VADELİ İHRACAT

İhracat işlemlerinde ihracatçımızın peşin para karşılı mal satması bir şanstır aslında. Önce parası gelir, kendisine finansman sağlamış olan ihracatçı banka kredisine ihtiyaç duymaz. Ancak her zaman peşin para karşılığında mal satamayan ihracatçı kendisine Pazar yaratmak veya elindeki müşterileri çeşitli tavizler vererek elinde tutmaya çalışır ki satacağı malı vadeli verme yoluna gider. Hatta vadeli mal satışında ise vadeler uzar ha uzar. İhracatçı ya pazarını kaybedecek, ya da uzun vadeli mal satacak. Vadeli olarak yapılan satışların ihracatçımıza farklı riskleri olsa da, burada sadece iki tanesinden bahsedeceğim;

• Vade uzadıkça oluşan kur ve maliyet riski
• Vade uzadıkça tahsilat yapamama riski.

Vadenin uzaması halinde ihracatçımızın riski artar kuşkusuz. Uzayan vade karşısında ihracatçımız mal bedelini garantiye alacak önlemleri temin etmek durumundadır. İhracat işlemlerinde vade uzadıkça risk artar, yurt dışındaki mal bedelini tahsil edemeyen ihracatçıların büyük çoğunluğu, malını uzun vadelerle yurt dışına sattığından ve ithalatçısını iyi analiz edememiş olmasından kaynaklanmaktadır.

VADE SONUNDA TAHSİL EDİLEN DÖVİZLER VE KURLAR

Bugün mal satan ihracatçı, mal bedelini vade sonunda; 3 ay, 6 ay veya 1 yıl sonra almayı kabul etmiştir. Vadeli olarak satılan malın bedeli vade sonunda tahsil edildiğinde, ihracatçımızın gelen dövizi bozdurup Türk Lirası’na çevirdiğinde maliyetlerini ne kadar karşılayacak, vade sonunda oluşacak kurların sürprizler yapması durumunda ihracatçımız ya kâr, ya da zarar edecektir. Bilançosunda kur dalgalanmalarından dolayı sürpriz kâr olabileceği gibi, sürpriz zararlar da olabilecektir. Vadeli ihracatlarda kurların uzun vadede yükselmiş olması halinde ihracatçı kâr edecektir. Ancak günümüzde kurların sürekli yükselmediğini, zaman zaman serbest düşüşe geçen kurların girdabına yakalanan ihracatçı için ne düşünebilirsiniz?

İlk grafikte 6 Kasım 2020 tarihinde vadeli olarak malını satan bir ihracatçının vade sonunda dövizleri geldiğinde durumuna bakalım.

Vade başı              :  06 Kasım 2020

Vade başı kuru      :  USD TRL C/.8.5193

Vade sonu            :  17 Şubat 2021

Vade sonu kuru    :  USD TRL C/6.9660

Kur farkı zararı      :  1.5533

Firmanın USD.1.000.000.- lık ihracat yapmış olduğunu düşündüğünüzde

USD.1.000.000.- x C/1.5533 = TRL.1.553.300.- kur farkı zararı

İhracatçının vadeli mal satmakla ilk görünen iki farklı riski olacaktır: Vade uzadıkça mal bedelini tahsil edememe riski ile vade sonunda mal bedeli tahsil edildiğinde piyasa kurlarının ne olacağıdır. Yukarıda verdiğimiz örnek ihracatçımızın zararını ortaya koymaktadır.

İhracatçının kur hem vadeli mal satıp, mal bedelini garantili bir şekilde alabileceği ve tahsil edilen ihracat bedelinden kur farkı zararı etmeyeceği bir önlem alınabilir mi sizce?