Günümüzde tedarik zinciri yöneticileri için en önemli kavramlar aynı anda gerçekleştirebilmek üzere daha ucuz, daha hızlı ve daha iyi olabilmektir.

En az üstteki kavramlar kadar önemli bir kavramda riskin yönetilmesidir.Şirketler gün geçtikce globalleştiği için  uzak bir ülkedeki olan bir kriz  bütün dünyaya çok çabuk yayılabilmekte ve hiç bir firma riske karşı bağışıklılığa sahip olmamaktadır.Risklerle baş edebilmek ve amaçlarına ulaşmak için tedarik zincirleri çok daha akıllı olabilmelidir.

IBM in  Kuzey Amerika,Batı Avrupa ve Asya Pasifik bölgelerindeki 400 adet üst düzey tedarik zinciri yöneticisiyle yüzyüze görüşerek gerçekleştirdiği çalışmaya göre  Tedarik Zinciri Bölümlerinin Yaşadığı En Önemli Beş  Zorluk aşağıdaki gibidir.Parantez içindeki rakamlar  yöneticilerin hangi zorlukları yüzdesel olarak önemli veya oldukça önemli olarak nitelendirdiklerini belirtmektedir.

• Maliyetleri muhafaza edebilmek (%55)
• Doğru bilgiye ulaşabilmek (%70)
• Risk (%60)
• Müşteri tercihlerini takip etmek (%56)
• Küreselleşme.(%43)

Her şeyin küresel olarak çok hızlı değiştiği dünyamızda tedarik zincirleri  her geçen gün daha maliyetli,risklere açık  ve karmaşık bir yapıya kavuşmaktadır.Bu nedenle geleneksel  tedarik zinciri stratejileri ve metodları yetersiz kalmaktadır.Gelecekte akıllı tedarik zincirlerinin aşağıdaki 3 prensip etrafında şekilleneceği  öngörülmektedir.

• Teknolojinin artarak kullanılması;
• Entegrasyon;
• Akıllılık;

 Maliyetleri muhafaza edebilmek;

Günümüzde tedarik zinciri yöneticileri maliyetleri korumayı en önemli sorumlulukları olarak görmektedirler.Yöneticilerin yaptıkları her 3 aktiviteden 2 si verimliliği yükseltmekle ilgilidir ve geçmiştede en başarılı oldukları alanda bu olmuştur.

Ama artık işler değişmektedir ve maliyetleri etkileyen ,daha önce ucuz iş gücüne sahip pazarlardaki ani ücret artışları,emtia fiyatlarındaki ani yükselişler ve kredilerdeki ani kesilmeler gibi etkenler daha sık ortaya çıkabilmektedir.

Gelecekte yöneticiler oynak maliyetlerle beraber yaşamayı öğrenmek zorunda kalacaklardır.

AMR Research Araştırama şirketinin Zirvedeki Tedarik Zincirleri (2008) çalışmasına göre  en başarılı tedarik zincirleri daha esnek bir yapı kurduklarını bildirmişlerdir.(%39). Diğer  takipçi firmaların ise sadece % 22 si daha esnek bir yapıya sahip olduklarını bildirmiştir.

Doğru Bilgiye Ulaşabilmek;

Günümüzde işletmeler bilgiye daha rahat ulaşabilmelerine ragmen bilgiyi oransal olarak daha az verimle kontrolleri altına alıyorlar,yönetiyorler ve analiz ediyorlar.

Tedarik zincirleri doğru bilgiye ulaşma sorununu  ve  bilgi edinimi için işbirliği yapmayı listelerinin en üstüne yazıyorlar ama uygulamada strateji  özdeşleştirmeye,sürekli süreç iyileştirmesine ve maliyet azaltmaya daha çok önem veriyorlar.

Bilgi körlüğünü ve iş birliği eksikliğini yetersiz bilişim teknolojilerine bağlamak daha mantıklı gözüksede tedarik zinciri yöneticileri başka bir yöne parmak basıyorlar.Organizasyonlardaki kültürel bariyerler en önemli unsur olarak öne çıkıyor.

Tedarik Zinciri Yöneticileri bilgi körlüğüne ve iletişim eksikliğine yol açan nedenler arasından organizasyonel kültürel bariyerler(%75),başkalarına yardım etmek için çok meşgul olunduğu bahanesi(%75) ve yardım edince ödüllendirilmemeyi(%68) en önemli  3 neden olarak belirtiyorlar.

Risk:

Risk yönetimi tedarik zinciri yöneticileri arasında en büyük ikinci zorluk olarak öne çıkıyor.Yöneticilere göre küreselleşme ve daha büyük oranda farklı tedarik zinciri lokasyonlarının ve unsurlarının  birbirine bağımlılılığı riski sadece yükseltmedi onu yönetmeyide zorlaştırdı.Tedarik zinciri yöneticilerinin %69 u riski tek başına gözlemliyorlar.Sadece %31 i risk ve performansı beraber yönetiyorlar.Yöneticiler standart süreçlerin eksikliğinin,yetersiz bilginin ve yetersiz teknolojilerin  verimli risk yönetimi önündeki en büyük engeller olduğunu bildiriyorlar.

Bunlara ek olarak sürdürülebilirlik küresel ölçekte gün geçtikçe önem kazanan bir kavram olmaya başlıyor.Sürdürülebilirlikle ilgili konulardan kaçınan tedarik zincirleri müşterilerin giderek artan çevresel talepleri ve hükümetlerin artan yaptırımları karşısında hazırlıksız yakalanma ve rekabette geri kalma ihitmaliyle karşı karşıya kalacaklar.

Müşteri tercihlerini takip etmek;

Her 3 firmadan 2 si müşteri ihtiyaçlarını tanımlamada zorluk yaşamaktadır.Müşteri iletişimi çok açık bir ihtiyaçken firmalar daha çok müşterileri yerine tedarikçilerine odaklanmaktıdırlar.% 80 i ürünlerini tedarikçileriyle beraber dizayn ederken sadece % 68 i müşterileriyle beraber dizayn etmektedir.

Talep planlaması yaparken bile 5 firmadan 1i müşterileri tamamen hesaba katmamaktadır..

Müşteri iletişimi maliyetli ve zaman alıcı gözüktüğünden dolayı bazı firmalar bu konuyla ilgilenmemektedir.

Fakat gelecekte karlı olabilme baskısı dahada artacağından dolayı tedarik zincirleri yetersiz müşteri işbirliğinden kaynaklanan fazla stokları,kayıp satışları ve kaçırılmış inovasyon fırsatlarını taşıyamaz hale geleceklerdir.

Küreselleşme;

Bir çok şirket küreselleşmeyle ilgli en büyük 3 sorunu sağlıksız sevkiyatlar(%65),uzun terminler(%61) ve düşük kalite(%61) olarak nitelendirmişlerdir.

Ama bugüne kadar pazarların küreselleşmesinin getirdiği avantajlar dezavantajlarından fazla olmuştur.Tedarik zinciri yöneticilerinin %40 dan fazlası kar marjlarındada bir artışı işaret etmişlerdir.Ama bu karlardaki artışlar çoğunlukla düşük maliyetlerle bağlantılı değildir.Yöneticilerin 3 te 1 i küresel pazarların getirdiği sorunlardan dolayı maliyetlerin arttığından bahsetmektedir.Fakat yöneticilerin % 43 ünün belirttiğine göre yüksek karlar global  satışlardaki   artışlardan kaynaklanmaktadır.Bu bulgular pazarlardaki  küreselleşmenin şimdiye kadar verimlilikten çok ciro artışına katkıda bulunduğunu göstermektedir.

Tedarik Zincirleri küreselleştikçe onları yöneten organizasyonların yeni beceriler ve yetkinlikler kazanması önem kazanmıştır.

Tedarik Zinciri yöneticilerine göre gelecekte ilk 3 sıradaki küresel kapasite oluşturma zorlukları ; Yeterli yetenekte yöneticiler bulunması (%78),Öğrenme kültürü oluşturulması (%40),Liderlerin birimler ve değişik coğrafyalar arasında rotasyonu (%37)  şeklindedir.

• Teknolojinin artarak kullanılması;

Daha önce insanlar tarafından oluşturulan bilgiler artarak makinalar tarafından oluşturalacaktır.Sensörler,RFID etiketleri,ölçüm cihazları ve GPS  gibi teknolojiler bu amaçla kullanılacaktır.Stoklar kendi kendini sayacaklar.Konteynerler,kamyonlar ve ürünler kendi yüklerini kendileri tespit edecekler ve  takip ve görünteleme ile ilgili raporlamalarını kendi başlarına gerçekleştirecekler .Paletli yükler eğer yalnış bir destinasyona gönderildiyse kendi kendilerine ikaz verecekler.

• Entegrasyon;

Sadece genel olarak müşteriler,tedarikçiler ve bilişim sistemleri değil hammaddeler ve ürünlerde birbirine bağlı olacak.Geniş çaplı entegrasyon dünyanın herhangi bir yerindeki tedarik zinciri ağlarının beraberce planlama yapmasını ve karar almasını mümkün kılacak.

• Akıllılık;

İleri düzeydeki analitik uygulamalar ve modellemeler karar vericilerin  olağanüstü karmaşık ve dinamik  risklere ve kısıtlamalara karşı alternatif geliştirmelerine yardımcı olacak.

Akıllı sistemler sayesinde bazı kararlar otomatik olarak alınacak ve böylece taleplere  cevap verme hızı artacak ve  insan müdahalesi sınırlandırılmış olacak.

Akıllı tedarik zincirleri daha esnek olacaklar ve şartlar değiştikçe teleplere cevap verebilecek yapıda olan ,birbirine bağlı tedarikçi ağları, taşaron imalatçılar ve hizmet sağlayacılarından oluşacaklar.

Akıllı tedarik zincirleri  herhangi bir sevkiyat gecikmesi durumunda veya ihtiyaç miktarındaki bir değişiklik durumunda alternatif bir lojistik servis sağlayıcıdan hizmet sağlayacak veya alternatif bir firmadan yeni bir ürün  siparişi açabileceklerdir.Bu durumlarda yetersiz stoklardan kaynaklanan maliyetlerinden kaçınılmış ve  satışların kaçırılması engellenmiş olacaktır.

Gelecekte üst düzey tedarik zinciri yöneticilerinin  yeni rolleri ve sorumlulukları olacak.Üst düzey tedarik zinciri yöneticileri stratejik  düşünce ,iş birliği yaratabilme  ve karmaşık ağları ve global olanakları yönetme yetisine sahip olmak zorunda kalacaklar.

Pennsylvania State Universityden Prof.Christopher Craigheada göre eskiden bir tedarik zinciri yöneticisinin en büyük önceliği daha düşük maliyetli bir tedarik kaynağı bulmaktı.Ama şimdi şirketler  indirimden kaynakanan bütün verimlilik fırsatlarını elde ettiler ve tedarikçilerine daha fazla maliyet baskısı yaratmakta zorlanmaya başladılar.

Günümüzde tedarik zinciri yöneticilerinin yeni bir odağı var; maliyetleri düşürmektense bütün şirketi kapsayacak şekilde bir değer üretmek için  yeni süreçler yaratmak ve şirketleri birbirine daha bağlı ve çevik hale getirmek.

Hız günümüzde çok önem kazandı. Müşteriler yeni ürünler ve hizmetler için  daha hızlı bir ürün geliştirme  ve dağıtım için baskılarını arttırdıkça ürün döngüleri kısalıyor ve  ürün akışkanlığı artıyor.

Şirketler bu talepleri karşılamak için dönüş sürelerini hızlandırmalı,organizasyonel yapılarını ve iş süreçlerini değiştirmeliler.

Bu dönüşümün en önemli parçası geleneksel tedarik zincirlerini talep duyarlılığı yüksek ağlara dönüştürebilmek.

Hızlı cevap veren şirketler yaratmak için kararların işbirliği içinde alındığı ve rollerin ve sorumlulukların daha daha esnek olarak belirlendiği bir organizasyon yapısı  kurmak gerekiyor.

Tedarik zinciri Müdürleri şirketlerinin daha çevik olmasına yardımcı olabilmek için yeni datanın  ve analitik araçların etkin kullanımına ağırlık verebilirler.

Mesela bulut teknolojileri şirketlerin iş süreclerini çabuk bir şekilde yeniden düzenlemeleri ve  dünya üzerindeki çalışanlarıyla ve ortaklarıyla etkin bir şekilde bilgi paylaşımında bulunmak için kullanılabilir.

Bunların dışında tedarik zincirleri mobil teknolojileri,enterprise uygulamalarını ve sosyal medyayı kullanarak daha birbilerine bağlı,daha az riskli bir şekilde çalışan ve bunlar sayesinde verimliliklerini  ve nihai olarak ürettikleri değeri arttırabilen yapılar olabilirler.

Sonuç olarak tedarik zincirinin geleceğiyle ilgili birkaç noktaya daha değinerek yazımı sonlandrımak istemekteyim.;

• Gelecekte tedarik zincirleri daha çevik ve  güçlü olacaklar; Artan şeffaflık, şirketlerin birbirine bağlılıklarını geliştirmelerini , potensiyel problemleri önceden tahmin ederek risklerini azaltmalarını ve doğal afetler olduğunda daha hızlı bir onarım sürecine girmeye hazırlanmalarını sağlayacak.
• Belli bir tedarikçinin kalitesiyle ilgili kendini güvenceye almak isteyen şirketler bütün sosyal platformların görüşlerinden ve aklından faydalanabilecekler;

Şirketler, tavsiyeler,geribildirimler ve iş dünyasındaki sosyal platformlardan elde ettiği bilgilerle bilinçli kararlar alabilicekler ve  gereksinimlerini karşılamak ve işlerini devam ettirmek doğru partnerleri seçebilecekler

• Daha verimli tedarik zincirleri şirketlerin stoklarını azaltmalarını ve optimize etmelerini hatta hatta sermaye rezervlerini azaltmalarını sağlayacak;

Şirket stok optimizasyonu araçları sadece toplam stokları azaltmayı değil ,doğru hammaddelerin, yarı mamullerin ve bitmiş ürünlerin doğru zamanda ve miktarda  doğru yerde olmalarını sağlayacaktır.Günümüzde şirketler kendilerini tedarik zinciri risklerinden korumak için sermaye rezervleri muhafaza etmektedirler.Özellikle KOBİ ler ve yeni kurulan şirketler  olmak üzere bütün şirketlerde risk ve sermaye arasında dinamik bir denge vardır.Daha fazla risk almak daha büyük bir sermaye rezervine sahip olmayı gerektirir.Şirketler tedarik zincirlerini daha az riskli bir hale getirerek stok taşıma maliyetlerini ve risk rezervlerine olan ihtiyaçlarını daha iyi idare edecekler.

Yazar: Baran GÜNDEM

Satınalma ve Tedarik Zinciri Yöneticisi

barangundem@gmail.com

Kaynaklar:

1)The Smarter Supply Chain of the Future—Insights from the Global Chief Supply Chain Officer Study-IBM 2010

2)The future of business: Supply Chains—-The Economist Intelligence Unit—2014