İş Hayatında Motivasyon

Yazar:

-

7 Şubat 2024

İŞ HAYATINDA MOTİVASYON
Nurten KILIÇPARLAR

“İmkansıza ulaşmanın tek yolu; onun mümkün olduğuna inanmaktır”.

Lewis Carrol

Son yıllarda dünya genelinde yaşanan gelişmeler, iş hayatında da yeni gelişmeleri beraberinde getirmiş ve bu durum iş hayatında motive kalmayı dolayısıyla iş hayatına uyum sürecini zorlaştırmıştır. Oysa ki iş hayatında motive olmak ve bunu korumak kişinin kendisi yanında çalıştığı kuruma da önemli katkılar sağlayacak, daha üretken ve motive bir takım olmayı destekleyecek son derece etkili bir beceridir. Mutlu ve motive bir işgücüne sahip şirketlerin ise en iyi sonuçlar alma olasılığı çok daha yüksektir.

Motivasyon genel anlamda hedefe yönelik davranışlarımızı başlatan, sürdüren, bizi harekete geçmeye teşvik eden itici güçtür. Bir şeyi yapmak veya bir şeye sahip olmak için duyulan güçlü bir istektir. Hedeflerimiz ve hayallerimiz doğrultusunda harekete geçmemizi sağlayan en önemli araçtır.

Motivasyon hedeflerimize ulaşmamızı sağlar, karşılaştığımız sorunlara yapıcı çözümler üretir, alışkanlıklarımızı düzenler. Hem sosyal hem de profesyonel anlamda daha mutlu ve verimli olmamızın, kararlı kalmamızın en etkili yollarından biridir. Motivasyon hayatın her alanında başarılı olmanın da önemli bir kriteridir. İnsan doğasının itici gücü olan bir eylemdir. Uzun soluklu bir çabadır.

İş motivasyonu ise yüksek bireysel motivasyonu iş yaşamına da yansıtarak çalışma hayatı içerisinde verimli ve yararlı işler yapabilme isteğidir. İş motivasyonu sayesinde mutlu bir çalışan olarak ve bunu koruyarak çalışma hayatımızdaki hedeflerimize ulaşabilir, başarılı ve mutlu bir kariyer yolculuğuna çıkabiliriz.

İş hayatı başta olmak üzere hayatın her alanında motive olmak ve motive kalmak sürdürülebilir bir eylem olmalıdır. Zamanımızın çoğunu geçirdiğimiz iş hayatında işe ilk başladığımız zamanlardaki gibi tutkuyla, enerjiyle, coşkuyla motive kalabilmek, iş hedeflerine ulaşmak için diğer beceriler kadar önemlidir. Bu nedenle motive kalmanızı sağlayacak, enerjinizi yüksek tutacak uygun seçeneklerin neler olduğunu ve nelerin sizin için motive etmede işe yaradığını bulmak ayrıca bunu bir alışkanlık haline getirerek sürdürülebilir bir kişisel motivasyon sağlamak gerekir.

Hedeflerimize ulaşmak için karşımıza çıkan engellere ve zorluklara rağmen devam ederek yolda kalma cesaretini yüksek bir motivasyonla sağlarız. Aksi halde yaşayacağımız motivasyon eksikliği özgüvenimize zarar vererek hedeflerimizin şaşmasına, sık iş değiştirmeye, atalete, ertelemeye, başarı potansiyelimizin zarar görmesine ya da olumsuz psikolojik ve zihinsel durumlara neden olabilir.

Peki iş hayatında motivasyonumuzu sürdürülebilir kılmak için neler yapabiliriz ya da nasıl motive kalabiliriz ?

Hedeflerinizi belirleyin ve bu hedeflere odaklanın
Kendinizi bilin ve keşfedin
Kendinizi önemseyin ve fark edin
Kendinize düzenli olarak geri ve ileri bildirim verin
Kendinizle doğru iletişim kurarak ne istediğinizden emin olun
Kendinizi aşmayı deneyin ve cesaret edin
Tutkunuzu işinizle birleştirin
Motive olmanıza engel olacak etkenleri ortadan kaldırın
Konfor alanınızın dışına çıkın
Günlük motivasyon hedeflerinizi belirleyin
Beyninizi ve ruhunuzu size ilham veren şeylerle besleyin
Başarılarınızı kutlayın ve kendinizi takdir edin
Hangi zamanlarda daha verimli olduğunuzu keşfederek kendinize uygun görev listesi hazırlayın
Beyninizi doğru kodlayarak olumlu kalmaya özen gösterin
İç motivasyonunuzu yükseltin
Profesyonel bir destek alın
Zorlukları fırsat olarak görün ve deneyimleyin
Duygusal çevikliğinizi geliştirin
Sadeliği iş hayatınıza da entegre edin
İş yaşam dengenizi mutlaka sağlayın
Dinlenmeyi unutmayın ve kendinize zaman ayırın
Çalışma alanınızı düzenleyin
Alışkanlıklarınızı gözden geçirerek motive olmanızı sağlayacak doğru kaynaklar edinin
Sürekli öğrenci kalın ve yenilikleri takip edin
Yeni beceriler edinin
Öz yönetim becerilerinizi geliştirerek kendi kendinizin yöneticisi olun (stres ve zaman yönetimi, disiplin)
Networking ağınızı genişletin

Peki işinizde motive kalmakta zorlanıyor musunuz ?
İş hayatınızdaki motivasyon kaynaklarınız nelerdir ?

Öncelikle bu soruları cevaplayarak yol almaya ne dersiniz ?

Motive dolu bir yıl dileklerimle,

Sevgilerimle.

Eğitmen ve Koç

Nurten KILIÇPARLAR

Sözleşme İmzalanmasına Rağmen İşe Alınmayan İşçi, Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk Kapsamında Zararlarını Talep Edebilir mi ?

Yazar:

Lütfi İnciroğlu

-

7 Şubat 2024

7 Gündem Satınalma Dergisi Sözleşme İmzalanmasına Rağmen İşe Alınmayan İşçi

İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir (İşK m.8).

İş sözleşmesi tarafların karşılıklı ve birbirlerine uygun irade bildiriminde bulunmaları ile meydana gelir. Ancak, iş sözleşmesinin geçerli olabilmesi için tarafların iş sözleşmesi yapma ehliyetine sahip olmaları ve sözleşme serbestisinin sınırlarına uymaları gerekir. Türk Borçlar Hukukuna göre de, hukuk kurallarına, kanuna, ahlak ve adaba, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı olmadıkça ve yerine getirilmesi olanaksız bir borç niteliği taşımadıkça iş sözleşmesi şartları serbestçe kararlaştırılabilir (TBK m.27)[1].

İş sözleşmesinin kurulmasını müteakip iyi niyet kuralları çerçevesinde sözleşmenin tarafı olan işçinin işe başlatılması beklenir. Sözleşme imzalanmasına rağmen haklı bir sebep dışında işverenin sözleşmeden cayması sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk, ilkesine aykırılık oluşturur. Çünkü sözleşmenin imzalanması aşamasında taraflar arasında hukuki bir ilişki oluşur. Sözleşme görüşmeleri aşamasında taraflardan birinin diğerine veya onun koruması altında bulunan kişilere karşı aralarında dürüstlük kuralı (TMK. m. 2) gereğince ortaya çıkan güven ilişkisinin ihlali sonucu meydana gelen sorumluluğu nazarı dikkate alması gerekir. Sözleşmeyi imzalayan işçi, uzun süre işsizlikten sonra sözleşmeyi güven temeline dayalı olarak imzalamış olabileceği gibi başka bir işyerinden ayrılarak imzalamış olması da mümkündür. Önceki işinden elde ettiği gelirden vazgeçerek ve yeni işverene güvenerek imzaladığı sözleşme sonrası işe başlatılmaması işçi aleyhine bir takım olumsuz sonuçlar doğurabilecektir. Her ne kadar imzalanan sözleşme işçinin işe başlatılmaması nedeniyle yürürlüğe konulmamış olsa bile sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk kapsamında konuyu değerlendirmek gerekecektir. Bu kapsamda sözleşmenin tarafı olan işçi, işverenle sözleşme görüşmelerinin başlamasıyla aralarında kurulmuş bulunan güven ilişkisini ihlal edilmesi halinde, bundan doğan zararı işvereninden talep edebilecektir.

Nitekim Yargıtay’ın konuyla ilgili bir kararına göre, “Davacı ile davalı arasında belirli süreli iş sözleşmesi imzalanmış, bu iş sözleşmesinde sözleşmenin başlangıcı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın çalışma izni verdiği tarih olarak belirlenmiştir. Bu izin için davalı şirket tarafından Bakanlığa başvurulmuş, Bakanlık tarafından yabancı işçinin çalışma izin başvurusu uygun bulunmuş, izin belgesinin düzenlenebilmesi için çalışma izni ve hizmet izni harcının yatırılması gerektiği davalı şirkete bildirilmiştir. Davalı şirket bu harcı yatırmamıştır. Bu durumda iş sözleşmesinin başlaması için taraflarca sözleşmede kararlaştırılan izin alınması şartı tamamlanmadığından iş sözleşmesi kurulmamış, taraflar arasında işçi-işveren ilişkisi oluşmamıştır. Ancak davacı işçi bu sözleşmeye güvenerek çalıştığı şirketten ayrılmıştır.

Uyuşmazlığın çözümüne yönelik olarak, öncelikle borç doğurucu sorumluluk kaynakları üzerinde durulmasında yarar vardır:

Toplumsal hayatın hızla gelişmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik olay ve problemlerin çözümünü, klasik borç doğurucu sorumluluk kaynakları olarak nitelendirilen, haksız fiil, sözleşme ve sebepsiz zenginleşme içerisinde bulabilme ve aynı unsurları bu yeni olay ve problemlere uygulayabilme hemen hemen imkansız hale gelmiştir. Kanunların çözüm öngöremediği bu tip durumlara, 19. yüzyılın sonlarına doğru doktrin kayıtsız kalınamayacağını anlamış, özü ve niteliği farklı yeni hukuki müessese ve sorumluluk türlerini belirleme yoluna gitmiştir (Süleyman Yalman, Türk- İsviçre Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk, Ankara 2006, s. 37).

Bu yeni belirlenen sorumluluk türlerinden olan sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk, (culpa in contrahendo) genel bir ifadeyle belirtmek gerekirse, sözleşme görüşmeleri aşamasında taraflardan birinin diğerine veya onun koruması altında bulunan kişilere karşı aralarında dürüstlük kuralı (MK. m. 2) gereğince ortaya çıkan güven ilişkisinin ihlali sonucu meydana gelen sorumluluktur. (Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt. III, Ankara 1990, s. 1083.; İlhan Ulusan, Culpa in Contrahendo Üstüne, Prof. Dr. Ümit Yaşar Doğanay Anısına Armağan, İstanbul 1982, s. 287).

Bir kişinin davranışlarıyla, başkalarında yarattığı haklı beklentiler nedeniyle bu kişiler arasında güvene dayalı bir ilişki oluşmuştur. Kendine özgü bir sorumluluk olan güven sorumluluğu, bu güven ilişkisinden kaynaklanmaktadır ve herhangi bir sözleşme ilişkisinin varlığını gerektirmediği için taraf iradesinden bağımsız yasal bir sorumluluk sebebidir. Güven sorumluluğunun pozitif hukuktaki dayanağı Türk – İsviçre Hukuku açısından Medeni Kanun’un 2. maddesi olan dürüst davranma ilkesidir.(Gürpınar, Damla Sözleşme Dışı Yanlış Tavsiyede Bulunma Öğüt Verme veya Bilgi Vermeden Doğan Sorumluluk, İzmir, 2006 s.214) Medeni Kanun’un 2. maddesinde, herkes haklarını kullanırken ve borçlarını ifa ederken dürüstlük kuralına uygun davranmak mecburiyetini getiren kanun koyucu, açık bir şekilde doğruluk ve güven kurallarına atıf yapmıştır. Ayrıca kanunun yorumlanmasında, tamamlanmasında, irade beyanlarının yorumunda, bu nedenle de hukuki işlemlerin kurulmasında ve yorumlanmasında, sözleşmelerin yeni şartlara uyarlanmasında, tamamlanmasında ve değiştirilmesinde de önemli işlevi olan doğruluk ve güven kuralları, sözleşme görüşmeleri esnasında meydana gelen culpa in contrahendo sorumluluğunun da temelini oluşturmaktadır. (Edis, Medeni s.308) Culpa in contrahendo sorumluluğunun varlığından söz edebilmek için sözleşmenin tüm unsurları ile kurulmuş olmasının veya geçerli bir sözleşme olup olmadığının da bir önemi bulunmamaktadır. Bütün bu hukuki kurumların temelinde dürüstlük kuralı gereği korunması gereken ve bu yüzden yasal bir yükümlülük olarak da ortaya çıkan, kendine özgü bir sorumluluk vardır. Güven sorumluluğu edim yükümünden bağımsız yasal bir borç ilişkisine dayanır. Sorumluluğun doğması için zarar verenle zarar gören arasında asli edim yükümünün doğumunu sağlayacak bir sözleşme ilişkisinin kurulmuş olması gerekmez. Taraflardan birinin kendi davranışlarıyla diğer tarafta güven oluşturmasıyla, bu ikisi arasında var olan güven ilişkisinin zarar görmüş olmasından dolayı dürüstlük kuralı gereği bir sorumluluk meydana gelmektedir.(Gürpınar , s.217)

Yukarıda belirtildiği üzere, borç doğurucu sorumluluk kaynakları yönünden somut olay değerlendirildiğinde; olaya “sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk” kurallarıyla bakılması gerektiğinde kuşku ve duraksamaya yer olmamalıdır.

Gerçekte de; sözleşme bir süreçtir. Bir anda kurulup meydana gelen hukuki bir işlem değildir. Sözleşme kurulmadan önce taraflar sözleşmenin muhtevası, şartları, içerdiği hak ve yükümlülükler üzerinde görüşmeler yaparlar; bu görüşmeler kısa veya uzun sürebilir. Görüşmelerin başlamasıyla görüşmeciler arasında hukuki bir ilişki kurulur. Bu ilişki sözleşme benzeri bir güven ilişkisidir. Güven ilişkisi MK. m. 2/1’de düzenlenmiş bulunan dürüstlük kuralına dayanır. Buna göre görüşmeler esnasında görüşmecilerin sözleşmenin muhtevası ve şartları hakkında birbirlerini aydınlatması, dürüstlük kuralına uygun davranması, birbirlerinin kişilik ve mal varlığı değerlerine zarar vermemek için gerekli özeni göstermesi, koruma yükümlülüklerine uyması gerekir. Görüşmeciler bu yükümlülüklere kusurlu olarak aykırı davranıp, görüşmelerin başlamasıyla aralarında kurulmuş bulunan güven ilişkisini ihlal ettikleri takdirde bundan doğan zarardan sorumludurlar (Fikret Eren, a.g.e., s. 1084, 306 vd., İlhan Ulusan, a.g.e., s. 286).

Somut uyuşmazlıkta; taraflar arasında davacının davalı şirkette dış ticaret uzmanı olarak çalışması yönünde sözleşme imzalandığı, bu sözleşme çerçevesinde davalı şirket tarafından Bakanlığa izin için başvuru yapıldığı, izin belgesi düzenlenmesi için harç yatırılması gerektiğinin davalı şirkete bildirilmesinin ardından davalı şirketin bu harcı yatırmayarak iş sözleşmesinin kurulmasına engel olduğu anlaşılmaktadır. Davacı işçinin bu sözleşmeye güvenerek çalıştığı işyerinden ayrıldığı da sabittir. Bu durumda davalının davacıyı kusurlu olarak sözleşmenin kurulacağı yönünde yanılttığı ve güven ilişkisini ihlal ettiği açıktır. Taraflar arasında iş sözleşmesi kurulmadığından davacı tarafından bakiye ücret alacağı istenmesi mümkün değildir. Ancak sözleşmenin kurulmaması işçinin kusurundan kaynaklanmamaktadır. Davalı şirket çalışma izni için gerekli harçları yatırmayarak iş sözleşmesinin kurulamamasına neden olmuştur. Yukarıda açıklanan nedenlerle davacının davalı şirketten sözleşme öncesi zararlarını talep etmesi mümkündür. Davacı sözleşme öncesi doğan zararlarını isteyebilecektir ancak bu zararlara ilişkin davalara iş Mahkemelerinde değil, genel yetkili mahkemelerce bakılacaktır. Bu nedenle mahkemece görevsizlik kararı verilmesi gerekirken işin esasına girilerek karar verilmesi hatalıdır”[2].

Sonuç olarak, işverenin işçisini kusurlu olarak sözleşmenin kurulacağı yönünde yanıltması ve güven ilişkisini ihlal etmesi halinde, işçinin sözleşme öncesi zararlarını talep etmesi mümkündür. Yargıtay, somut olaya “sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk” kurallarıyla bakılması gerektiğini belirtmektedir. Taraflar arasında kurulan sözleşmenin bir anda kurulup meydana gelen hukuki bir işlem olmadığını, sözleşmenin bir süreç olduğunu, sözleşme görüşmeleri esnasında görüşmecilerin sözleşmenin muhtevası ve şartları hakkında birbirlerini aydınlatması, dürüstlük kuralına uygun davranması, birbirlerinin kişilik ve mal varlığı değerlerine zarar vermemek için gerekli özeni göstermesi, koruma yükümlülüklerine uyması gerektiğini ve görüşmecilerin bu yükümlülüklere kusurlu olarak aykırı davranıp, görüşmelerin başlamasıyla aralarında kurulmuş bulunan güven ilişkisini ihlal etmeleri halinde ise, bundan doğan zarardan sorumlu olacaklarını kabul etmektedir.

Lütfi İNCİROĞLU

[1] ARASLAN ERTÜRK, Arzu, İş Sözleşmesinde Şekil, İstanbul 2017, s.95, SAVAŞ, F.Burcu, İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshi, İstanbul 2012, s.5.

[2] Y9HD.17.09.2020 T., E.2016/20712, K.2020/8343 Legalbank.

Alım Talebi: Çimento

Yazar:

Satınalma Dergisi

-

6 Şubat 2024

Bir firmamız için dökme olarak ya da 50 kiloluk paketler halinde, çimento alımı yapılacaktır. Aylık 3.000 ton, yıllık olarak 36.000 ton alım yapılması planlanmaktadır. Teslim yeri Eskişehir’dir. Ödeme şekli sözleşme üzerinden günlük proforma fatura kesilerek olacaktır.

İlgili olan üretici ya da satıcıların, detaylar için aşağıdaki adımların ardından, iletişime geçmesi rica olunur.

Teklif Vermek İçin;

SATINALMA DERGİSİ’ne abone ol.
Dergi Aboneliği sayfasından PROFESYONEL ÜYELİK işlemlerini tamamla.
Ödeme sonrasında FİRMA BAŞVURU FORMU’nu doldur.

https://satinalmadergisi.com/satici/

TEKLİF VERME : İhtiyacın detaylarını öğrenmek ve teklif vermek için Dergi Aboneliği sayfasından PROFESYONEL ÜYELİK (600 TL) SATIN ALMANIZ GEREKMEKTEDİR. Aboneliğiniz 1 yıl geçerli olup bir sene boyunca tüm alım taleplerine teklif verebileceksiniz.

Ödeme sonrasında ilanla ilgili; ticaret@satinalmadergisi.com adresinden iletişime geçebilirsiniz.

Piyasanın Dengesi Emekli – Bölüm 2

Yazar:

Reşat BAĞCIOĞLU

-

6 Şubat 2024

7 Gün 7 Gündem Piyasanın Dengesi Emekli – Bölüm 2

Ülkemizde Emekli Algısı

Ülkemizdeki emekli algısı denilince ilk akla gelen;

“Ununu elemiş, eleğini asmış”

kişi sıfatında, pek bir işe yaramayan, gücü ve kuvveti kalmamış, topluma iş gücü anlamında bir katkısı olmayan kişi olarak algılanır.

Emekli, aktif yaşamını sonlandırmış ve bundan sonraki hayatında tüketici pozisyonunda olan, para harcayan kişi gibi algılanır.

Toplumumuzda Çalışan Emekliler

Bana göre emeklinin tanımı ve algılanması kesinlikle yukarıdaki ifadelerle açıklanması hata olan cümle olur. Tüm emekliler için söyleyemesem de emekli denildiğinde, tecrübe yumağı, yanılgısı daha az, her işe büyük resimden bakmayı bilen kişidir.

Zaten toplumumuzda çalışan kesimlerin azımsanmayacak bir bölümü emekli değil mi ? Kendi adıma konuşacak olursam; bankacılık yıllarımda müdür olmam dolayısıyla yoğun müşteri ilişkilerim ve ziyaretlerim olurdu ve yolunda gitmeyen işler ise beni gergin hale getirirdi. Emeklilik sonrası kendi işimdeki çalışmalarım ise bankacılık hayatımdaki çalışmalarımdan çok daha fazla oldu. Öyle ki okuyup, ders çalışmaz isem değişen mevzuat hükümlerinden uzak kalacağımdan dolayı kendimi güncel tutmak adına sürekli okuyor, çalışıyor, sunumlarımı güncelliyor, danışmanlığımı yaptığım firmaların dış ticaret işlemlerini ve akreditiflerini satır, satır okuyup gerektiğinde danışmanlığını yaptığım firmayı yönlendirip, toplantılar yapıyor ve eğitimlerimi de devam ediyorum.

Ben emekli olduktan sonra bu yüzden işim bir türlü bitmiyor. Her hafta bir yeni iş geliyor, yeni eğitim konularında eğitimler veriyorum.

Ve benim adım emekli.

Emekli olmama rağmen çok iş yaptığımın farkındayım.

Emekli; ununu elemiş, eleğini asmış sözünün bana göre söylenmediğini biliyorum.

Emeklilik Hayatın İkinci Baharıdır

İkinci defa çalışmak istemeyen veya o şansı bulamayan emekliler için çok doğru bir söz.

Hayatının ikinci baharını yaşayan emekliler. Ya balık tutarlar, ya sosyal faaliyete katılırlar, ya seyahatlere giderler, ya evcil hayvan beslerler ki bunu da yaparken sanki çok büyük bir vazifeyi yerine getiriyormuşçasına üzerinde vazife olarak görürler, ya da emekli kesimin azımsanmayacak bir bölümü koroda şarkı söyler.

Tavla veya iskambil oynayarak topluma hiçbir yararı olmayan aynı bankadan emekli olan arkadaşlarımı da söylemek sürpriz olmaz. Hatta eski bankacı arkadaşlarımdan da tavla partisi / yarışması düzenlediklerini bahisle beni de davet ettiler.

Yahu arkadaşım, senin işin gücün yok mu diyesim geldi ama zaten işsizlikten ve mesleki donanımsızlıktan kendini tavlaya ve kahvehane köşelerine atmadılar mı bu arkadaşlarım?

Benim İçin Hayatın İkinci Baharı

Kendimce, aktif çalışma hayatı içindeyken de, emekli olduğumda hayatımın ikinci baharını yaşayacağım dediğimde, çevremdeki pek az kişi aktif çalışma hayatımın yoğun olduğundan dolayı benim gezip tozacağımı düşünmüşler, ancak beni gerçek anlamda tanıyan kişiler ise; Reşat emekli olsa da çalışır diyenlerin sayısı oldukça yoğundu.

Hayatımın ikinci baharı benim emeklilik sonrası tekrar çalışma hayatıma atılmamla olmuştur.

Hani emekli acınacak haldedir diye toplumun kafasında bir imaj vardı ya, işte bu imaj benim için geçerli değildi.

Çalıştıkça mutlu oldum, çalıştıkça çok kazandım, zavallı emekli sıfatı benim semtime uğramadı.

Emekli Olarak Çalışmasaydım Ne Olurdu

Evim kira olsaydı, emeklilik sonrası çalışmasaydım ne mi olurdu ? İnanın düşünmek dahi içimi daraltıyor.

Emeklilikte çalışmasaydım, dilencilik gözde para kazanma yolu diye düşünüyorum.

Lütfen küçümsemeyin dilencileri, benim diyen bir genel müdür kadar para kazanmıyorsa bana ne derseniz deyin.

Emekli Maaşı

Bu kadar tüyo verdim emeklilere. Sadece emekli maaşından medet beklerseniz yıllık enflasyon (!) artışı kadar elinize para geçer. Tabii enflasyon doğru ölçülürse.

Diğer Ülkelerdeki Emeklilerle Ülkemizdeki Emekliler

Kıyas kabul etmeyecek derecede gelir düzeyi ve refahı çok iyi olan diğer ülkelerdeki emeklileri ülkemizdeki emeklilerin refah ve gelir düzeyi ile karşılaştırdığımızda, ülkemizdeki emeklilerin olumsuzlukları için söyleyecek sözüm kalmadı. Sefalet.

Reşat BAĞCIOĞLU

ICC Uluslararası Ticaret Odaları

Türkiye Milli Komitesi

Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi

“Depremleri, toplumsal ve ekonomik travmalara neden olan bir doğal afet olmaktan çıkartmalıyız”

Yazar:

Satınalma Dergisi

-

4 Şubat 2024

E Satınalma çözümleri Haber Depremleri, Toplumsal Ve Ekonomik Travmalara Neden Olan Bir Doğal Afet Olmaktan çıkartmalıyız

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri’nin yıl dönümü vesilesiyle açıklamada bulunan Türkiye Hazır Beton Birliği Başkanı Yavuz Işık, “Kahramanmaraş Depremleri sonrasında sadece riskli yapıların değil, üretimden tasarıma, uygulamadan denetime kadar tüm süreçlerdeki iş yapış şeklinin ve zihniyetin dönüşmesi gerektiğini gördük. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında, bilimin ışığında, kültürel ve doğal mirasımızı koruyup geçmiş tecrübelerimizden faydalanarak yeni bir toparlanma ve kalkınma döneminin kapısını aralamalıyız. Artık depremleri, toplumsal ve ekonomik travmalara neden olan bir doğal afet olmaktan çıkartmalıyız.” dedi.

2023 yılının ilk günleri ile birlikte Cumhuriyetimizin 100. yaşını kutlayacak olmanın mutluluğunu ve gururunu yaşarken, geçmişten aldığımız tecrübeler ve dersler ile geleceğe daha güçlü ve umutlu bakıyorduk ancak 6 Şubat günü tüm ülke olarak adeta bir kâbusa uyandık. Ne yazık ki o sabah deprem konusunda yeterince yol alamadığımızı apaçık gösterdi. 50 binden fazla can kaybı yaşanan Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri yaklaşık 14 milyon vatandaşımızı doğrudan etkilemiş ve tüm ulusumuzu yasa boğmuştur.

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri sonrası yapılan değerlendirmelere değinen Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, “T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Kahramanmaraş ve Hatay depremlerinden etkilenen 11 ilimizde yıkılan binaların %97’si 1999 yılından önce inşa edilmiş ve mühendislik hizmeti almamış, denetime tabi olmamış yapılar olduğu belirtildi. Oysa 1999 yılı öncesinde de deprem yönetmelikleri, uygulama standartları, İmar Kanunu, fenni mesuliyet ‘TUS’ sistemi gibi birçok husus yürürlükteydi. 1999 Marmara Depremi ile tüm bunların depreme dayanıklı, can ve mal güvenliğini sağlayan yapıların inşasında etkili olmadığı görülmüş ve daha sonra önemli aksiyonlar alınmıştı. Bu aksiyonlara örnek olarak; hazır beton ve nervürlü çelik donatı kullanımının zorunlu hâle gelmesi, Yapı Denetimi Sisteminin (YDS) tüm ülke geneline yayılması, Deprem Yönetmeliklerinin güncellenmesi verilebilir. Bu aksiyonlar sonucunda 2000 yılı sonrasında ve özellikle 2011 yılında YDS’nin tüm Türkiye’de uygulamaya geçmesi sonucunda daha güvenilir ve depreme dayanıklı binaların inşası mümkün olmuştur. Buna rağmen günümüzde yapı stokumuzun yaklaşık yarısı 2000 yılı öncesinde inşa edilmiş durumdadır

Kahramanmaraş ve Hatay Depremlerinde yıkılan binaların %2’si ise 2000 yılından sonra inşa edilmiştir ancak bunların büyük bir çoğunluğu yapı denetimine tabi tutulmamıştır. Depremin etkilediği 11 ilde yapı denetim sistemine geçilmesinden sonra hazır beton kullanılarak yapılan 151 bin 990 binadan 272’si yıkılmış olup, yıkılmayan bina oranı %99,8’dir.” dedi.

“kentsel dönüşüm büyük bir fırsattır”

Kentsel dönüşüm süreçlerine değinen Yavuz Işık, “2012 yılında yürürlüğe giren Kentsel Dönüşüm Kanunu’nda 2023 yılında yapılan değişiklikler ile sürecin daha hızlanması beklenmektedir. Kentsel dönüşümün ana teması riskli yapıların dönüştürülmesi olarak algılansa da dönüşüm sürecinin çok boyutlu bir şekilde ele alınması gerekmektedir. Kent madenciliği prensipleri ile inşaat ve yıkıntı atıklarının sürdürülebilir bir şekilde değerlendirilmesi, doğal kaynakların sorumlu kullanılması, neredeyse sıfır enerjili binalara ağırlık verilmesi, olası afetler için tam donanımlı toplanma alanlarının yapılması, ulaşım akslarının yeniden planlanması, düşük karbonlu malzemelerin kullanılması gibi birçok boyutta süreç desteklenmelidir.” dedi.

“her beton hazır beton değildir”

Depreme dayanıklı yapıların özelliklerini vurgulayan Yavuz Işık, “1970’li yılların sonunda hazır beton ile tanışan Türkiye’de hazır betonun kullanımı kademeli olarak 2000’li yılların başında zorunlu hâle gelmiştir. Bu nedenle birçok eski yapıda ‘hazır beton’ yerine şu an için ‘ilkel’ olarak nitelendirilebilecek yöntemlerle beton üretilmiştir. Herhangi bir standarda ve mühendislik yaklaşımına tabi olmayan bu betonlar yine uygun olmayan inşaat demirleri ile birlikte kullanılmış ve mühendislikten uzak tasarım ve yöntemlerle bina yapımında kullanılmıştır. Günümüzde ise ‘hazır beton’ bilgisayar kontrollü otomasyon sistemlerine dayanan, tüm girdi kontrolleri yapılan, en çok denetime tabi tutulan ve denetimi RFID çiplerle gerçekleştirilen güvenilir bir yapı malzemesi ve tam anlamıyla mühendislik ürünüdür.” dedi.

Depreme dayanıklı yapıların tasarımının önemine dikkat çeken Yavuz Işık, “Önemli bir diğer husus da hiçbir yapı malzemesinin sadece kendi özellikleri ile ‘depreme dayanıklı’ olarak tanımlanmaması gerektiğidir. Doğru ve kaliteli malzeme, güvenilir yapıların olmazsa olmaz koşullarından sadece biridir. Esas olan, depreme dayanıklı yapı tasarımıdır.” diye konuştu.

“sorumluluğumuzun bilincindeyiz”

Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) olarak inşaat sektörünün önemli bir paydaşı ve güvenli yapıların da en önemli bileşeninin sorumluluğunu taşıdıklarını belirten THBB Başkanı Yavuz Işık, “36 yıldır ülkemizin sağlam yapılar üzerinde gelişmesini ve büyümesini sağlamak için yoğun çaba sarf etmekteyiz. Hem sektörümüzün kalite bilincini ve yetkinliğini geliştirmek hem de hazır beton kullanıcılarını doğru uygulamalara teşvik etmek için birçok somut adım attık ve atmaya devam ediyoruz. Bunları yaparken ilgili kamu kurumları ve meslek örgütleri ile iş birliğini önemsiyoruz.

1995 yılında ülkemizde hazır beton üretimine yönelik herhangi bir denetim mekanizması yokken THBB üyeliğinin birinci şartı KGS Belgesi almaktı. Başka bir sektörde benzeri olmayan bu uygulama ile THBB, üyelerinin standartlara uygun üretim yapmasına liderlik ederken bir yandan da tüm sektörün bu yöne evrilmesini sağlamıştır. Daha sonra yürürlüğe giren G İşareti Yönetmeliği ile bu süreç tüm sektöre yayılmıştır. THBB olarak bütün hazır beton üreticilerini standartlara uygun üretim yapmak üzere KGS Sistemi’ne davet ediyoruz.” dedi.

Türkiye Hazır Beton Birliği olarak olarak uzun yıllardır riskli yapı stokunun dönüştürülmesini sürekli gündeme getirdiklerini belirten THBB Başkanı Yavuz Işık, “Kahramanmaraş Depremleri sonrasında sadece riskli yapıların değil, üretimden tasarıma, uygulamadan denetime kadar tüm süreçlerdeki iş yapış şeklinin ve zihniyetin dönüşmesi gerektiğini gördük. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında, bilimin ışığında, kültürel ve doğal mirasımızı koruyup geçmiş tecrübelerimizden faydalanarak yeni bir toparlanma ve kalkınma döneminin kapısını aralamalıyız. Artık depremleri, toplumsal ve ekonomik travmalara neden olan bir doğal afet olmaktan çıkartmalıyız. Bu konuda gerekli politikaların ve eylem planlarının oluşturulmasını destekliyor ve tüm paydaşları göreve çağırıyoruz.” dedi.

Rulman Seçiminde Nelere Dikkat Edilir ?

Yazar:

Cavit SOY

-

4 Şubat 2024

7 Gün 7 Gündem Rulman Seçiminde Nelere Dikkat Edilir

Bir satınalma uzmanı olarak yıllardır ürettiğimiz endüstriyel fırınlar için rulman almaktayım. Rulman fırınlar için kullandığımız önemli enstrümanlardan biri ve seçiminde dikkatli olmak gerekiyor. Burada satınalma uzmanına düşen görev; firmanın ar-ge ve mühendislik biriminden aldığı veriler doğrultusunda alım yapacağı firmaya doğru ürün kodlarını vermek. Diğer bir izlenecek yol ise seçim konusunu tedarikçilerin mühendislik ekiplerine bırakmak. Ancak mühendislik ekiplerine kullanımla ilgili doğru ve yeterli bilgileri vermek gerekiyor.

Satınalma Uzmanı satın aldığı her ürün hakkında detaylı teknik bilgiye sahibi olamaz, bu mümkün değil. Hele de binlerce çeşit teknik malzeme alan endüstriyel fırın imalatı yapan firmada çalışan biri ise. Ancak temel bilgileri öğrenip kendini geliştirebilir. Satın aldığı malzemelerle ilgili bilgilerini artırdıkça teknik satın almaya başlar ki işte o zaman tadından yenmez hale gelir. Yaptığı iş sanata dönüşür…

Bu yazımda rulman seçimi konusuna değinirken konu beni çocukluğuma kadar götürdü. Rulmanı ilk defa dayımın bana yaptığı bilyalı tahta arabada görmüştüm.

Rulman seçimlerinde genel olarak tedarikçiler tarafından sizden aşağıdaki bilgiler istenir:

1- Rulman üzerine gelen yük dağılımları hangi yönde ve hangi kuvvettedir ?

(Radyal – Eksenel yük dağılımları)

2- Rulman üzerine gelecek olan ağırlık kaç kg. dır ?

3- Rulmanın çalışma sıcaklığı kaç derecedir ?

4- Rulmanın çalışma ortamında ki kirlilikler nelerdir ? (Toz, su,buhar vb..)

5- Rulmanın çalışma devri ne olacaktır ? Burada iki farklı durum var:

a- Statik Devir b- Dinamik devir

Bu devir verileri doğrultusunda seçim yapılmalı. Aynı zamanda statik ve dinamik devir değerlerinde rulmanların yük kapasitesi de değişmekte. Bu yüzden devir ve yük kombin olarak kontrol edilmesi gerekiyor.

6- Rulmanın yağlaması nasıl yapılacak? (Sıvı yağ, gres vb..) Burada yağlayıcı seçimi de oldukça önemli. Rulmanın çalışma şartlarına (yük, devir, çalışma ortamı, uygulanacak gramaj vb.) bağlı olarak seçim yapılmalı. Bu durum rulman ömrünü doğrudan etkiliyor. Gereksiz bir yağlayıcı seçimi rulmanın olması gerektiğinden daha yüksek sıcaklıklarda çalışmasına sebebiyet verebilir.

7- Montaj öncesi mil veya yatak yuvarı ölçülerinin kontrolü sağlanmalı. Ekipmanın çalışma şartlarına bağlı olarak geçme toleransları belirlenmeli.

*** Rulman seçimi ile ilgili olarak diğer dikkat edilecek hususlar da şu şekilde özetlenebilir:

Rulmanın Monte Edileceği Hacim

Rulmanın monte edileceği hacim rulman seçiminde önemli bir etkendir. Örneğin tasarımınızı yaparken, eğer seçtiğiniz makaralı rulmanın dış çapı çok büyük geliyor ve yuvanıza oturmuyorsa ya da dizaynınızı çok ağır hale getiriyorsa en yakın performans değerlerindeki iğne makaralı tip rulmanı tercih edebilirsiniz.

Radyal doğrultudaki hacmin kısıtlı olduğu durumlarda, iğneli rulman gibi ince yuvarlanma elemanlarına sahip bir rulman gerekecektir.

Rulmanın Hızı

Bir rulmanın kullanılabileceği maksimum hızı sınırlayan etkenler, rulman malzemesinin maksimum çalışma sıcaklığı ve rulmanda kullanılan yağlayıcılardır. Nispeten büyük rulmanlar daha düşük hız sınırlarına sahiptirler. Yüksek hızda çalışan uygulamalarda, daha düşük sürtünme oluşturan rulmanlara ihtiyaç duyulur. Dolayısıyla, bu tür uygulamalarda genel olarak bilyalı rulmanlar kullanılır. Eğer ortamdaki kirleticiler, vb. sebeplerle keçeli rulman kullanacaksanız da yüksek hıza uygun düşük sürtünmeli ya da temassız keçeli tipleri tercih etmelisiniz.

Rulmanın Taşıyacağı Yük

Rulman seçiminde, yükün yönünü ve rulmanın taşımak zorunda kalacağı yük büyüklüğünü hesaba katmak büyük önem taşır. Bir rulman, radyal yük, eksenel yük veya her ikisinin

birleşiminden oluşan yüklerin etkisi altında kalabilir. Tasarımınızı yaparken, rulmana montaj yerinde etki edebilecek kuvvetleri tüm yönlerde iyi analiz etmeniz gerekir.

Rijitlik

Yük altında elastik şekil değişimi oluşur. Genel olarak bu şekil değişimi çok küçüktür ve dolayısıyla ihmal edilebilir. Ancak, bazı uygulamalarda rijitlik önemli bir etkendir. Makaralı rulmanlar bilyalı rulmanlara göre çizgisel temastan dolayı daha rijittirler. Burada ihtiyaçlarınız doğrultusunda, fiyat-performans açısından optimum ürünü seçmelisiniz.

Rulman Ömrü

Bir rulman için ömür tanımı farklı şekillerde yapılabilir. Hasara uğramadan önceki dönme sayısı, hasara uğramadan önceki çalışma süresi, alınan yol (araba ve tırlar için). Bir rulmanın yuvarlanma elemanlarında veya yuvarlanma yolunda ilk yorulma belirtileri görüldüğü zaman veya kafes, keçe parçalarında hasar oluştuğunda rulmanın hasara uğradığı kabul edilir. Anma ömrü %90 güvenilirlikle verilebilecek ömür olarak tanımlanır. Geleneksel olarak L10 şeklinde gösterilir ve birimi milyon devirdir. İşletme ömrü, bir rulmanın değiştirilmeden kullanılabileceği gerçek ömrüdür. İşletme ömrü, yağlama, kirlenme miktarı, kaçıklık, uygun montaj ve çevre koşulları gibi birçok etkene bağlıdır. İşletme ömrü genellikle anma ömründen daha uzundur. Rulmanın çalışma koşullarını hesaba katarak daha hassas ömür hesabı yapabilmek için bir ömür düzeltme katsayısı tanımlanmıştır. Burada da ihtiyaçlarınız doğrultusunda, fiyat-performans açısından optimum ürünü seçmelisiniz.

Eksenel Yer Değiştirme

Bazı uygulamalarda rulmanın, milin rulmana göre olan eksenel hareketine izin vermesi gerekir. Buna eksenel yer değiştirme denir. Birçok durumda mil bir sabit ve bir serbest rulman tarafından desteklenir. Sabit rulman eksenel yer değişimine izin vermez ve mili bulunduğu konumda tutar. Serbest rulman ise mili destekler ve rulman üzerinde gerilme oluşmasını engellemek için eksenel harekete izin verir. Silindirik ve CARB torodial makaralı rulmanlar, rulman içerisinde eksenel yer değişimine izin verir.

Kaçıklık

Eğer bir mil açısal kaçıklığa meyilli ise bu durum için uygun rulman seçimi yapılması gerekir. Örnek olarak, çalışma sırasında oluşan yüklerden dolayı milde eğilme oluşabilir.

Oynak rulmanlar çalışmadan kaynaklanan ufak kaçıklıklara izin verir ve ayrıca

montaj sırasında oluşabilecek kaçıklıkları da tolere eder.

Boşluk

Bir rulmanda gerekli olan ilk radyal boşluk miktarı temel olarak geçmelere ve rulmanın içindeki sıcaklık dağılımına bağlıdır. Çalışma esnasındaki radyal boşluk, hemen hemen her zaman ilk boşluktan daha düşüktür. Eğer uygulamanızda yüksek hız, sıcaklık, vibrasyon var ise daha büyük radyal boşluklu bir rulman tercih etmelisiniz.

Örnek Bir Yatak Ve Rulman Seçimi Çalışması

Bu örnekte fan pervanesini çeviren 100 mm çapında fan mili ve pervanesi için;

Pervane ağırlığı: 105 kg.

Mil ağırlığı: 97 kg.

Mil uzunluğu: 1720 mm

Fan Devri: 1200 d/dk.

Düz delikli rulman kullanımı:

SNL 520-617 Yatak + 22220 E/C3 Rulman seçilmelidir. (Manşonlu montaj yapılmayacaksa)

Konik delikli rulman (Manşonlu kullanımda);

SNL 522-619 yatak ve 22222 EK/C3 rulman + H 322 manşon

Her iki kullanım şeklinde de yatakta iki tespit bileziği (FRB 13.5/2000)

Pervane tarafında ise tek tespit bileziği (tahrik tarafına bakan yöne)

Pervane tarafındaki yatakta ise tek tespit bileziği kullanarak mildeki uzamaya izin verilmesi ve serbest olabilmesi için yatağın pervaneye bakan tarafında tespit bileziği konulmaması gerekir.

Katkılarından dolayı Ünlüteknik firmasına, Gökhan Erkuş Bey’e ve değerli dostum Emad Eren’e teşekkür ederim.

Cavit SOY

Kamu İhalelerinde Yeterlilik Kriteri Olarak Belirlenmeyen Hususlar ?

Yazar:

Mehmet ATASEVER

-

2 Şubat 2024

7 Gündem Satınalma Dergisi Kamu İhalelerinde Yeterlilik Kriteri Olarak Belirlenmeyen Hususlar

İtirazen Şikayet Konusu; İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, İtirazen şikayete konu ihaleye ait ilanının 28.08.2023 tarihinde Kamu İhale Bülteninde yayımlandığı, ihalenin ise ilanda belirtildiği şekilde ve kesinleşen ihale dokümanına göre 27.09.2023 tarihinde gerçekleştirildiği, bu kapsamda kesinleşen ihale dokümanında yer verilen şartların kabul edilerek ihalenin 5’inci kısmı için teklif verildiği, buna rağmen tekliflerin değerlendirilmesinde, ilan metninin 4.3.4 ve İdari Şartname’nin 7.5.4’üncü maddelerinde yer verilen ve kesinleşen şartların aranması gerekirken, ihale dokümanında olmayan şartların aranarak tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasının ihale dokümanına ve mevzuatına aykırı olduğu, iddialarına yer verilmiştir.

29.11.2023 tarihli ve 2023/UM.II-1470 sayılı Kamu İhale Kurulu kararına göre;

Yapılan incelemede, İdarece 20.10.2023 tarihli ihale komisyonu kararında “5. kısma teklif veren ……………… MÜH. SAN. TİC. A.Ş. firması tarafından sunulan teknik belgelerden izole merdiven (4m), izole merdiven (6m), A tipi izole merdiven malzemelerine ait bitmiş ürün sertifikalarının sunulmadığı, sunulan belgelerin istenen standartların akredite olan laboratuvarlardan alınmadığı, yetkisiz laboratuvarlarca düzenlenen belgelerin geçersiz olması dolayısıyla bahse konu firma malzemeleri teknik yönden uygun bulunmamış ve teklifi değerlendirme dışı bırakılmıştır.” ifadelerine yer verildiği ve ihalenin anılan kısmının “geçerli teklif kalmadığı” gerekçesiyle iptaline karar verildiği anlaşılmıştır.

İdari Şartname’nin 7.5.4’üncü maddesinde başvuruya konu ihalede, istekli tarafından yeterlik belgesi olarak sunulan standarda uygunluk belgelerinin yeterlik belgesi olarak yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilmesi ve idarenin talebi halinde sunulması gerekliliği dışında, anılan belgelerin akredite edilmiş kuruluşlardan alınması şartının belirtilmediği, anılan doküman düzenlemelerinin bu haliyle kesinleştiği, bu kapsamda isteklilerin teklif değerlendirmesinin kesinleşen ihale dokümanı düzenlemelerine göre yapılması gerektiği başvuru sahibi istekli tarafından ihaleye katılımda yeterlik belgesi olarak idarece istenilen söz konusu kalite standardı belgelerin idarenin talebi doğrultusunda doküman düzenlemelerine uygun olarak yeterlik bilgileri tablosunda beyan edildiği ve idareye sunulduğu, ihale komisyonları tarafından gerçekleştirilecek yeterlik değerlendirmelerinin kesinleşmiş ihale dokümanı içerisinde yer verilen yeterlik belgeleri ve kriterleri üzerinden sonuçlandırılması gerektiği, İdari Şartname’nin ilgili maddesinde yeterlik kriteri olarak belirlenmeyen hususlara ilişkin tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında bir değerlendirilme yapılmasının mümkün olmadığı anlaşılmış olup, bu kapsamda başvuru sahibi isteklinin teklifinin beyan edilen ve sunulan belgelerin akredite edilen bir kuruluş tarafından düzenlenmediği gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Ayrıca, ihale dokümanı düzenlemeleri incelendiğinde, başvuruya konu ihaleye ait İdari Şartname’nin 7.5.4’üncü maddesinde yeterlik kriteri bağlamında bitmiş ürün belgesinin beyan edilmesinin istenilmediği, dolayısıyla istekliler tarafından anılan belgenin beyan edilmesi veya idarece istenilmesi halinde sunulmasına gerek olmadığı anlaşılmıştır.

Bu çerçevede yapılan inceleme sonucunda, idarece başvuru sahibi isteklinin teklifinin malzemelerine ait bitmiş ürün sertifikalarının sunulmadığı, sunulan belgelerin istenen standartların akredite olan laboratuvarlardan alınmadığı, yetkisiz laboratuvarlarca düzenlenen belgelerin geçersiz olması gerekçeleriyle değerlendirme dışı bırakılması işleminin mevzuata ve dokuman düzenlemelerine uygun olmadığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin anılan iddialarının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Mehmet ATASEVER

S.B. Strateji Geliştirme E. Bşk.

KİK E. Üyesi

Satınalmada İç Kontrol Üzerine Denemeler – 5

Yazar:

Aziz Diri

-

1 Şubat 2024

7 Gündem Satınalma Dergisi Satınalmada İç Kontrol üzerine Denemeler 5

Satınalma işlemlerini yapanlarla ilgili şüphe her zaman, satın alma yaptığı firmadan menfaat sağlaması ile ilgilidir. Bununla ilgili en yaygın denetim ise satın alma personellerini tanıdık veya referansı güçlü kişilerden seçmektir. Bu yolun en büyük eksik tarafı ise dürüstlük ile yetenek her zaman aynı kişide bulunmamaktır. Çok dürüst olarak size gelen personelin yeteneklerini artırmak ise her zaman mümkün olmayabiliyor. Yeteneksiz kişilerin satın almada istihdam edilmesi, üretimi aksatan önemli sebepler arasındadır.

Firmalar büyüdükçe dürüst elamandan daha çok yetenekli personele ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, birçok firma dürüstlüğüne bakmadan, yetenekli personelin peşine düşerler. Fakat etik değerleri olmayan kişilerle uzun bir üretim yolculuğuna çıkmakta büyük bir risktir.

Dürüstlük sadece kişisel bir inancın sonucu oluşmaz. Bazı durumlarda kurulu sistemler sizin dürüst davranmanıza veya davranmamanıza etki ederler. Örneğin Almanya’da yaşayana bir kişi tüm kurallara uyduğu halde, Türkiye’de çok rahat bir şekilde trafik kurallarını ihlal edebilir. Almanya’daki hukuk sistemi onu kurallara uymaya ve dürüst olmaya zorlarken, Türkiye’deki hukuk düzenindeki uyulama sistemindeki eksiklikler dürüst davranmaya zorunlu kılmayabilir.

Dış ülkelerde dürüst davranan satın alma personeli, aynı şekilde Türkiye’deki firmalarda istihdam edildiğinde dürüst davranmayabilir. Bunun en önemli sebebi kişinin içinde bulunduğu sistemdir. Hem ülkede uygulanan hukuk sistemi hem de şirkette uygulanan yönetim sistemi bunun sebebi olabilir. Türkiye’deki hukuk sistemini değiştirmek bir şirketin yönetiminin üstünde bir misyon olur. Ancak kendi yönetim sistemini değiştirerek, sistemsel olarak dürüstlük ilkesine uymayı kendi içinde yaygınlaştırabilir. Böylece işe alım sürecinde yetenekli personeli işe alır, sistem onu dürüst olmaya zorlar.

Satın alma ile satma işlemi karşılıklı olarak yürütülür. Satın almacı, satın alma yaptığında satış yapan diğer firma personelinin o satıştan genel olarak prim aldığını bilir. Türkiye’de genel olarak satış yapan personele, satış yapmakta teşvik etmek için satış üzerinden prim verilir. Aynı şekilde firma sahipleri de satış yaptığı için kar elde eder. Ancak tersine durumda satın alma personeli, hiçbir zaman kendi firmasından teşvik primi almaz. Hatta yaptırdığı indirimlerden bile bir pay almaz. Kendi şirketinde, yılsonunda kardan prim verilmesi durumunda, satın almacı çok indirimli mal satın aldığında, yılsonu karı fazla çıkacağı için alacağı prim bir miktar artabilir. Fakat Türkiye’de yılsonu karından personele prim verilmesi durumu çok yaygın değildir. Ancak satış yapanlara prim verilmesi çok yaygın bir uygulamadır.

Satışçılar her satışta prim alabilirken ve bireysel performansını artırdığında önemli bir kazanç elde edebilir. Satın almacı ise en iyi ihtimal ile yılsonunu bekler. Bireysel performansını artırmanın kendi kazancına çok fazla etkisi olmaz. Bu sorunu hallede bilmenin tekbir yolu vardır. Satın almacı personelin ucuz ürün bulup satın almasını ödüllendirmek.

Satış personelinin primlerini hesaplamak kolaydır. Ancak satın almacının kişisel prim hesaplaması konusunda, Türkiye’deki mevcut şirket yönetim sistemlerinde, henüz bilinen uygulamalar geliştirilmemiştir. Yeni bir sistem olarak ortaya konulacak satın alma teşvik pirimi sistemi, deneyimlenerek uygulamaya konulmalıdır. Bu nedenle prim uygulamasına geçiş aşamaları basamaklandırılmalıdır. Tüm alınan mallarda değil de belirli başlı çok tüketilen mallarda satın alma teşvik primine başlanmalıdır. Uygulama sonuçlarındaki başarıya göre yeni mallarda teşvik listesine eklenmelidir. İlk basamakta, şirketin sürekli aldığı malların bir kısmının nitelik ve nicelikleri belirlenerek satın alma fiyatları belirlenmelidir. Belirlenen fiyatların altında satın alma gerçekleşmesi durumunda satın almacıya veya satın almacı grubuna belirlenmiş oranlar dahilin prim verilebilir. Örneğin, her zaman bir top fotokopi kağıdını 500 liraya satın alındığını kabul edelim. Eğer satın alması bunun daha alt bir fiyatını bulup getirirse elde edilen karın %20-%40 arasından bir miktarını satın alma teşvik pirimi olarak verilebilir. Her zaman 500 liraya alınan bir top fotokopi kâğıdını satın almacı 400 liraya bulmuş ise elde edilen karın %20 üzerinden 20 lira satın almacı teşvik pirimi verilebilir. Bunu bir kere ye mahsus değil birden fazla yapılan satın almalarda da yapılabilir. Örneğin bir yıl içindeki bütün satın almalarda, fotokopi kâğıdında elde edilen kar üzerinden verilebilir. Uygulamaya seyrine göre kapsam genişlemesine gidilebilir.

İkinci bir yöntem olarak “Satın almada iç kontrol üzerine deneme-1” yazımda bahsettiğim şeklide, ayrı bir fiyat araştırması yapılarak, tahmini fiyatlar belirlenebilir. Tahmini fiyatlardan daha az maliyetli satın alma gerçekleşmesi durumunda, aradaki karın primi verilebilir. Böylece satın almacılar tahmini bedelin altında malzeme bulabilmek için olanca gayreti ile çalışacaklardır. Zihinlerine, satışçılar ve mal satan firmalar, “benim satın almalarım üzerinden para kazanıyor, ama ben neden kazanamıyorum, bana haksızlık var” gibi motivasyon bozucu düşünceler gelmeyecektir. Daha fazla araştırırsam daha fazla prim kazanabilirim şeklinde düşünceler gelecektir. Böylece satın almacılarda dürüstlük kontrolünden daha çok yetenek ve gayret kontrolü ön plana geçecektir.

Satın alma teşvik primlerinin, piyasada yaygınlaşması aynı zamanda, satış yapmayı da kolaylaştıracaktır. Çünkü iyi ve ucuz malı kovalayan birçok satın almacı piyasada koşturacaktır. Rekabet daha şeffaf ve daha etik olacaktır.

Aziz DİRİ

Avans İzin Kullanan İşçi İşyerinden Ayrıldığında, Kullandığı İzin Mahsup Edilebilir mi ?

Yazar:

Lütfi İnciroğlu

-

31 Ocak 2024

İş mevzuatında avans izni düzenleyen doğrudan bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla avans iznin nasıl kullandırılacağı konusu belirsizdir. Bu konuda doktrinde farklı görüşler ileri sürülmektedir. Nitekim bir görüşe göre, “yıllık ücretli izne henüz hak kazanamamış işçiye, işverenin kendi inisiyatifi veya işçinin talebi ve işverenin onayı ile gelecek yıl ücretli izninin kullandırılması, Kanunda belirtilen bir hakkın işçilere daha elverişli olacak şekilde değiştirilebilmesi ve işveren insiyatifi ile kullandırılmışsa, ekonomik kriz dönemlerinde işçinin istihdamda kalması ve feshin son çare olması ilkesi uyarınca, önceden verilebilir”[1].

Aynı yönde doktrindeki başka bir görüşe göre ise, “tarafların anlaşması ile avans izin uygulamasının mümkün olabileceği yönündedir”[2]. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının görüşü de bu yöndedir. Ancak doktrinde aksini savunan görüşler de bulunmaktadır. Örneğin, “Yıllık izin Anayasal temeli olan işçinin ücretli dinlenme hakkıdır. Bu haktan vazgeçilemez. Paraya dönüşmez. Her yıl Kanunda yazılı süreler kadar işçinin dinlendirilmesi gerekir. Bu yönüyle bakıldığında yıllık izin hakkı avans olarak kullandırılamaz. Hak kazanmadığı halde, işçiye kullandırılan izin, kural olarak “işverence verilen diğer izinler” kapsamındadır. İşçinin onayı olsa dahi geçersizdir. Böylesi bir durumda işçinin gelecek yılı Anayasal dinlenme hakkından vazgeçmiş sayılır”[3].

Bizim görüşümüze göre de, tarafların anlaşması ile olağanüstü durumlarda işçinin ücretsiz izne çıkarılması ya da iş sözleşmesinin sona erdirilmesi yerine avans izin kullandırılması uygun olacaktır.

Peki, işçiye yıllık ücretli iznini avans olarak veren işveren işçi yıllık ücretli izne hak kazanmadan iş sözleşmesi sona ermişse, avans olarak kullandırdığı yıllık ücretli izinlerin karşılığını işçiden talep edebilecek midir ?

Uygulamada, genellikle avans izin verilen işçiden iş sözleşmesinin sona ermesi halinde kullandırılan izinlerin ücretini aylık ücretinden mahsup edileceği yününde yazılı onay alınmaktadır. İşverence böylesi bir onayın alınmaması halinde, işveren işçiden herhangi bir talep de bulunamayacak, kullandırıldığı izinler İş Kanunu m.55’de yer alan “işveren tarafından verilen diğer izinler” olarak kabul edilecektir[4].

Ancak, Yargıtay’ın 2020 yılında verdiği bir karar, işverenin işçiye kullandırdığı yıllık ücretli iznin hak edilenden fazla olduğu öne sürülerek karşılığında parasal iade talep etmenin yasal bir dayanağı olmadığı yönündedir [5].

Sonuç olarak, uygulamada genellikle avans izin verilen işçiden iş sözleşmesinin sona ermesi halinde kullandırılan izinlerin ücretini aylık ücretinden mahsup edileceği yününde yazılı onay alınmaktadır. Ancak, Yargıtay işverenin işçiye kullandırdığı yıllık ücretli iznin hak edilenden fazla olduğu öne sürülerek karşılığında parasal iade talep etmesinin yasal bir dayanağının olmadığı görüşündedir. Dolayısıyla işveren işçiye, avans izin kapsamında henüz hak etmediği bir yıllık izin kullandırmışsa ve eğer işçi yıllık izin mahsuplaşması yapılamadan işten ayrılmışsa, işveren fazladan kullandırdığı yıllık izinlerin ücretini geri isteyemez.

Lütfi İNCİROĞLU

[1] AKIN, Levant, Covid-19’un İş İlişkilerine Olası Etkileri, ÇEİS, İstanbul 2020.s.71-72.

[2] DEĞER ERMUMCU, Senem/İZMİRLİOĞLU, Ayça, 4857 sayılı İş Kanunu Bakımından Yıllık Ücretli İzin Uygulaması ve Avans İzin, SİCİL, Yıl 2020, Sayı:44. s.112.

[3] ÇİL, Şahin, Koronavirüs Salgının İş Hukukuna Etkileri, Ankara 2020. s.247.

[4] DEĞER ERMUMCU/İZMİRLİOĞLU, Avans İzin, SİCİL, s.115-116.

[5] Y9HD.14.10.2020 T., E. 2016/26145 K. 2020/11957 Legalbank.

Piyasanın Dengesi – Emekli

Yazar:

Reşat BAĞCIOĞLU

-

30 Ocak 2024

Bir Zavallı Emekli; Ben

Emekli olduğuma bakmayın. Evimin ihtiyacı olan alış verişleri sürekli ben yaparım. Bazen alışagelmiş yerlerden, bazen de farklı yerlerden.

Geçler gibi koşturamasam da gücüm kendime yetiyor ve emekli olmama rağmen pazardan aldığım ihtiyaçlarımızı evime getirebiliyorum.

Geçtiğimiz günlerde ihtiyacım olan peynir almak üzere alış veriş debisinin yüksek olduğu bir semtte peynir almak istedim. Peynir çeşitleri o kadar çoktu ki hangi peyniri alacağıma karar veremedim doğrusu.

Peynirlere baygın baygın bakmaya başladım. İşin kötüsü peynirlere de fiyat etiketini o kadar çok küçük yazmışlar ki, bendeki kartal gözü değildi hani. Pek de göremiyordum fiyat etiketlerini. Neyse ki göremiyormuşum. Zira fiyatlar uçuktu. İşte göremememin faydaları. Hangi peynirden almak istiyorsanız onun fiyatını sorup, uygun ise alıyorsunuz. Fiyatları okumak ne mümkün. Ama peynirin fiyatı yazılı mı derseniz, evet yazılı derim.

Peynir çeşitlerine boş boş bakmaya başladım bir an. İşte tam o anda tezgahtar beni görmüş olacak ki bana şöyle seslenir;

“Gel hacı baba gel. Sana emekli ayarında bir peynir vereyim”

Bu ses üzerine tezgahtara gözlerimi diktim. Peynir alacağım ve emekli olduğum kısım doğru da, “Hacı Baba” kısmı yanlış oldu. Acaba bana mı yoksa bir başkasına mı söylüyor diye döndüm arkada baktım acaba benden başka biri var da ona mı “Hacı Baba” dedi diye. Arkamda kimse yoktu. Demek oluyor ki tezgahtarın tüm tezleri benim üzerime oynanmış adeta;

Bunlar;

Peynir,

Emekli ayarı

Hacı baba…

Tezgahtara ne diyeceğimi şaşırdım ama tezgahtar söyler de ben neden söylemeyeyim dedim ve döndüm tezgahtara;

“Söyler misin bana, çok mu zavallı görünüyorum ? Emekli olduğum doğru ama zavallı değilim” dedim.

Emekliler Zavallı mı ?

Bana göre zavallı değiller. Bunca yıl aslanlar gibi çalışıp didindiler, devlete vergi ödediler, çoluk çocukları olmuş, emeklilik primlerini ödemişler devlete yük olmamak adına, belli bir çalışma süresi sonunda da emekli olmuşlar. Ödedikleri primler ve çalışma süreleri sonunda emekli olmuşlar. Ben onlara asla zavallı demem. Ama birileri çıkıp da emekliyi zavallı görüp “Gel hacı amca, sana emekli işi peynir vereyim” diye sözler söylerse, emekli kendini nasıl hisseder acaba ?

Burada demem şu ki emekliler zavallı değiller, ancak yıllar itibariyle emeklilere bağlanan aylıkların sürekli düşürülmesi dolayısıyla emekliler ellerine geçen tekavüt maaşlarından dolayı zavallı durumuna düşürülmüştür. Toplumumuzda “emekliler” cebinde beş parası olmayan, bir simit alırken dahi parasının hesabını yapan, açlığa mahkum olmuş, torununa dahi cep harçlığı veremeyen, sürekli ağlayan (ağlatanın ne ve kim olduğu daha önemli) kesimleri şeklinde düşünülebilir. Bütçesi dar ancak o yaşta başka bir işte çalışmak istese de yaşından dolayı kaybediyor günümüz emeklileri.

Hak ettiği emekli maaşını da alamadığını söylemek hiç de yanlış olmaz. Emekli sürekli ağlar. Onlar ağlamasın da kim ağlasın ?

Emekli Sürekli Sabır Ediyor

Emekli sabretmese ne olacak ? Kendisine reva görülen tekavüt maaşı ile geçinmek zorunda. Ağlasa da, sızlasa da, hayat pahalılığından dem vursa da. Sabır gösteren emekliye bir defalık verilmesi kararlaştırılan TL.5.000.- lık ikramiye, önce çalışmayan emeklilere, sonrasında farklı yerlerden gelen tepkilere istinaden devlet baba eşitliği sağladı ve çalışan emeklilere de verilme kararı alındı. Yaz başından beri bir defalık ikramiye alacağı bildirilen emekliye nihayet paraları geçtiğimiz iki ay içinde ödendi.

Emekli ve ATM Üzerinden İşlem Yapmak

Anlatacağım minik yazımda istisna edeceğim pek çok emekliler olsa da, bir emekli bir bankanın ATM cihazının başına geçtiğinde, sıranın size gelmesi için Allah size sabır versin diyeceğim.

Anlatacağım minik olay geçen hafta İstinye’de bir bankanın ATM cihazının önünde gerçekleşti.

Geçen hafta iyi yağmur yağdı. İşte o yağmurlu havada ben haftalık alış verişimi yaptıktan sonra, elimdeki şemsiye ile bir bankanın (bankanın adını söylemiyorum ki reklam olarak anlaşılmasın diye) ATM cihazına gittim. Orada benden daha önde gelen iki orta yaş üzeri (işte tam da emekliyi tarif ettiğim kişiler) kadın, her ikisi aynı ATM’den adeta ortaklaşa iş yapıyor gibiydiler. ATM’nin tuşlarının bir kısmına kadının biri, bir kısmına da daha sonra diğer kadın basıyordu. Aralarında fısır fısır konuştuklarını da duyuyordum;

“Biz nerede hata yapıyoruz, bu ATM neden paramızı vermiyor”

Dediklerini duydum.

Ellerinde biraz para, yine diğer elinde kredi kartı veya debit kart, ATM cihazına sokuyorlar, işlem yapıyorlar, kartı çıkarıyorlar, sonrasında diğer yaşlı kadın kendi kartını ATM cihazına sokuyor, bu sefer ATM cihazının tuşlarına diğer yaşlı kadın basıyor.

Baktım ki işlemleri uzayacak, ben de diğer işlerimi yapayım, fırından sıcak ekmeğimi alayım daha sonra tekrar ATM cihazına gelirim diye düşündüm. Öyle yaptım. Yaklaşık 15 dakika sonra tekrar aynı ATM cihazına geldiğimde, o da ne? Hala o iki yaşlı kadın ATM cihazını parmaklayıp duruyorlar. Yağmurdan ne kadar çok ıslandıklarının farkında dahi değiller. Hangi işlem bir ATM cihazında 15-20 dakika sürer söyler misiniz bana? Ama bu iki yaşlı kadının işlemleri maalesef bu kadar uzun sürdü.

Dayanamadım ve kadınlara;

“Acaba işleminiz daha uzun sürer mi, ben de işlem yapacağım” dedim.

ATM cihazının önündeki kadının biri başını kaldırıp bana baktı ve;

“Biz paralarımızı çekiyorduk ama paralarımız karıştı, ayrıca hesabımızda 45 Lira daha var onu çekemiyoruz” dedi.

Allah’ım bana sabır versin dedim kendi kendime. 45 Liralarını çekemiyorlarmış ve paralarını karıştırmışlar. Neyse ki bu iki yaşlı kadın aktif çalışma hayatlarında bankacı veya muhasebeci değillermiş.

Allah dağına göre kar verir derler. Emekliye daha çok maaş verilse, muhtemelen maaşlarının çokluğundan ATM’lerin önünden hiç ayrılmayacaklar.

Emekliye Müjde ve Emekli Yılı

Hadi iyisiniz emekliler.

Reşat BAĞCIOĞLU