Optimizasyonu anlayalım, sınırlarını bilelim. İşe yarayabilmesi için modelin sadeleşmesi, ortalama değerlerden sakınılması, uzun süreçlerin tamponlarla ayrıştırılması, tahmin hatalarından korunması gerekir. Yeni paradigmaya uygun Kısıtlar Teorisi Üretim (DBR) ve Perakende (Tamamlama) çözümlerini deneyin.

Neden Optimizasyon Gereklidir?

• Her şirkette bir kısıt vardır, aksi takdirde sonsuz büyüyebilirdik.
• Kısıttan pay kapabilmek için ürünler yarışır, hangi ürün gamının en iyi sonucu vereceğini anlamak için optimizasyon yapılır. Doğrusal Programlamaya dayanan yaklaşık 1945 model bir uygulamadır.

Optimizasyon Yapmak Kolay mıdır?

• Değildir, teknik bir konudur, yukarıdaki «karışık» resimde en uygun fiyatlı diyet listesi için optimizasyon yapılmıştır.
• Uzman personel gerektirir, pahalı yazılımlarda belirli aralıklarla çalıştırılır, ancak bir süre sonra sonuç verir, beklemek gerekir, çıkan sonucu yorumlamak kolay değildir.

Yorumlamak Neden Zor?

• Çok sayıda parametre kullanılır, bunun için yoğun ve uzun bir veri toplama süreci gerekir.
• Verinin çoğu «ortalama» değerdir, gerçek durumu yansıtmaz.
• Geçen zaman zarfında maalesef verinin güncelliği bozulur.
• Tam veri toplanamadığında «tahmini değerler» kullanılır, tahmin hataları optimizasyona dahil olur.
• Çıkan sonuç ancak parametrelerin «geçerli aralıkta (relative range)» kalması halinde optimumdur.
• VUCA dünyasına uygun değildir. Simulasyonun aksine hızlıca senaryo deneyemezsiniz.
• Başlangıç şartlarına aşırı duyarlıdır (sensitivity analysis), küçük farklar bile sonucu değiştirebilir.
• Tekrar çalıştırdığınızda karar değiştirmek isteseniz bile pratikte siparişi verdiyseniz geri çekemeyebilirsiniz.

Örnek Yapalım

3 farklı istasyondan geçerek tamamlanan bir üretim sürecimiz, 4 farklı ürünümüz olsun. Üretim planımızı 6 aylık yapalım, optimizasyonu her ay tekrar çalıştıralım. Bu ürünlerin maliyetleri, proses süreleri, proses fireleri ve bu istasyonların kapasiteleri olsun. Amacımız en uygun maliyetle azami satış yapmak olsun.

Tipik bir doğrusal programın geçerli olduğu aralık (relavant range) vardır. Programın parametrelerinin değişime hassasiyetleri analiz (sensitivity analysis) edilir. Bu analizin izin verdiği ölçüde optimum çözüm “iyileştirilerek” esnetilebilir. Bu aralıkların dışına çıkıldığında çözüm geçersizleşir.

Parametrelerin en azından bir sonraki optimizasyon çalıştırmasına kadar geçen bir aylık süre zarfında belirlenen aralıkta kalması olasılığını %95 alalım. Senelerin fabrikası, oturmuş proses, tecrübeli ekip ve kapasiteli optimizasyon yazılımıyla bunu bekleyebiliriz.

3 istasyon X 4 ürün = 12 “ortalama” süre, 3 istasyon X 4ürün = 12 “ortalama” fire, 4 ürün X 6 dönem = 24 “ortalama” talep, 3 ürün için “anahtarla ortalamalara dayalı dağıtılmış genel giderli maliyet” derken kabaca 50 farklı parametrenin aynı anda kendi aralıkları içinde kalmasını umuyoruz.

Tutma olasılığı 0,95 X 0,95 X 0,95 X 0,95 X 0,95 X…..X 0,95 =(0,95) ^50 = %8 dir !!

Modeli basitleştirip (fireyi iptal edelim, sadece 3 dönem için tahmin kullanalım) 25 parametreye indiğinizde oran %8 den  %28 e yükselir.

Tahmin kalitenizi fevkalade yapıp %95 yerine %98 ihtimale gelseniz bile 50 parametreyle başarılı olma ihtimaliniz  ancak %36 dır !!

Böyle bir projeye dahil olmak ister misiniz? Peki onaylamak ? Ya amirinizden onay istemek?

Aslında daha süreçler veya ürünler arası bağımlılığa (İstasyon1 den mal gelmezse İstasyon2 o ürün için hazır olsa bile boş kalır gibi) değinmedik bile…

Plan gereklidir, ancak önemli olan icrasıdır! Çevik ve uyanık olmak gerekir.

Üretim (DBR)  / perakende (Tamamlama) için KendinYap Kılavuzlarını inceleyin, aceleniz varsa OTIF100 – FILLRATE100 bakın.

Kazanmanın coşkusu kaybetme korkusunu aştığında dönüşüm başlayacaktır.

Utkan Uluçay