Filo yönetimi çeşitli araç gruplarının gerçek ya da tüzel kişilerin kullanımına sunulması hizmetidir. Günümüzde tamamen ayrı bir sektör haline gelen araç kiralama, filo yönetiminin bir parçası olup kendi içerisinde araç bakımı, güvenliği, sigortası, kaza yönetimi, takibi, yakıt tedariki, sağlık ve hijyen gibi çalışmaları içermektedir. Ulaşım ve lojistik endüstrisiyle doğrudan iç içe olduğundan, mevcut teknolojileri kullandığından ve insanların sağlığına ve güvenliğine hitap ettiğinden filo yönetimi çalışmalarının her biri finansal, çevresel ve sosyal sürdürülebilirlikle doğrudan ilişkilidir.
Doğru bir filo yönetimi stratejisi sürdürülebilirliğe önemli katkılar sunabilme potansiyeline sahiptir. Günümüzde sürdürülebilir filo yönetimi denilince akıllara sadece elektrikli araçların kiralanması hizmeti gelse de bundan çok daha fazlası yapılabilir. Filo yönetimi yakıt tüketimi, emisyon azaltma, maliyet optimizasyonu, güvenli sürüş, verimli rota planlama gibi birçok başlık altında daha sürdürülebilir hale getirilebilir.
Filo büyüklüğünün doğru belirlenmesi, sürdürülebilirlik açısından büyük önem arz etmektedir. Sürdürülebilir filo yönetimi çerçevesinde amacı, kapsamı ve hedef kitlesi ne olursa olsun her filonun büyüklüğü operasyonlar, ihtiyaçlar, müşteri talepleri ve hedefler doğrultusunda büyük bir titizlikle belirlenmelidir. Filonuzu büyüklüğü belirlenirken öncelikle çevresel ve finansal anlamda verimsiz olan araçların filodan çıkartılması gerekir. Bu araçların yerine daha verimli, daha düşük emisyonlu ve daha az yakıt tüketen araçlar konulabilir. Filo sahipleri doğru bir boyutlandırma ile araçların bakım ve kullanım ömürleri boyunca seyahatlerinden tasarruf etme fırsatları yaratabilir. Ayrıca araç alımlarını en aza indirebilir, yakıt kullanımını ve diğer işletme giderlerini optimize edebilir.
Sürdürülebilir filo yönetiminde araçların seyahat edeceği mesafelerin optimizasyonu son derece önemlidir. Daha düşük seyahat süresi ve mesafesi araçların kullanım ömürlerini uzatabileceği gibi yakıt tüketimini ve karbon emisyonlarının da azaltılmasını sağlar. Bu noktada yolcuların ihtiyaçlarının doğru belirlenmesi, rotaların birbiriyle entegrasyonu ve verimlilik odaklı filo yönetimi yazılımlarının kullanılması sürdürülebilirliğe fayda sağlayacak yaklaşımlardan bazılarıdır.
Filo yönetimini sürdürülebilirlikle ilişkilendiren bir diğer önemli konu da yakıt ekonomisidir. İster benzinli ya da dizel ister elektrikli olsun her aracın kullandığı yakıtın bir karbon ayak izi bulunmaktadır. Bu noktada yapılacak en önemli atılım şüphesiz filo elektrifikasyonu; yani filodaki benzinli veya dizel araçların yerine elektrikli araç kullanımıdır. Filonun tamamı için bunu kısa sürede yapmak oldukça maliyetli olacağından elektrikli araç kullanımına geçiş sürecini zaman yaymak sürdürülebilir bir çözüm olabilir. Yakıt ekonomisi anlamında yapılacak bir diğer önemli şey de araçların bakımlarını zamanında ve doğru şekilde yaptırmaktır. Bakımlı araçların yakıt tüketimi daha düşük olacağından karbon emisyonları da bakımsız araçlara göre daha düşük seyredecektir.
Her araç çalıştığı müddetçe belirli oranda yakıt tüketir. Rölanti çalışma sırasında düşük de olsa bir yakıt tüketimi vardır ve araç hareket etmediği için bu yakıt bir bakıma israf olmakta ve atıl olarak değerlendirilmektedir. İlk çalıştırma anında veya trafikte araçların rölantide çalışması kaçınılmaz hale gelebilir. Fakat sürdürülebilir filo yönetimi için rölanti çalışma süreleri takip edilebilir ve doğru şekilde raporlanabilir. Bu şekilde araçların rölantide çalışmalarının filo maliyetleri üzerindeki etkisi ve oluşturduğu çevresel ayak izi takip edilebilir.
Günümüz teknolojisi araçlarla ilgili birçok verinin anlık olarak takip edilmesine imkan vermektedir. Sürdürülebilir filo yönetimi çerçevesinde bu teknolojik imkanlardan olabildiğince faydalanılmalıdır. Araçlara anlık konum, gidilecek rota, rölanti çalışma süresi, yakıt tüketimi, emisyon değerleri, arıza durumları vs takip edilecek sensörler takılmalıdır. Bu sayede, araçlara uzaktan erişim ve müdahale etme imkanı da oluşabilmektedir. Bu da zamandan tasarruf sağlanmasını, maliyetlerin düşürülmesini ve doğrudan veya dolaylı emisyonların azaltılmasını sağlamaktadır.
Filo yönetiminde araç kullanıcılarının sürüş karakteristiği de sürdürülebilirlik açısından önemlidir. Yakıt verimliliği ve sürüş güvenliği gibi konularda onlara eğitimler vermek ve sürdürülebilirlik farkındalıklarını artırmak da sürdürülebilir filo yönetimi açısından atılabilecek adımlardan bazılarıdır.
Dilek AŞAN
