Ateş bulunmadan önce hava kararınca insanlar hemen uyumaktaydılar. Ancak ateşin bulunmasıyla insanlar bir araya geldiler, bir ateş etrafında toplandılar birbirlerine hikayeler anlatmaya ve başkaları hakkında konuşmaya başladılar. İşte bu konuşmalar başladığından itibaren dedikodunun olduğu söylenir. İnsanlar birbirleri hakkındaki haberleri, olayları, önemli ya da önemsiz ayrıntıları kulaktan kulağa dilden dile dolaştırmayı sevmektedirler. Dedikodu bu sevginin bir ürünü olarak işletme içerisinde insanların belli bir gruba dahil olmak, grubun ve grup üyeliğinin devamını sağlamak ve zaman geçirmek için gerçekleştirdikleri değerlendirici, hızla yayılan ve yayılırken bozulan konuşmalardır. Dedikodu en az iki kişi ile başlamakta ve orada olmayan bireyler, olaylar ya da işletmenin genelini konu edinen bir hal almaktadır. Aslında dedikodu işletme içindeki bir iletişim şekli olarak informel bir pratiktir.

İşletmelerde dedikodunun temelde bilgi taşıyıcısı, içtenlik üreticisi, etkileme ve eğlenme işlevleri bulunmaktadır. Aslında her bir işlev hem birbirinden bağımsızdır hem de birbirinin tamamlayıcısıdır. Bilgi taşıyıcısı işlevi ile işletme içinde herhangi bir bilgi hızla yayılır. Sözgelimi, işletmeye yeni işe giren bir kişi dedikodu sayesinde işletme içindeki bireyler hakkında çeşitli (doğru ve/veya yanlış) bilgiler elde eder. Aslında insan kaynakları yöneticilerinin üzerinde sıklıkla durdukları oryantasyon ve örgütsel sosyalleşmenin temeli bu bilgi elde etmenin üzerinden gerçekleşir. İkinci olarak içtenlik üreticilik işlevi dedikodu sayesinde insanların içtenlik kurabileceklerini, iş arkadaşlığını iş dışına taşıyabilmeyi, dedikodu ağının içinde yer alarak işletmenin bir parçası olmayı ifade eder. Ancak bu ağın dışında kalan bireyler zor durumda kalmakta ve işletme zaman zaman önemli çalışanlarını kaybetmektedir. Dedikodu işlevi olarak etkileme diğer bireylerin eylemlerinin denetimi olarak bir güç kazanma şeklidir. İşletme yöneticileri dedikoduyu kullanarak çalışanlara davranış kalıplarını daha hızlı ve etkili aktarabilmektedirler. Son olarak ise eğlenme işlevi çalışanların iş ortamına ve dolayısıyla işlerine eğlence katarak motivasyonlarını artırıcı bir etkinliğe dönüşebilmektedir.

İşletmelerde dedikodunun işlevselliğinin yönetilmesiyle beraber stres azaltma, bilgi arayışına hızlı çare bulma ve bireysel ilişkiler geliştirerek dayanışmayı güçlü kılmak gibi faydaları bulunmaktadır. Ancak bu faydalarla birlikte negatif anlamda ayrıştırma, kontrol kaybı, yanlış bilgi yayma, zaman israfı gibi negatif görüşler ya da zararlar da oluşur. Bu nedenle, dedikodunun işletme yöneticileri tarafından etkin bir şekilde yönetilmesi gerekliliği açıktır. Ancak dedikodunun sıfırlanmasının olanaksız olduğu da bilinmelidir. Dolayısıyla işletme yöneticilerinin dedikodunun informel pratiğini etkin bir şekilde yöneterek faydalarını artırmaya ve zararlarını da azaltmaya yönelmeleri gerekir.

Kaynak ve ayrıntılı okuma önerisi: Aşağıdaki eserler konu ile ilgili kaynak ve bilgilendirmeyi artırmaya yöneliktir.

• Kaplan, M. ve Kaplan, B. T. (2020). Farklı Boyutlarıyla Örgütsel Davranış. İçinde. (Edi. Aykut Bedük ve Mehtap Öztürk). “Örgütlerde Dünyanın En Eski Medya Pratiği: Dedikodu ve Söylenti Kuramsal Bir Anlatı ve İşletme Odaklı Çözümleme”. ss. 83-101. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kaplan, B. T. (2020). Ekonomi, Finans ve İşletme Yönetimi Alanında Güncel Gelişmeler 1 İçinde. (Edi. Orhan Çoban, Adnan Çelik ve Mehmet Altuntaş). “İşletmelerde Dedikodu: Oluşumu, Yayılımı, Aktörleri ve Mekanları”. ss. 147-154. Ankara: Nobel Yayınları.