İş hayatında sıklıkla kullanılan tehlike ve risk kavramları, genellikle birbirlerinin yerini alabildikleri cümleler içinde kullanılmaktadır. Tehlike ve risk kavramları birbirlerinden farklı anlamlar ifade ettiği için birbirlerinin erine kullanımı yanlıştır. Bu kavramların doğru kullanımını sağlayabilmek için öncelikle anlamlarını inceleyelim.

Tehlike; işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, iş yerini, işletmeyi veya çalışanı zarara veya hasara uğratma potansiyeli olan olay olarak tanımlanmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, olayın henüz meydana gelmemiş olmasıdır. Tehlikenin tanımının ardından riskin tanımını da vererek bu kavramları örnekler üzerinden detaylandıralım.

Risk; tehlikeden kaynaklanan hasar veya zararın ifadesi olarak tanımlanmaktadır. Tehlike meydana gelmiş ve bir zarar oluşmuştur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise olayın meydana gelmiş olmasıdır.  Tehlike henüz gerçekleşmemiş, gerçekleşmesi durumunda zarar veya hasar oluşumunun ifadesi iken; risk, tehlikeden meydana gelen zararın ifadesidir. Bu kavramların daha iyi anlaşılması için birkaç önek verelim.

* Kırmızı şıkta geçmek tehlike mi risk mi ?

* Emniyet kemeri takmadan seyahat etmek tehlikeli mi riskli mi ?

İlk örneğimizde kırmızı ışıkta geçme eylemi gerçekleşmiştir. Peki, bu eylem bir zarar doğurmuş mudur? Kurulan örnek cümlede ‘kırmızı ışıkta geçip bir yayaya çarpıp yaralama, kırmızı ışıkta geçip trafik cezası yemek’ gibi bir zarar ifadesi olmadığı için bir tehlike örneğidir.

İkinci örneğimizde ise emniyet kemeri takılmadan seyahat eylemi gerçekleşmektedir. Yine ilk örnekte olduğu gibi emniyet kemeri takmamaktan doğan herhangi bir zarar ifadesine yer verilmediği için kurulan cümle bir tehlikeli durumu ifade etmektedir.

* Kimyasal gazlardan zehirlenmek tehlike midir risk midir ?

* Emniyet kemeri takmayarak yüksekte yapılan çalışma neticesinde düşüp                             ölmek tehlike midir risk midir ?

Yukarıdaki örnekler incelendiğinde ise kimyasalların açığa çıkardığı gazların bir tehlike olduğu; bu tehlikelinin bulunduğu çalışma ortamındaki kişilerin, tehlikeden kaynaklanan risk olan zehirlenme olayına maruz kaldıkları ve zarar gördükleri belirtilmektedir. Yine yüksekte çalışma bir tehlikeyi ifade ederken, emniyet kemeri takmadan yüksekte yapılan tehlikeli çalışmanın neticesinde düşüp ölmek bir riskin ifadesidir.

Değinmemiz gereken bir diğer konu ise risk ifadesinin oluşabilmesi için kişide fiziki bir zararın meydana gelme zorunluluğunun olmamasıdır. Örneğin bir şirketin muhasebesinden sorumlu personelin şirket verilerini bilgisayara işlerken verileri kontrol etmeden girmesi bir tehlike iken, kontrol edilmeden girilen verilerin neticesinde ay sonunda firmanın maddi zarara uğraması ise risktir.

Vedat CANER