Dr. Mehmet KAPLAN
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi
GİG ekonomisi; bilgi, iletişim ve mobil teknolojilerinin hızlı gelişmesi, insanların hemen ve özgürce para kazanma isteği ve freelance platformların çoğalmasıyla ortaya çıkan ve gelişen bir kavramdır. Kavramın kendisi müzik sektöründen gelen bir terim olarak “kısa süreli iş” anlamında ifade edilmektedir. Aslında pandeminin de etkisiyle insanlar artık hem biraz zorunluluk hem de isteğiyle kendilerine yeni iş/işletmecilik fırsatları yaratmaktadır.
GİG ekonomisi esnek çalışma modelini temel almakta; işletme ile çalışan birey arasındaki ilişki yüzeysel ve muğlak düzeyde olmakta; çalışanlar bir nevi taşeron statüsünde yer almaktadırlar. Aslında uluslararası bir perspektiften bakıldığında ülkelerin iş kanunlarının çevresinde dolanarak onlardan muaf olma durumu bulunmaktadır.
GİG ekonomisi dijital bir platform ekonomisi olarak kendi içerisinde iki farklı bağlamda çalışmaktadır. Birinci bağlamda coğrafi olarak bir sınırlılık söz konusudur. Coğrafi sınırlılıktan dolayı işin belli bir coğrafyada gerçekleştiği bir platform vardır. Uber, Lyft, Doordash ve Didi Chuxing gibi işletmeler birinci bağlamda yer almaktadır. İkinci bağlamda ise “Cloudwork” olarak bilinen çevrimiçi/serbest çalışma platformu bulunmaktadır. İkinci bağlamda yer alan bir birey coğrafi olarak bağımsızdır. Sözgelimi; birinci bağlamda Uber işletmesi çalışanı yaşadığı şehirde sürücülük yapmaktadır. İkinci bağlamda bir çalışan dünyanın bir ucunda yaşarken hem yaşadığı şehir için hem de dünyanın diğer ucuna iş yapabilmektedir.
GİG ekonomisinin işletmelere en büyük yansıması; bazı işletmelerin bu ekonomiyi gelir artırma ve büyüme için fırsat odaklı düşünerek hareket etmesiyle sonuçlanabilmektedir. GİG ekonomisi üzerinden kendilerine yeni iş alanları/fırsatları yaratan bireylerin yeteneklerinden minimum maliyet ancak maksimum fayda sağlayacak şekilde planlama yapan/yapacak olan işletmeler kazan-kazan anlayışı yaratabilmektedirler.
Kaynak ve ayrıntılı okuma önerisi: Aşağıdaki eserler konu ile ilgili kaynak ve bilgilendirmeyi artırmaya yöneliktir.
- Woodcock, J. ve Graham, M. (2020). The gig economy: A critical introduction. Polity.
