Serbest dolaşımda bulunan eşyalar tamir edilmek üzere geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesi dışına ya serbest bölgelere gönderilebilir. Yazımızın konusu Türkiye gümrük bölgesinde serbest dolaşımda bulunan eşyaların tamir edilmek üzere geçici olarak ihraç edilmesi ve tamiratının yapıldıktan sonra serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerine tabi tutulması hükümlerinin açıklaması üzerinedir.
Öncelikle, tamir ettirilmek istenilen eşyaya ilişkin, eşyanın gümrük işlemlerinin yapılacağı gümrük müdürlüğünden hariçte işleme izninin alınması gerekir. İzin başvurusu, Ticaret Bakanlığı tek pencere sistemi üzerinden gerçekleştirilir. Başvurunun gümrük idareleri tarafından uygun bulunması halinde, 1006 kodlu TPS Hariçte İşleme İzni onaylanarak 23 haneli numara üretilir. Gümrük idaresi tarafından onaylanan beyanname, hariçte işleme izni hükmünde olduğundan yarıca izin belgesi düzenlenmez.
Tamir amacıyla geçici ihracat izni verilebilmesi için, gümrük müdürlüğünce eşyanın tamir edilebilir durumda olduğunun tespit edilmesi gerekir. Eşyanın tamir edilebilir durumda olduğunun gümrük müdürlüğünce tespit edilemediği durumlarda ise eşyanın bakım ve onarımı ile sorumlu yetkili servis ya da sanayi ve ticaret odalarınca düzenlenen ekspertiz raporunun gümrük müdürlüğüne ibrazı gerekir. Eşyaların tamir edilebilir durumda olduğuna ilişkin belge temin edildikten sonra gümrük idaresince eşyanın ayniyet tespiti yapılır.
Tamir edilmek istenilen eşyaların çıkışı ihracat rejimi hükümlerine göre gerçekleştirilir. Eşya Türkiye gümrük bölgesinden başka bir ülkeye gönderilebileceği gibi serbest bölgelere de gönderilebilir. Geçici ihracat eşyasının hariçte işleme rejimi altında kalabileceği süre üç yılı aşamaz. Bununla birlikte, geçici ihracı yapılan eşyanın ekonomik gereklilik nedeniyle üç yıldan fazla Türkiye gümrük bölgesi dışında kalmasının belgelendirilmesi durumunda gümrük idarelerince ek süre verilir.
Tamir amacıyla geçici ihraç edilen eşyanın, tamiratının garanti sözleşmesine veya kanuni bir yükümlülüğe dayanarak ya da bir imalat hatası nedeniyle bedelsiz yapıldığının kanıtlanması halinde ithalat vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma girer. Bununla birlikte, eşyanın tamiratının bedel karşılığında yapıldığı hallerde ise gümrük kıymeti olarak eşyanın tamir masraflarına eşit bir tutar belirlenir. Yine navlun, sigorta ve yurt dışında tamir sırasında ödenen diğer masraflar da gümrük kıymeti bakımından dikkate alınır.
Eşyaların gümrük vergileri, serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihteki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına uygun olarak belirlenir. Konuyu bir örnekle açıklamak gerekirse bir makinanın tamir amacıyla hariçte işleme rejimi altında tamir işlemlerinin tamamlanarak serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihteki o makineye Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonuna göre uygulanması gereken vergi oranları uygulanır. Makinanın bedeli 100.000,00 usd olsun. Tamir masrafları için 2.500,00 usd lik bir fatura düzenlendiğinde eşyanın gümrük kıymetine 2.500 usd beyan edilecek ve vergilendirme 2.2500 usd üzerinden tahakkuk ettirilecektir.
Tamir amacıyla eşyaların serbest bölgelere gönderilmesi durumunda ise bazı detaylar bulunmaktadır Bunlardan ilki, serbest bölgeye geçici olarak ihraç edilen eşyanın işleme faaliyeti sonucunda elde edilen işlem görmüş ürünün bünyesinde, herhangi bir üçüncü ülke menşeli girdi kullanılmaması ve işleme faaliyetinin tamamen işçilik olması durumunda, işçilik faturasında belirtilen kıymet üzerinden sadece Katma Değer Vergisi tahsil edilir.
Yine serbest bölgelere ilişkin diğer bir farklılık da eşyaların teslim şekline ilişkindir. Bu itibarla serbest bölgeye CIF kıymet ile giriş yapan eşyanın EXW, FCA ve FOB fatura ile serbest dolaşıma sokulmak istenilmesi durumunda yükümlülerce beyanname üzerinde teslim şekli CIF beyan edilmelidir.
İlker ÇOLAKVERMİŞ
Kaynakça;
Gümrük Kanunu
Hariçte İşleme Rejim Kararı
Gümrük Yönetmeliği
1 Seri No lu hariçte İşleme-Geçici İhracat Tebliği
Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 17.01.2018 tarihli 31159070 sayılı Yazısı
