İç denetim ilk 13. yüzyılda ticaretin ortaya çıkmış ve 1900’lı yıllarda akademik olarak ele alınmaya başlamıştır. 1940’lı yıllarda ise iç denetim mesleğinin gelişmesi ve dünya üzerinde örgütlenmesi, merkezi Amerika Birleşik Devletleri’nde olan Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsünün (IIA) kurulması ile başlamıştır.
Neden, satın alma mesleğinin ortaya çıkışı daha eski olmasına rağmen iç denetim mesleği daha sonra ortaya çıkmıştı? Bu durum şirketlerin gelişimi ve büyümesi ile doğru orantılıdır. Bu nedenle iç denetimin ilk olarak görüldüğü sektörler sigortacılık ve bankacılıktır. Önceden 10-15 kişilik çalışan kadrosu ile sadece güven ilişkisine dayalı, müşteri ve tedarikçi portföyü sınırlı küçük organizasyonlar vardı. Haliyle kontrol etmek ve yönetmek kolaydı. İş yaşamındaki organizasyonların büyümesi, yoğun rekabet baskısı sonucu kaynakların daha etkin kullanılma zorunluluğu, faaliyetlerin karmaşıklaşması, gerek yurtiçi gerekse yurtdışı standartlara, kanunlara uyum gibi farklı gelişmeler ve profesyonellere yetki devri sebebiyle iç denetim mesleği hızla gelişmiştir. En temel unsur ise şirket hissedarlarının şeffaf bir şekilde tüm riskleri ile şirketini ve çalışanlarını gözlemleme isteğidir.
Son 5 yıldır süreç denetimi kavramı ve faaliyeti mesleğimizde büyük önem kazandı. Çünkü klasik mali denetim önleyicilik ve iç kontrol mekanizmasını değerlendirmede yetersizdi. Süreç denetimi riskleri görebilmek ve şirketin süreç haritasını çıkarmakta en etkili yoldur. Süreçte yaşanılan herhangi bir olumsuz durum, mali tablolara direk gider olarak yansır. Önemli olan süreçteki riskleri ve olumsuz durumları tespit edip, kâr elde etmek amacı ile kurulan şirketlerin giderlerini azaltmak, zaman ve iş gücü kaybını önlemektir. Denetim faaliyetinde ilk olarak ilgilendiğim konu personel maliyetini arttıran bir olgu olduğundan zaman yönetimidir. Denetimlerde hemen hemen herkes çok yoğun olduğunu, işlere yetişemediğini ve personel eksiği olduğunu söyler. Bu iddiaların gerçek olduğu durumlarda ise tespitimiz ya yönetim yetersizliği ya da süreçteki eksiliktir. Bill Gates’in dediği gibi “Kötü bir süreç, işin gerçek yapılma zamanının on katı fazla zamanda çalışır. İyi süreçte ise zaman kayıpları yok edilmiştir”.
Yazar: Seyhan Gençağ
Yukarıda özeti yayınlanan bu yazının tümünü Satınalma Dergisi Mart 2015 sayısında bulabilirsiniz.!