İskonto
Reşat BAĞCIOĞLU
İskonto Denince
Aklınıza indirimler geliyor değil mi?
İskonto dediğimizde nelerin aklımıza geldiğine bakalım isterseniz;
- Bir ürün satın alırken peşin para verdiniz ve indirim sağladınız. Bunun adı iskontodur,
- Mevsim sonu alış veriş ettiniz ve indirimli ürünler aldınız; bunun adı iskontodur,
- İşyerlerinin yeni müşteri çekmek adına özel indirimler yapılması; bunun adı iskontodur,
- Bir borcunuzu vadesinden önce ödediniz diyelim, erken ödemeden dolayı size indirim yapıldı; bunun adı iskontodur,
- Bir alışveriş yaptınız ve size iki fiyat sundular; kredi kartı ile öderseniz fiyat budur, havale gönderirseniz veya nakit verirseniz fiyat budur ve indirim yaparız denildi; Bunun adı iskontodur,
- Bir birim fiyatla iki aynı ürünün alınması. Bunun adına her ne kadar promosyon derseniz de bunun adı iskontodur.
İskontoya ilişkin tanım ve açıklamalar çok. Ancak burada dış ticaret işlemlerinde kullanılan iskontolardan hiç bahsetmedik.
Bahsetmedim ama siz de hatırlatmıyorsunuz bana.
Dış ticarette iskontoyu nerede kullanıyoruz?
Hadi bir göz atalım isterseniz.
Reşat Bağcıoğlu’na Bir Cümle
Bravo sana Reşat Bağcıoğlu ya. Lafı nasıl da iskontodan akreditife getirdin? Biz indirimli satışlardan bahsederken konu akreditife geliverdi birdenbire.
Akreditif
Öncelikle akreditif ve iskonto kelimelerinin açıklamalarının ne olduğuna göz atalım;
Akreditif Nedir?
Bilseniz ne çok sözler söylendi, ne ahkamlar kesildi akreditif için. Bilen de konuştu, bilmeyen de. Kısaca anlatacak olursam; Bir nevi şartlı havaledir. Belli şartların yerine getirilmesi ile bankaların birbirlerine ödeme taahhüdü vermeleridir.
Benim bir cümlelik anlatımımla akreditifin tüm detaylarını anladınız değil mi? İşte bu da Reşat Bağcıoğlu’nun farkı.
Yine kendimi övdüm değil mi?
Bir nevi şartlı havaledir. Bir ithalat işleminde ithalatla ilgili koşullar olan;
- Yükleme vadesi,
- Ödeme şekli,
- Malın cinsi,
- Kalite ve fiyatı gibi
Konuları içeren akreditif mektubunun ithalatçının bankası tarafından yurt dışındaki ihracatçının bankasına gönderilmesi ile mal bedelinin, mal Türkiye’ye gönderilmesinin ardından ödenmesini taahhüt etmektedir.
Akreditif Adına Bir Çift Söz
Akreditif adına sadece bir çift söz söylemek yeterli midir sizce?
Yetmez elbet…
Akreditif adına söyleyeceklerim çok ama, çok olan söyleyeceklerimden sadece bir çift söz söyleyeceğim;
Akreditif ödemeleri
- Görüldüğünde ödemeli / evrak ibrazında ödemeli
- Belli bir vadede ödemeli
şeklinde olabilir.
Evrak ibrazında, görüldüğünde ödemeli akreditif için şimdilik söyleyecek sözüm yok ama vadeli ödemeyi öngören akreditifler için söyleyecek sözüm var.
İhracatçı malını gönderecek, evraklarını bankaya teslim edecek ama mal bedelini hemen alamayacak. Belli bir vadede alacak. İşte tam bu aşamada benim söyleyeceğim husus şudur; vadeli ödemeyi öngören bir ihracat akreditifinde, ihracatçı parasını derhal alamaz mı?
Alır elbette.
İşte bunun adı iskontodur.
İskontoya bakalım, akreditif için iskonto nasıl olur onu konuşalım sizlerle.
İskonto Nedir?
İskonto, bir finansal varlığın (vadeli akreditif, poliçe, senet, P/N) vadesinden önce paraya çevrilmesi halinde vade sonuna kadar oluşacak zaman için hesaplanacak faizin, peşin olarak tahsili ve bakiyenin lehtara vade sonunu beklemeden ödenmesidir. İskonto etmek de gelecekte elde edilecek bir paranın bugünden elde edilmesi karşılığında yapılan indirimdir.
Akreditif İskontosu Hangi Koşullarda Yapılabilir?
İskonto tanımından da anlaşılacağı üzere bir akreditifin iskonto edilebilmesinin şartı vade içermesidir. Akreditif bedelinin ödenmesi belli bir vadeyi içeriyorsa iskontonun yapılması söz konusu olabilir.
Akreditif iskontosunda gerekli koşullar ana başlıklar olarak şöyle özetlenebilir;
- Akreditif vadeli olmalıdır. “By deferred payment letter of credit” .
- Akreditifle ilgili yüklemenin yapılmış,
- Akreditifte talep edilen vesaikin eksiksiz ve zamanında bankaya teslim edilmiş,
- Akreditifte talep edilen vesaikin teyid veya ödeme bankası veya amir banka tarafından incelenmesi sonrasında evrakların kabul edildiğinin,
- Evraklarda rezerv olmaması,
- Evrakların kabulünü müteakip, amir / teyid / ödeme bankası tarafından ödeme vadesinin şifreli bir swift mesajı ile ihracatçının bankasına teyid edilmiş olması,
- Akreditif üzerinde ödemeyi kısıtlayan veya bloke altına alan bir temliğin bulunmaması
gereklidir.
İskontoyu yapacak finansal kuruluşlar; faktoring, forfaiting veya bankalar iskonto edecekleri akreditifin;
- Vade uzunluğunu,
- Akreditif / teyid bankasının kim olduğunu,
- Ülke riskinin neler olabileceğini,
- Güncel faiz / iskonto oranlarının ne olacağını
- Tutarın ne olacağını
göz önünde bulundururlar.
Riski fazla olan (akreditifin sadece amir bankanın taahhüdünü taşıması) veya ülke riski var olan akreditifi iskonto etmekten kaçınırlar.
Reşat BAĞCIOĞLU
ICC Uluslararası Ticaret Odaları
Türkiye Milli Komitesi
Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi