Dünyada teknolojinin hızla gelişmesi ile birlikte tehlike arz eden işletmelerin sayısı da artırmaya başlamıştır. Tehlike arz eden işletme sahipleri ve varsa işletenleri işletme faaliyetlerinden doğan zararların karşılanması konusunda büyük ekonomik risk altında kalmakta ve risklerini minimize etmek amacıyla işveren sorumluluk sigortası yaptırma ihtiyacı duymaktadırlar. Çünkü teknik yenilik ve ekonomik faaliyetlerin gelişmesi işletme sahiplerini veya işletenleri ciddi anlamda tazminat ödeme yükü ile karşı karşıya getirmektedir.
Türk Hukukunda tehlike sorumluluğu 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu m.71’de düzenlenmiş ve önemli ölçüde tehlike arz eden işletme sahiplerini ve varsa işletenleri faaliyetlerinden doğan zararların karşılanması konusunda kusursuz olarak müteselsilen sorumlu tutmuştur. Bu nedenle işletme sahipleri ağır tazminat yüklerinden korunmak için belli bir pirim karşılığında işveren sorumluluk sigortası yaptırarak tazminat yükünü sigorta şirketlerine yıkmayı amaçlamaktadır[1].
Kaza sigortası, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m.1507’de düzenlenmiştir. Madde hükmüne göre, “Kaza sigortası, belli bir prim karşılığında, sigortalının uğrayacağı kaza sonucu ölüm, geçici veya sürekli engellilik ya da iş göremezlik hâlleri için sigorta teminatı sağlar. Ölüm, ani olarak veya kaza tarihinden itibaren en çok bir yıl içinde gerçekleşmiş ise sigorta bedeli sigorta ettirene yahut onun tarafından belirlenmiş kişiye; geçici ve sürekli engellilik veya iş göremezlik hâllerinde ise sigortalıya ödenir”.
İş kazasına uğrayan işçi kazaya karşı özel sigorta şirketine kendisi kaza sigortası yaptırmış ise, sigorta şirketinden alacağı yardım işçinin ya da geride kalanların tüm zararlarını karşılasa bile ayrıca kazadan sorumlu olan işverene karşı tazminat davası açmalarına engel olmayacağı gibi dava sonucunda sigorta şirketi tarafından ödenen bedeller işveren aleyhine hükmedilen tazminattan da mahsup edilmez[2].
Ancak, iş kazası veya meslek hastalığına karşı işveren, işçisini özel sigorta şirketlerine işveren sorumluluk (kaza) sigortası yaptırmışsa, bu durumda kaza sonucu zarar gören işçi ya da ölmesi halinde yakınlarına sigorta şirketi tarafından ödenen bedeller işverence ödenecek tazminattan mahsup edilmelidir[3].
Kaza sigortasının zorunlu olarak işverenlerce yaptırılması hususu, 6 Şubat 2015 tarihli ve 2015/72249 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile düzenlenmiştir. Kararda, yeraltı ve yer üstü kömür madenleri ile kömürden gayri yeraltı madenciliği faaliyetinde bulunan işyerinde çalışanlara ferdi kaza sigortası yaptırılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu kapsamda, maden işçilerine yaptırılan ferdi kaza sigortası ile ödenen bedeller işverence ödenecek tazminat miktarından mahsup edilebilecektir. Aynı şekilde iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı işveren sorumluluk (kaza) sigortası yaptırılması, kazadan kusuru oranında sorumlu olan işverene karşı açılacak tazminat davasına engel teşkil etmez, işvereni tazminat sorumluluğundan kurtarmaz ancak, sigorta şirketinin ödeyeceği bedel işverenin ödeyeceği tazminattan mahsup edilir.
[1] SARIHAN, Banu Bilge, Türk Borçlar Kanunu’nda Genel Bir Kural Olarak Tehlike Sorumluluğu, Prof. Dr. Ali Rıza OKUR’a Armağan, MÜHFHA Dergisi, C:20, S.1, İstanbul 2014, s.1191.
[2] AYDINLI, İbrahim, İş Sağlığı ve Güvenliğinden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk, Ankara 2015, s.340.
[3] AYDINLI, s.340.
