Enflasyon
Farklı ve edebi cümlelerle tanımlansa da enflasyonu iki kelime ile izah edecek olursam; “yaşamın pahalılığı”. Enflasyonun nedenlerini nedense üvey evlat gibi, hiç kimse sahiplenmek istemez. Nedeni belli… Mal ve hizmetlere peş peşe yapılan zamlar ancak yapılan zamlardan bordro mahkumu çalışan kesim pek nasibini almıyor. Hal böyle olunca mal ve hizmetlerin fiyattı hızla artarken, ücret ve gelirleri aynı oranda artmayan ve enflasyon karşısında günden güne alım gücü zayıflayan çalışan kesim her geçen gün fakirleşiyor.
Her şey bir tarafa da, enflasyonun çalışanlarının alım gücünü her geçen gün zayıflattığı gerçeği bir tarafta dururken otoritelerinin;
“Biz çalışanlarımızı enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz”
Şeklindeki beyanları adamın fazlasıyla zoruna gidiyor maalesef. Hani al bir taş, nerene dayarsan daya.
Bu sözü duyanların sinir sisteminin ne kadar bozulduğunu da tahmin edebilir misiniz?
Dahası;
Mal ve hizmet fiyatlarının artışları bir yıl öncesi ile kıyaslandığında pek çok ürünün fiyatı iki kat, 3 kat artmasına rağmen TUİK değerlendirmesinde enflasyonun hala cülük gibi minicik kaldığı iddia edilmektedir.
Daha da beteri; bu yılın ikinci yarısından itibaren enflasyonda keskin bir düşüş bekleniyormuş. Çarşı Pazar enflasyonunda mı yoksa kağıt üzerinde mi keskin düşüş olacak Kağıt üzerinde keskin düşüş gösteren enflasyon karşısında çalışan ve emeklilerin alacağı enflasyon farkı da azalacak. Emekli yine aynı emekli; ağlamaya devam edecek.
Enflasyon ve Stokçuluk
Fahiş fiyatla mal satışı yapan fırsatçılara verilen her türlü cezayı tasdik ediyorum. Haksız kazançtır, fırsatçılıktır fahiş fiyatlarla mal satışı yapmak.
Ancak enflasyonun asli sebebinin stokçuluk olduğunu söylemek ve geçmiş zamanlar örneklerini yaşadığımız gibi patates, soğan, elma, peynir, limon ve bakliyat depolarına baskın yapıp onları stokçulukla itham edip, acımasızca cezalara muhatap kalmaları çok da haklı gerekçelere dayanmamaktadır.
Limon soğuk hava depolarında muhafaza edilmez ise bugünkü piyasa koşullarında biz limonun kilosunu TRL.100.- ‘den yemeye başlarız.
Soğan ve patates ürünlerinde de hasat ile birlikte piyasayı düzenlemek amacıyla malların bir kısmı soğuk hava depolarında muhafaza edilir.
Ancak üzülerek söylemek gerekirse stokçuluğun amacı piyasayı düzenlemek için olsa da, spekülatif hareketlerin de sıklıkla görüldüğünü söylemekten üzüntü duyuyorum.
Hangi tarihte patatesin TRL.35.- ‘den satıldığını gördünüz? Stokçuluğun amacı dışında kullanılması fiyatları adeta zıplatmıştır.
Burada tek, tek sayamayacağım pek çok ürünün stoklanarak sağlandığı bir değişmez gerçektir. Aksi halde millet olarak bizler belli bir zaman sonra adeta aç kalırız. Stok yaparak malların koruma ve kontrol altına alınması son derece doğaldır.
Ancak patates, soğan depolarını basıp, ürün sahiplerini stokçulukla suçlayıp ceza kesmek kazanılmış bir zafer değildir. Tüm ürünleri hiç stoklanmadan hasat ile birlikte piyasaya sürdüğünüzde, piyasadaki mallar bittiğinde, yeni ürün hasadı yapılasıya kadar ülkemiz ithalata bağımlı olur. Geçmiş tarihlerde yaşadık; patates, soğan, limon depolarına zabıtai tedbirlerle baskınlar yapıldı ve mallar piyasaya verildi, fiyatlar serbest düşüne geçti. Stoklardaki mallar bittiğinde ise oldukça yüksek fiyatlardan ithalata başvuruldu. Stokçuluğun amacı piyasayı ürün ve fiyat yönünden düzenlemektir.
Stokçuluk dedim de aklıma geldi: nice büyük veya küçük zincir marketlerin stok depoları yok mudur? Elbette vardır. Buradaki stokçuluğun yegane amacı piyasanın talepleri karşısında düzenli bir şekilde mal tedariki yapmak ve piyasanın ihtiyaçları doğrultusunda aksiyon almaktır.
Ancak; Stok yaparak piyasayı darboğaza sokan, fiyatları suni bir şekilde yukarı ivmelendiren, insanları sıkıntıya sokan hangi kurum var ise hak ettiğinden çok daha fazla cezanın verilmesine taraftarım. İşte bu tanıma giren kurumlar piyasayı düzenlemek değil, insanları mağdur ederek haksız kazanç sağlayan kurumlardır.
Amacı Dışına Çıkmış Art Niyetli Stokçuluk
İşte enflasyonu azdıran stokçuluk şekli: art niyetle yapılan stokçuluk.
Reşat BAĞCIOĞLU
ICC Uluslararası Ticaret Odaları
Türkiye Milli Komitesi
Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi
