AB Komisyonu 13 Haziran tarihinde, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının (SKDM-CBAM) Ekim-2023 ve 2025 tarihleri arasındaki geçiş dönemi sürecinde yapılacak raporlama yükümlülükleri hakkındaki taslak uygulama yönetmeliğini paydaşların görüşlerine sundu. Taslak yönetmelik raporlama yükümlülükleri yanında İthalatçılardan istenen SKDM mallarına ait bilgileri ve bu ürünlerin üretim süreçleri esnasında salınan gömülü emisyonların hesaplama metodolojilerini ayrıntılarıyla içermektedir. Uyum süreci, uygulama esnasında oluşacak zorlukları gidermek ve gerekli veriyi oluşturmak açısından kritiktir. İthalatçılar, uygulama tarihi olan 2026’ya kadar herhangi bir mali yükümlülük olmadan sadece emisyon raporlaması yükümlülüklerini yerine getirirken, yönetmelikteki eksikliklerde yerine getirilecektir.
Taslak yönetmelik, uygulamanın ilk yılındaki raporlamada gömülü emisyon hesaplamasında belirli bir yöntemde zorunlu tutmaz ve ithalatçılara seçenekler sunar. Buna göre şirketler 1 Ocak 2025 tarihine kadar aşağıdaki yöntemlerden birini kullanabilecek ancak bu tarihten sonra AB yöntemini uygulamak zorunda kalacaklardır.
- Yeni metodolojiye göre tam raporlama (AB yöntemi)
- Eşdeğer üçüncü ülke ulusal sistemlere dayalı raporlama
- Referans değerlere dayalı raporlama
Komisyon raporlama yükümlülüklerini, endüstri, üçüncü ülke ve paydaşlardan oluşan ‘Uzman Grup’ ile gayri resmi istişarelerde bulunarak tamamen şeffaf bir süreçte yerine getirdiğini bildirmiştir. Bu aşamalı yaklaşım, hem firmaların hem de Komisyon’un gerekli hazırlıkları yapması için önemli görülmektedir. Komisyon bu süreçte veri toplamak, aksaklıkları gidermek, gerekli teknolojileri desteklemek, geçişten sonra da eğitim ve rehberlik konularına hazırlanmak istemektedir. Dolayısıyla ‘Geçiş Süreci’ üçüncü ülkeler dahil tüm paydaşlar için kritiktir ve aynı zamanda SKDM’ye tabi/tabi olacak mal üreticileri için ‘fırsattır’. İthalatçılar 1 Ekim tarihi itibariyle son çeyrek raporlamadan sorumlu olacaklardır ve Ocak 2024 tarihine kadar raporlarını teslim etmeleri gerekmektedir.
Paydaşlar 11 Temmuz’a kadar geri bildirimde bulunabileceklerdir. Sonraki adımda Uygulama Yönetmeliği Üye Devletlerden oluşan SKDM Komitesi tarafından yapılacak oylama ile yaz sonuna kadar Komisyon tarafından resmen kabul edileceği bildirilmektedir.
Arka Plan
SKDM ilk olarak, 55’e Uyum Paketi içerisinde sunulmuştur. Karbon yoğun ürünlerin ithalatını, iklim politikaları çerçevesinde, yerli ürün maliyetleri ile dengeleyerek, emisyonların düşürülmesi hedeflenmiştir. AB, ithal edilen SKDM’ye tabi karbon yoğun ürünlerin üretimi esnasında salınan karbona adil bir fiyat konularak, hem yerli üreticileri korumayı hem de AB dışı şirketleri daha çevreci yatırım ve üretime teşvik etmeyi ve bu doğrultuda emisyon azaltım hedeflerine daha hızlı ulaşmayı amaçlamaktadır.
Sistem için, 2005 yılından beri uygulanan AB ETS’ye benzer karbon fiyatlandırma mekanizması modellenmiştir. Yani SKDM kapsamına giren ürünlerin ithalat aşamasında bir karbon fiyatlandırması yapılmasını öngörür. SKDM’nin, uyum dönemi tamamlandıktan sonra,
1 Ocak 2026 tarihinde tam uygulamaya geçilecektir.
Not: Yasa hakkında detaylı bilgi almak için, Satınalma Dergisi (126) Haziran 2023 sayısına ulaşabilirsiniz.
Gül SALDIRANER
EG Partner- SMMM, BD
Referanslar:
[1] European Commission – 13 June 2023 The Carbon Border Adjustment Mechanism starts applying in its transitional phase as of 1 October: Commission consults on reporting obligations https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_3243
[2] European Commission -Carbon Border Adjustment Mechanism https://taxation-customs.ec.europa.eu/carbon-border-adjustment-mechanism_en
[3] European Commission – CBAM- Draft Act
