Aksa Akrilik Kimya Sanayii A.Ş. Teknik Satınalma Yöneticisi Melih Enes MERAL Şubat sayısında Satınalma Dergisi’nin konuğu oldu.
Kimya sektöründesiniz. Kimya satınalma operasyonlarının diğer sektörlere göre temel farklılıklarından bahsedebilir miyiz?
Kimya sektöründeki satınalmalar şu şekilde gruplanabilir :
- Ana hammadde, yardımcı madde, yardımcı kimyasal ve üretime yönelik işletme malzemeleri tedariği,
- Enerji tedariği,
- Teknik satınalma:Yeni yatırım ve bakım amaçlı; makina, teçhizat, yedek parça, müteahhitlik ve bakım hizmetleri,
- Destek hizmetleri ve destek malzemeleri tedariği.
[one_half]
Enerji alımları tüm sektörler için olmazsa olmaz konumdadır. Kesintisiz ve ucuz enerji çok önemli bir rekabet avantajı doğurmaktadır. Teknik satınalma ve destek mal/hizmet alımlarıbirçok sektörle benzerlik göstermektedir. Kimya sektöründeki satınalma operasyonlarının diğer sektörlerden en önemli farkı, üretimin kimyasal prosesler aracılığıyla yapılması nedeniyle olası bir tedarik sıkıntısında, kimyasal proseslerde sorun yaşama tehlikesidir.
Kimyasal prosesler tasarlandığı şekilde ve hızda devamlılık istemektedir. Bu sebeple, tedarik yönetiminin aynı hızda proseslere ayak uydurması zorunluluk halini alır. Basit bir anlatımla, bir araba üretiminde lastik tedariğinin gecikmesi arabayı sadece lastiksiz bırakıp, üretimde yavaşlama ve kapasite kayıpları doğurabilir. Araba, lastikleri takıldığında yine aynı kalitede bir araba olarak satılabilir. Ancak kimyasal proseslerde, tedarikte aksamalar kapasite kayıpları yaratabileceği gibi, prosesin gereği olmayan beklemeler yarı mamullerin bozulmasına, bütün tankların boşaltılmasına ve üretimin yeniden başlamasına yol açabilir; bu çok ciddi bir maliyettir.
Yukarıda anlatılan nedenlerden dolayı, ana hammadde, yardımcı madde, yardımcı kimyasallar, üretim için kritik işletme malzemeleri tedariği,stratejik bir iştir ve bu işin bir çok açıdan iyi yönetilmesi gerekir. Bu tür alımlar sözleşmeli olarak yapılabileceği gibi, spot olarak da yapılabilir. Sürecin alt başlıkları
- planlama
- pazar araştırması
- stok yönetimi
- lojistik yönetimi
- sözleşme yönetimi
olarak sayılabilir.Bu ana başlıklar için dikkat edilmesi gereken en önemli hususlar şöyle sıralanabilir,
Planlama:Her senenin son çeyreğinde gelecek yılın, yıllık tedarik planlaması yapılmalıdır. Yıllık planlama daha sonra aylık ve en nihayetinde günlük olarak yapılmalı ve sürekli revize edilmelidir.
Tedarik planlamasını yaparken lojistik koşullar ve pazar koşulları en önemli unsurlar olarak ön plana çıkmaktadır. Pazar koşulları stratejik açıdan çok önemlidir. Yeni tedarikçilerin piyasaya girmesi, yeni tesislerinin kurulması ya da tam tersine var olan bir tesisin kapanması tedarik planlamasını doğrudan etkileyen unsurlardır.
Lojistik koşullar ise daha çok operasyonel zorlukları ile ön plana çıkmakmaktadır. Lojistik koşulların yaşattığı operasyonel zorluklar bazen stratejik kararları da etkilemektedir. Örneğin sürekli alım yaptığınız bir üretici bu zorluklar nedeniyle tedariği sürekli geciktiriyorsa oradan yapılan alımı mümkün olduğunca minimum seviyeye düşürmek bir önlem olarak düşünülebilir. Ayrıca büyük hacimli yapılan kimyasal alımlar için deniz yolu tercih edilmektedir. İstenilen zamanda, istenilen koşullarda tanker eldesi kritik önem seviyesindedir.
Pazar Araştırması:Ana hammaddenin ürünün fiyatını doğrudan etkiliyor olması nedeniyle nihai ürün pazarının yakın takibi önem arz etmektedir. Pazardaki gelişmeler sürekli olarak izlenmeli, bunun yanı sıra süreli ve süresiz yayınların takibiyle günlük fiyat ve arz-talep takibi yapılmalıdır, haftalık ve aylık bazda alınan raporlar, her sene düzenlenen çeşitli sektörel seminerlere katılım yoluyla da pazar araştırması desteklenmelidir.
Stok Yönetimi:Depolama imkanları tedarik planlamasına ciddi etki etmektedir. İşletmelerde yüksek depolama kapasitelerinin varlığı tedarik konusunda önemli bir güç sağlamaktadır. Pazarda bu tür ürünleri bulma konusunda yaşanabilecek sıkıntılar öngörüldüğünde depolama imkanları devreye sokulabilir. Ayrıca elinde yüksek stok bulunan bir alıcı her zaman için tedarikçi önünde güçlü durabilir. Ancak, fiyatlar düşerken yüksek fiyatlı stokla yakalanma üretim maliyetlerini arttıracağı gibi, yüksek stoğun yaratacağı işletme sermayesi ihtiyacı gözardı edilemez. Bu nedenle finansal etkenler de göz önünde bulundurularak optimum seviye hesaplanmalıdır. Nakit akışı dengeside stok yönetiminde önemli bir etkendir.
Lojistik Yönetimi:
Taşımalarda tedarikçilerin istenilen zamanlarda yükleme yapabilecek vasıta bulamamaları çok önemli risk teşkil etmektedir. Bu hususta, özellikle gemi taşımalarında, mevsim etkisi dikkate alınmalı, kış aylarında yaşanabilecek liman donması, fırtına, sis gibi olaylar dikkate alınarak lojistik ayarlanmalıdır.
[/one_half]
[one_half_last]
Sözleşme Yönetimi :
Yapılan ticari ve teknik anlaşmaların, hukuki bir dille yazılı hale getirilip taraflar arasına imza altına alınması sürecinde,departmanlar arası işbirliği, en önemli unsurların başında yer almaktadır. Örneğin her sözleşmede, en azından hukuk, satınalma ve teknik departmanların bilgisi ve onayı ile hareket etmek gerekmektedir. Bu departmanlara destek olarak zaman zaman muhasebe, finans, insan kaynakları ve idari müdürlükleride yardımda bulunmaktadır. Sözleşme yapılması ile süreç satınalma olarak tamamlanmış gibi görünsede, sözleşme takibi ve gerekliliklerinin yerine getirilmesinin sağlanması gibi önemli adımlarda satınalmanın bir süreci olarak devam etmektedir.
2- Kimyasal alımlarının temel zorlukları nelerdir ?
Kimyasal alırken en önemli nokta aldığınız ürünün, üretimin talep ettiği spesifikasyonlara tam olarak uygun olmasıdır. Aksi taktirde hem işinize yaramayan bir ürün almış olursunuz hem de üretim kayıplarıyla karşılaşırsınız.
Uygun mal bulmanız yetmez, bu malın taşıma sırasında özelliklerini koruyor olması gerekir. Bu nedenle taşıyıcı firmaların ürün özelliklerine hakim olması da uygun taşıma koşullarının sağlanması açısından dikkat edilmesi gereken önemli bir unsurdur.
Çevresel veya sair nedenlerle, mevzuatlarda zaman zaman değişiklikler yapılmaktadır. Bu değişikliklerin iyi takip edilmesi ve mevzuatlara uygun alım yapılması zorunluluktur.
Yeterli depolama kapasiteniz yok ise ve hızlı bir tüketiminiz varsa, gemiyle gelen mallarda sürekli olarak demuraj maliyetleriyle karşılabilirsiniz. Çünkü gemi gelir gelmez yanaştırılmayı ve malı tahliye etmeyi bekler.
Yüksek tonajlı alımların finansal açıdan da zorlukları vardır. Çünkü bir gemiyle getirdiğiniz mal,çok yüksek işletme sermayesi ihtiyacı demektir, bu hususlar nakit akış planlamalarında mali birimlerle etkin koordinasyon gerektirir.
3 – Kimya sektöründe satınalma operasyonları ve tedarikçi ilişkilerini nasıl değerlendirirsiniz?
Tedarikçiler ile ne kadar yakın ilişkiler kurulursa satınalma operasyonları o denli sorunsuz ve etkin yürütülebilir. Çünkü satınalma işi tek taraflı yapılan bir iş değildir. Bu noktada biz de tedarikçilerimizle sürekli görüşerek, belirli dönemlerde karşılıklı ziyaretler gerçekleştirerek ihtiyaçları paylaşıyoruz. Zor zamanlarda, karşılıklı kazan-kazan ilkesi çerçevesinde işbirliği yapabiliyoruz.
Tedarikçilerle kurulan yakın ilişkiler, beraber projeler yapılmasına, şirketin farklı birimlerinin işbirlikleri yapabilmesine, şirketlerin süreç paylaşımı ile birbirlerine önerilerde bulunmasına olanak sağlıyor. Özetle satınalma ile başlayan ilişkiler tüm şirket çapında işbirliği, bilgi ve tecrübe paylaşımına kadar gidebiliyor.
4- Satınalma kariyer planlaması yapan gençlere tavsiyeleriniz nelerdir?
Şirket stratejilerinde gün geçtikçe değer kazanan satınalma faaliyetleri üzerinde bir kariyer planlamanın ve bu konuda tecrübeler kazanmanın, aranan bir çalışan olma adına doğru bir karar olduğunu düşünmekteyiz. Satınalma alanında kariyer planlaması yapan kişilerin yetkinlikleri ;
Doğru zaman planı
Hızlı ve doğrukarar verme
Etkili müzakere teknikleri
Takım çalışmasına uygunluk
Proje yönetimi becerileriolduğunu düşünmekteyiz. Bu nedenle bu işi yapan kişilerin bu özelliklere sahip olması onları bir adım daha öne çıkartmaktadır.
Teknik alanda da gün geçtikçe gelişen bir satınalma potansiyeli doğmaktadır. Teknik satınalma alanında gelişim planlayan gençlerin ise, mezun olduğu alanlarla ilgili temel bilgilerine haiz olması ve üretim tekniklerini çok iyi bilmeleri artı bir değerdir.
Dış satınalmaalanında kariyer planlaması yapmak isteyen gençler ise, dış ticaret bilgisi ve çok iyi seviyede yabancı dil vazgeçilmez özellikler arasındadır.
Melih Enes MERAL
Aksa Akrilik Kimya Sanayii A.Ş.
Teknik Satınalma Yöneticisi
[/one_half_last]
BU YAZI SATINALMA DERGİSİ ŞUBAT 2013 SAYISINDA YAYINLANMIŞTIR.
