İhracatçılar yaptıkları işlemlerle ilgili olarak mutlaka bir yurt içindeki bankaların yanında, yurt dışındaki bankaları da kullanmak zorundadır. Yurt dışı muhabir bankalar, ülkemizdeki ihracatçının bankası konumundaki yurt içindeki amir banka / talimatı gönderen bankanın talimatlarını yerine getirmekle yükümlüdür. Esas olan gerek yurt içi, gerekse yurt dışındaki muhabir bankaların teamüllere uygun talimatlara uygun aksiyon almaları gerekir.

İhracatçılarımızın çok farklı amaçlarla yurt dışındaki muhabir bankaları kullanmaları gerekir. Yaptıkları işlemlerden bir tanesini örnek olarak ele alalım;

Vesaik Mukabili İhracat işlemi (CAD – Cash Against Documents) mutlaka bir muhabir banka desteği gerektirir. Geçen haftaki yazımda da değindiğim üzere muhabir bankaların nasıl aksiyon almaları her yönüyle, yurt içindeki müşteri talimatı ile belirlenir, yurt içindeki amir bankanın yurt dışındaki muhabir bankaya ihracatçının talimatını teamüllere uygun olarak iletmesiyle işlem başlatılmış olur. Muhabir bankalar veya yurt içindeki bankalar neyi yanlış yapıyorlar? Kuşkusuz ki kendilerine verilen talimatları yerine getirmede uluslararası teamüller yerine kendi bildikleri gibi davrandıklarından dolayı sorunlar başlıyor.

Vesaik mukabili işlemde yurt dışındaki muhabir bankaya verilen talimat;

Yurt dışına verilen talimatlar üst üste koyduğumuzda hepsinin aynı olduğunu görmekteyiz. Yurt dışındaki muhabir banka, kendisine gönderilen ihracat vesaikini aldığında ise ortalama olarak şu ifadeyi kullanır;

“We acknowledge receipt of your doccollections and will effect your instructions as per your schedule letter dated…”

“Biz tahsil vesaikinizi aldığımızı bildiriyor ve talimat mektubunuzda yazan kuralları yerine getireceğiz.”

Muhabir banka yukarıda örnek talimatlarını kopyaladığım talimatlara harfiyen uyacağını söylüyor.  İhracatçının  bankası olarak muhabir bankaya verdiğimiz en can alıcı talimat şuydu;

“Muhabir banka masrafları ithalatçıdan tahsil edilecek”

İhracat tahsil vesaikinin / fatura bedelinin USD.100.000.- olduğunu düşündüğümüzde muhabir bankadan gelmesi gereken tutarın da faturamız tutarı kadar olması gerekir iken muhabir bankadan gelen tutarın ve ifadenin şu şekilde olduğunu görüyoruz;

“We remit USD.99.825.- the net proceeds of your docollections covering your H/O Istanbul account number 2399765 held Citibank N.A. New York with value date 21 Jan 19 under your reference rbrbxrb less USD.175.- being our collection chg, postal and other fees.”

Muhabir banka der ki;

“USD.175.- posta ve diğer masraflarımız olarak düşüm yapıldıktan sonra USD.99.825.-‘lık vesaikinizin net tahsilatı olarak, Istanbul genel müdürlüğünüzün Citibank N.A. nezdindeki 2399795 nolu hesabına 19 Ocak 2021 valörü ile rbrxrb referans tahtında alacak kaydederek transfer ediyoruz”

Çelişki;

Muhabir banka daha önce gönderdiği alındı mesajında;

“We acknowledge receipt of your doccollections and will effect your instructions as per your schedule letter dated…”

“Biz tahsil vesaikinizi aldığımızı bildiriyoruz ve talimat mektubunuzda yazan kuralları yerine getireceğiz.”

diyor olmasına rağmen, yine de kendi bildiğini okuyup USD.175.- lık muhabir masrafı çeşitli isim altında masraf kesmekten geri kalmıyor. Madem ki muhabir banka Türkiye’deki ihracatçının bankasının gönderdiği talimata harfiyen uyacağını teyid eden bir mesaj gönderiyor ve akabinde muhabir banka da;

“sizin talimatınıza uyacağım”

diyorsa, bu talimata uyması gerek.

Eğer ihracatçının bankasının gönderdiği talimat, muhabir bankanın uymayacağı bir talimat içeriyorsa muhabir bankanın ihracatçının bankasına göndereceği alındı mesajında;

“hangi talimatlara uymayacağını, nasıl bir talimat istediğini”

açıkça ifade edip, ihracatçının bankasından bu yönde talimatını düzeltmesini talep etmesi gerekir.

Bilhassa muhabir masrafları konusunda muhabir bankaların ihracatçının bankasının talimatının aksine işlem yaparak masraf kestikleri gözlemlenmek olup, muhabir bankanın vesaiki aldığı anda talimatında masrafa itiraz etmesi halinde, kendisine ihracatçının bankası tarafından gönderilecek yeni talimat gereği masraf alma hakkı doğar. Aksi halde, ihracatçının bankasının gönderdiği talimatta açıkça;

“Muhabir banka masrafları ithalatçıdan tahsil edilecek”

denilmesine rağmen, muhabir banka bu talimata itiraz etmiyor ve bu talimatı kabul edip;

“sizin talimatınıza uyacağım”

demesine rağmen, vesaikin tahsilatı sonrası hala çeşitli isimler altında masraf kesiyorsa, haklı olduğu davada haksız duruma düşmektedir. İhracatçının bankasının talimatına itiraz etmiyorsa, muhabirin banka masrafları da ithalatçıdan alınacaktır denmesine rağmen ithalatçıdan bu masraflar alınmıyor ve ihracatçıya mal ediliyorsa muhabir banka bu masrafında haklı değildir. Sözün özü; muhabir bankalar yaptıkları her davranışta veya aldıkları her masrafta haklı değiller. Talimatlara aykırı olarak muhabir bankaca tahsil edilen masrafların tutarı az gibi görünse de, işin temelinde amir banka olan ihracatçının bankasının talimatlarını hiçe saymak söz konusudur. Peki bizim ihracatçının bankası konumundaki amir bankalar bu haksız yere kesilen masraflar karşısında nasıl bir aksiyon alıyorlar sizce? Tüm bankalar adına konuşmak çok yerinde bir cümle olmasa da;

“Muhabirin aldığı masraf zaten az, bu masraf için yazışma yapmak, zaman ve emek harcamaya değmez. Masrafı tahsil etsek de müşterimize vereceğiz. Bu yüzden ihracatçımıza muhabir masraf almış deriz.”

diyen banka var mıdır? Sizce var mıdır?

Burada yapılması gereken; Muhabir banka, amir bankanın talimatlarına aykırı olarak masraf almışsa, bu masrafa itiraz etmektir. Amir banka olan ihracatçının bankası tarafından çekilecek swift mesajının masrafını da, muhabir tarafından daha önceden kesilen masrafın üzerine ekleyip (muhabirin aldığı masraf + amir bankanın çektiği swift masrafı) konsolide olarak talebimizi ısrarlı bir şekilde gönderip sonuç odaklı işlemi takip ettiğimizde, muhabir bankaların, ihracatçının bankasını kolay bir lokma olmadıklarını görürler. Ne kaybeder amir banka bunu yaparsa? Hiçbir şey kaybetmez, bilakis böyle bir masraf iade talebini gönderir de işlemi sonuçlandırırsa, muhabir banka için emsal teşkil eder ve bir dahaki işlemde muhabir bu alışkanlığından vazgeçer. İhracatçının bankası ise ihracatçının gözünde ne kadar yücelir bilseniz. İhracatçı şuna inanacaktır; Benim bankam her platformda benim haklarımı koruyor.