Dr. Mehmet KAPLAN
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi
Rekabetçi zeka; işletmelerin amaca dönük bilgi toplaması, analiz etmesi ve yararlı bilişim sistemi sağlamasına yönelik faaliyetlerin bütünüdür. Bu faaliyetler gerçekleşirken teknik bir yönün ötesinde iş çevresinde bulunan bilgilerin toplanması, işletmenin değer artırıcı faaliyetlerde kullanması ve rekabetçi üstünlükte kullanması konusunda yönetsel bir düşünce ve süreçler bütünüdür. İlk kez ünlü rekabet bilimcisi Michael Porter tarafından 1980 yılında kısa ismi ile “Rekabet Stratejisi” adlı eserinde tanımlanan rekabetçi zeka, işletme için bir yaşam tarzı olarak nitelendirilmektedir.
Rekabetçi zeka ile işletme çevresinde sahip olduğu bilginin rekabetçi hamlelerde kullanmak ve değerlendirmek için düşünsel ve eylemsel bir süreç içerisinde hareket etmektedir. Dolayısıyla işletme çevresinde yer alan verileri toplar, analiz eder ve rekabetçi hamlelerde kullanmak üzere dönüştürür. Bu işletmenin hem rekabet başarısı için önemli olmakta hem de toplumsal sorumluluğunun bir ürünü olarak geleceğe hazırlanmasında enerji sağlamaktadır. Dolayısıyla rekabetçi zeka dört temel bileşen bağlı olarak yapılandırılır. Bunlar uzun vadeli öngörüler geliştirmek, stratejik amaçlar üretmek, etkili stratejiler oluşturmak ve işletme kaynak ve yetenekleri olarak ifade edilir. Bu bileşenler işletme için rekabet hamlelerinin teşhisi ve uygulaması için önemli olmakta ve işletmeye yarar sağlamaktadır. İşletmenin stratejik yönetiminin başarısında doğrudan etkili olan rekabetçi zeka işletmeye aşağıda yer alan yararları sağlamaktadır;
- Dinamik çevre kontrolü ve çevrenin inşası,
- Erken uyarı sağlama ve erken hamle geliştirme,
- Çevresel uyum,
- Stratejik esneklik,
- Etkili karar desteği sağlama,
- Yenilikçi anlayış geliştirme,
- Güçlü bir rekabet avantajı sağlama
Kaynak ve ayrıntılı okuma önerisi: Aşağıdaki eserl(er) konu ile ilgili kaynak ve bilgilendirmeyi artırmaya yöneliktir.
- Papatya, N. ve Papatya, G. (2007). İşletmelerde Rekabetçi Zeka Nasıl Yaratılır? Türkiye Tekstil Sektörüne İlişkin Değerlendirme ve Bir Model Önerisi. Yönetim ve Organizasyon Bildiri Kitabı. ss. 368-379.
