştırma Sistemine İlişkin Performans Göstergeleri………….. 147

   • Denizyolu Ulaştırma Sistemine İlişkin Performans Göstergeleri………… 151

   • Havayolu Ulaştırma Sistemine İlişkin Performans Göstergeleri…………. 156

   • Demiryolu Ulaştırma Sistemine İlişkin Performans Göstergeleri……….. 159

   • Kombine Ulaştırma Sistemine İlişkin Performans Göstergeleri………….. 162

   • Tehlikeli Madde Lojistik Operasyonlarına İlişkin Performans Göstergeleri

………………………………………………………………………………………………….. 165

• Lojistik Merkezlere İlişkin Performans Göstergeleri………………………… 168

• Gümrük Operasyonlarına İlişkin Performans Göstergeleri………………… 173

• Lojistik Yönetişimine İlişkin Performans Göstergeleri……………………… 178

SONUÇ VE ÖNERİLER………………………………………………………………… 181

KAYNAKÇA…………………………………………………………………………………. 183

LOJİSTİK MERKEZ YÖNETİMİ KİTABI – Lojistik Master Planlaması Yol Haritası

Kitap Temini: UTİKAD Derneği (www.utikad.org.tr )