Facebook Instagram Linkedin Twitter

Yapım İhalesinde Hizmet İş Deneyim Belgesinin Kullanımı ?

Yazar:
Mehmet ATASEVER
-

İtirazen Şikayet Konusu; İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimini göstermek üzere hizmet işine ait tabela ve totem yapımını içeren iş deneyim belgesinin sunulduğu ancak sunulan belgenin hizmet işine ait olduğundan bahisle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde benzer işin “Her Türlü Tabela ve Reklam Panoları Yapım İşi” olarak belirlendiği, Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesi’nde söz konusu benzer işin bulunmadığı, reklam ve tabela işlerinin genellikle hizmet veya mal alımı ihalesine konu edildiği, başvuruya konu yapım işi ihalesinin içerik olarak diğer tabela ve reklam işleriyle aynı olduğu ve değerlendirme dışı bırakılma kararının uygun olmadığı iddiasına yer verilmiştir.

04.05.2023 tarihli ve 2023/UY.I-719 sayılı Kamu İhale Kurulu kararına göre;

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde “… b) Benzer iş: İhale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer inşaat tekniği gerektiren, tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman ile mali güç, ihtisas ve organizasyon gerekleri itibariyle benzer özellikteki işleri,

…

d) İş deneyim belgesi: Adayın veya isteklinin ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimini gösteren; iş bitirme belgesi, iş durum belgesi, iş denetleme belgesi ve iş yönetme belgesini, … ifade eder.” Hükmü

Anılan Yönetmelik’in “İş deneyimini gösteren belgeler” başlıklı 39’uncu maddesinde “ (1) Aday veya isteklilerden, yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt ettikleri, ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimlerini tevsik etmeleri için iş deneyim belgesi istenilmesi zorunludur.

(2) Aday veya istekliler tarafından, iş deneyimlerini tevsik için;

a) İlk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan,

b) İlk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan işlerde, ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,

c) Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen,

ç) Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen işlerde; ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,

  1. d) Devredilen işlerde, devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan, işlerle ilgili deneyimlerini gösteren belgeler sunulur.

(3) Geçici kabul tarihi veya gerçekleşme oranının toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaştığı tarihin, ilk ilan veya davet tarihi ile ihale veya son başvuru tarihi arasında olduğu işler de ikinci fıkra kapsamında değerlendirilir.

(4) Yapım işlerinde iş deneyiminde değerlendirilecek benzer işlerin belirlendiği tebliğde belirtilen esaslara uygun biçimde, hangi nitelikteki iş ya da işlerin benzer iş kabul edileceği idarece tespit edilir ve ihale veya ön yeterlik dokümanı ile ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilanda veya davet mektubunda belirtilir.

(5) İş deneyim belge tutarlarının;

a) Kanunun 19 uncu maddesi ile 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ve yaklaşık maliyeti eşik değerin;

1) İki katına kadar olan ihalelerde, teklif edilen bedelin % 50’sinden az ve % 100’ünden fazla,

2) İki katı ile bu değerin üzerinde olan ihalelerde, teklif edilen bedelin % 50’sinden az ve % 80’inden fazla olmamak üzere idarece belirlenecek orandan az olmaması yeterlik kriteri olarak aranır.

b) Kanunun 20 nci maddesi ile 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ve yaklaşık maliyeti eşik değerin;

1) İki katına kadar olan ihalelerde, yaklaşık maliyetin % 50’sinden az ve % 100’ünden fazla,

2) İki katı ile bu değerin üzerinde olan ihalelerde, yaklaşık maliyetin % 50’sinden az ve % 80’inden fazla olmamak üzere idarece belirlenecek tutardan az olmaması yeterlik kriteri olarak aranır. …” hükmü

Aynı Yönetmelik’in “Değerlendirmeye ilişkin esaslar” başlıklı “ …(2) İhale konusu iş veya benzer iş kapsamında bulunmayan işlerin tutarları iş deneyiminde değerlendirmeye alınmaz. Ancak, iş deneyim belgesine konu işin esaslı unsurunun ihale konusu iş veya benzer işe uygun olması halinde iş deneyim belgesi tutarının tamamı değerlendirilir. …” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “İş deneyimini gösteren belgeler ve benzer işe ilişkin hususlar” başlıklı 72’nci maddesinde “…72.3. Birden fazla işin benzer iş olarak belirlenmesi halinde bu işlerin birlikte mi yoksa ayrı ayrı mı benzer iş olarak kabul edileceğinin şartnamede belirtilmesi gerekmektedir. Şartnamede bu konuya ilişkin bir açıklık bulunmaması halinde, benzer iş olarak belirlenen işlerin her birinin ayrı ayrı benzer iş olarak kabul edilmek suretiyle değerlendirme yapılması zorunluluğu bulunmaktadır…” açıklaması,

Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği’nin 1’inci maddesinde “4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilen yapım işleri ihalelerinde, idareler tarafından işin niteliğine uygun ve rekabeti sağlayacak şekilde benzer iş belirlemesi yapılmasına esas olmak üzere (Ek-1)’de yer alan “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesi” oluşturulmuştur. Bu listede “altyapı işleri”, “üstyapı (bina) işleri”, “sıhhi tesisat ve mekanik tesisat işleri”, “elektrik işleri” ve “elektronik ve iletişim işleri” olmak üzere beş ana başlık ve bu başlıkların altında çeşitli yapım işlerinden oluşan gruplar düzenlenmiştir. İdareler, ihale edecekleri yapım işinin “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesi”nde yer alan iş gruplarından hangisine dâhil olduğunu tespit edecekler ve bu grubu esas almak suretiyle ihale veya ön yeterlik dokümanı ile ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilanda veya davet mektubunda benzer iş belirlemesi yapacaklardır.” açıklaması,

Aynı Tebliğ’in 2’nci maddesinde “Yapım işlerinde benzer işlerin belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir:

… 2.7. İhale konusu işin (Ek-1)’de yer alan listede bulunan hiçbir gruba dâhil olmadığı ya da edilemediğinin tespiti halinde ise, benzer iş belirlemesi işin niteliğine göre,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinde yapılan benzer iş tanımına uygun olarak ve rekabeti engellemeyecek şekilde yapılacaktır.

…” açıklaması, İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Batman İlçelerinin Muhtelif Yerlerine Yapılacak Olan İlçe Tanıtım Tabelaları Yapım İşi

b) Türü: Yapım işleri

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde):

d) Kodu:

e) Miktarı: 5 Adet Batman İlçelerinin Muhtelif Yerlerine Yapılacak Olan İlçe Tanıtım Tabelaları Yapım İşi Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: İdarenin belirlemiş olduğu yerler” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.5.1. İsteklinin, yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan,

b) İlk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan işlerde, ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,

c) Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen,

ç) Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen işlerde; ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,

d) Devredilen işlerde, devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan işlere ilişkin deneyimini gösteren belgeleri sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 50’inden az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması gerekir.

… 7.6. Benzer iş olarak kabul edilecek işler aşağıda belirtilmiştir: Her Türlü Tabela ve Reklam Panoları Yapım İşi …” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “ İşin adı, yapılma yeri, niteliği, türü ve miktarı” başlıklı 3’üncü maddesinde “3.1. İşin adı :Batman İlçelerinin Muhtelif Yerlerine Yapılacak Olan İlçe Tanıtım Tabelaları Yapım İşi

…

Sıra No İş Kalemi No Açıklama Birimi Miktarı
1 Özel Tasarım İlçe Tanıtım Tabelası   Adet 4
2 Işıklı Kutu Harfler İlçe İlçe Tanıtım Tabelası Yapılması İşi   Adet 1

 

…” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “İlçe tanıtım tabelası projesinde belirtilen detayına uygun olarak imal edilecektir, aşağıda belirtilen özelliklere sahip olacaktır.

  1. Ana taşıyıcı borular 2 inch siyah borular olup projede ki gibi bükülüp fırın boya olacaktır.( Boya rengi idare tarafından belirlenecektir.)
  2. Cnc desen 2 mm et kalınlığında ki DKP sactan olup 2 adet 2 inchlik boru arasında olacaktır. ( Cnc kesim modeli ve fırın boya rengi idare onayı alınarak yapılacaktır.)
  3. Ankraj sistemi 40cm x 130cm x 10 mm et kalınlığında 2 adet ankraj plakası ve 24 lük çelik tijlerle yapılacaktır.
  4. Ankraj betonu 60cm x 150 cm x 60 cm H olup 12 lik inşaat demiri çubukları ile güçlendirilecektir.
  5. Projede ışıklı tabela ve ışıklı logo ölçüleri yer almakta olup tabelalarda yazılacak olan yazılar ve logolarda ki görseller idare tarafından belirlenecek olup idare onayı ile yapılacaktır.
  6. Tabelaların elektrik sistemi için, çekilecek olan ana besleme kabloları, anahtarlı otomatik sigortalar, şalterler, aydınlatma kontrolünde kullanılan zaman rölesi toprak elektrodu ve 40×60 ebatlarında önden kapaklı sac pano dahildir.
  7. Tanıtım tabelaları Batmanın 5 ilçesinden 4 tanesi olan Gercüş, Beşiri, Kozluk ve Sason da 1 er adet olarak yapılacaktır. Hasankeyf’te ise ışıklı harflerle HASANKEYF yazısı yapılacaktır.
  8. Her türlü malzeme ve zayiatı, nakliye, işyerinde yükleme, yatay ve düşey taşıma, boşaltma, işçilik, müteahhit karı ve genel giderler dahildir.

…

Hasankeyf Tabelası Teknik Özellikleri

İlçe tanıtım tabelası projesinde belirtilen detayına uygun olarak imal edilecektir, aşağıda belirtilen özelliklere sahip olacaktır.

  1. 700×30 cm alan içerisinde olacak
  2. Harfler alüminyum fileli harf olarak imal edilecek
  3. Kullanılacak olan alüminyum kalınlığı 2.5 mm olacak
  4. Kullanılacak olan plexi 5 mm kalınlığında olacak
  5. Harfler alüminyum platform üzerine montajı yapılacak
  6. Harfleri yan bant kalınlığı 15 cm olacak
  7. Harflerin alüminyum platforma değen kısmına 2 cm flaş ile montaj yapılacak
  8. Harflerin içerisine 40×40 mm alüminyum profil ile harf şeklinde iskelet olacak
  9. Harfler ışıklı olup orijinal samsung led 5 yıl garantili ürünü kullanılacak
  10. Kullanılacak led trafo MW marka 5 yıl garantili ürün kullanılacak
  11. Harfler elektro statik boya ile kaplanacaktır
  12. Tasarım renk ve ebatları idarenin onayı ile yapılacak
  13. Montaj yeri idarenin belirttiği yere yapılacak.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalenin Batman Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü tarafından açık ihale usulüyle ve birim fiyat teklif alınmak suretiyle 22.03.2023 tarihinde gerçekleştirilen “Batman İlçelerinin Muhtelif Yerlerine Yapılacak Olan İlçe Tanıtım Tabelaları Yapım İşi” ihalesi olduğu, söz konusu ihalede toplam 5 adet ihale dokümanı edinildiği ve 4 istekli tarafından teklif sunulduğu, 29.03.2023 tarihli ihale komisyonu kararı ile başvuru sahibi Soner Barulay’ın “Sistem üzerinden tebligat gönderilen firmalardan geçerli en uygun l.teklifı veren Soner BARULAY firmasının yeterlilik belgesinde sunmuş olduğu Ekap’ta kayıtlı iş deneyim belgesi idari şartnamenin 7.6 maddesinde belirtilen benzer iş gurubunda olmadığından değerlendirme dışı bırakılmıştır.” gerekçelerine yer verilerek değerlendirme dışı bırakıldığı, isteklilerden Abdulkadir İlmin’in ise teklifi yaklaşık maliyetin üzerinde olduğundan bahisle değerlendirme dışı bırakıldığı, başvuruya konu ihalenin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi Cuma Yaman üzerinde bırakıldığı, isteklilerden Hasan Aslan’ın ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.

İhale konusu işin ilçe tanıtım tabelaları yapım işi olduğu, İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde benzer işin ise “Her Türlü Tabela ve Reklam Panoları Yapım İşi” olarak belirlendiği, Başvuru sahibi tarafından Yeterlik Bilgileri Tablosu’nda 19.11.2020 tarihli ve 2019/97493-3324018-1-1 sayılı, Erzurum Büyükşehir Belediyesi Basın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanlığınca düzenlenmiş, “Baskılı İşler Hizmet Alımı” işine ait 04.05.2020 kabul tarihli belgenin beyan edildiği, belge tutarının 2.863.000,00 TL olduğu, söz konusu iş bitirme belgesinin EKAP üzerinden düzenlendiği, söz konusu belge incelendiğinde işin tanımı kısmında 13 kaleme yer verildiği, bu kalemlerin “

1.Branda Vinil Baskı ( Dört Tarafı Dikişli)

  1. Branda Vinil Baskı ( Dikişsiz İki Yanı Sopalı)
  2. Delikli Branda Baskı
  3. Folyo Baskı
  4. Magnet Üzeri Folyo Baskı (Mıknatıslı)
  5. Dekota Üzeri Folyo Baskı
  6. Kompozit Üzeri Lazer Kesim Plexi Harf Tabela
  7. Raket Baskı
  8. Cast Folyo Baskı Uygulama (Araç Kaplama)
  9. Billboard Baskı
  10. Smart Roll Banner (80×200 Cm)
  11. Totem Tabela
  12. Backgront” şeklinde olduğu,

Erzurum Büyükşehir Belediyesi Basın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı’nca gerçekleştirilen “Baskılı İşler Hizmet Alımı” işine ait Teknik Şartname’nin “Konu ve Kapsam” başlıklı kısmında “BU ŞARTNAME 2019 YILINDA BASIN YAYIN VE HALKLA İLİŞKİLER DAİRE BAŞKANLIĞIMIZIN ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİNDE TARİF EDİLEN GÖREVLERİ DOĞRULTUSUNDA YAPILACAK VİNİL, BİLBOARD, RAKET, FOLYO, SMART ROLL BANNER V.B BASKILI İŞLERİ İHTİVA ETMEKTEDİR.” bilgilerinin yer aldığı,

Aynı Şartname’nin imalat yapılacak işlere ilişkin koşullarında baskı ve tabelaların idare tarafından belirtilecek alana (ilçeler dahil) yüklenici firma tarafından nakliye edilip, montajı ve demontajının yapılacağının düzenlendiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve benzer iş tanımı birlikte değerlendirildiğinde, mal alımı, hizmet alımı ve yapım işinin bir arada ihale edilmesi veya mevzuatın imkân tanıdığı ölçüde yapım niteliğindeki bir işin diğer ihale yöntemlerinden biriyle temin edilmesi durumunda o işten alınan iş deneyim belgelerinin niteliğinin uygun olması halinde ilgisine göre diğer ihale türlerinde de kullanılabileceği, bu gibi durumlarda önemli olan hususun gerçekleştirilmiş olan işin niteliğinin ihale konusu iş veya benzer iş tanımı ile uyumluluk arz etmesi gerektiği, bunun aksine bir yaklaşımın iş deneyim belgesi ve benzer iş düzenlemeleri vasıtasıyla ulaşılmak istenen ihale konusu işte tecrübesi bulunan isteklilerin ihalelere katılması amacından uzaklaşılması sonucunu ortaya çıkaracağı,

Ayrıca aktarılan Kamu İhale Genel Tebliği’nin ilgili maddesinde yer alan açıklamaya göre idareler tarafından İdari Şartname’de birden fazla işin benzer iş olarak belirlenmesi halinde bu işlerin birlikte mi yoksa ayrı ayrı mı benzer iş olarak kabul edileceğinin şartnamede belirtilmesi gerektiği, Şartname’de bu konuya ilişkin bir açıklık bulunmaması halinde, benzer iş olarak belirlenen işlerin her birinin ayrı ayrı benzer iş olarak kabul edilmek suretiyle değerlendirme yapılması gerektiği dikkate alındığında, İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde “Her Türlü Tabela ve Reklam Panoları Yapım İşi” şeklinde belirlenmiş olan benzer işin her türlü tabela veya her türlü reklam panoları yapımına ilişkin işlerin ayrı ayrı benzer iş olarak belirlendiği kabulü üzerinden değerlendirme yapılması gerektiği anlaşılmıştır.

Bu kapsamda, sunulan iş bitirme belgesine konu iş, hizmet işine ilişkin olmakla birlikte aynı nitelikteki ihtiyaçların idarelerce farklı değerlendirmek suretiyle mal alımı hizmet alımı ve yapım işi olarak gerçekleştirdikleri göz önünde bulundurulduğunda ihale türü ile işin niteliğinin bir arada dikkate alınarak değerlendirme yapılması gerektiği, anılan belgeye konu iş kapsamındaki iş kalemlerinin (reklam baskı işleri, totem ve tabela) imalat, baskı ve montaj-demontaj işleri dahil şekilde gerçekleştirildiğinden incelemeye konu yapım işinde İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde benzer iş olarak belirlenen her türlü tabela veya her türlü reklam panoları yapımına ilişkin işler ile uyumluluk gösterdiği, dolayısıyla sunulan iş deneyim belgesinin benzer işe uygun olduğu değerlendirildiğinden başvuru sahibinin Yeterlik Bilgileri Tablosu’nda beyan etmiş olduğu iş deneyim deneyim belgesinin benzer işe uygun olmadığından bahisle teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasının ihale dokümanına uygun olmadığı başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Mehmet ATASEVER

S.B. Strateji Geliştirme E. Bşk.

KİK E.  Üyesi

Kendi Satışlarımızı Baltalayabilir miyiz?

Yazar:
Prof. Dr. Umut Omay
-

Kendi Satışlarımızı Baltalayabilir miyiz?

Prof. Dr. Umut Omay

Günlük yaşamımızda hemen hepimiz “zaten böyle olacağını biliyordum” ya da “aklıma gelen başıma geldi” dediğimiz durumlarla karşılaşmışızdır. Bu durumu bazen tesadüf, bazen kader ve bazen de öngörü ile açıklarız.

Sosyoloji biliminde bu duruma bir açıklama getirilmekte ve bu tip durumlar için “kendini gerçekleştiren kehanet” tanımlaması yapılmaktadır.

Kendini gerçekleştiren kehanet (Self-Fulfilling Prophecy), beklentilerin sonuçlar üzerindeki etkisine gönderme yapan bir kavramdır. Buna göre insanlar, kendi beklentilerine uygun olarak davranış göstermekte ve bu nedenle aslında farkında olmadan beklentilerinin gerçekleşmesine neden olmaktadırlar. Bu durumu açıklamak için zaman zaman “kendini gerçekleştiren beklentiler” (Self-Fulfilling Expectations) tanımı da kullanılmaktadır (1, 2).

Bu kavram ilk kez Merton tarafından, Thomas’ın insanların gerçek ve doğru olarak addettikleri şeylerin nihayetinde gerçekleşeceğine ve doğrulanacağına ilişkin iddiasından esinlenerek geliştirilmiştir. Merton’ın çözümlemesine göre, insanlar objektif gerçeklikten ziyade çoğunlukla kendi sübjektif gerçeklikleri üzerinden hareket etmekte ve böylelikle tam da kendi beklentilerine uygun sonuçlara ulaşmaktadırlar. Örneğin Merton’a göre bir banka hakkında iflas edeceği söylentisinin çıkması o bankanın gerçekten iflas etmesine neden olur. Çünkü insanlar panik halinde gidip paralarını çekmeye çalışırlar. Böylelikle bankanın iflas edeceğine ilişkin beklenti bankanın iflası ile sonuçlanır (1, 2).

Kendini gerçekleştiren kehanet hem kişinin kendisi hem de diğer kişilerin o kişi hakkındaki beklentileri çerçevesinde de sonuçlar vermektedir. Diğer bir ifade ile kişinin kendisi hakkındaki beklentileri kadar diğer kişilerin o kişi hakkındaki beklentileri de bu beklentilere uygun sonuçların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir (3).

Kavram ekonomi ve işletme bilimi de dâhil olmak üzere çok çeşitli alanlara uyarlanabilmektedir. Ekonomi bilimi açısından tipik bir örnek arz-talep dengesi ve buna bağlı olarak da ürün fiyatlarının belirlenmesi açısından verilebilir. Buna göre bir ürünün fiyatının artacağına dair beklenti nedeniyle o ürüne olan talebin artması o ürünün fiyatının artması ile sonuçlanabilmektedir (4).

Kendini gerçekleştiren kehanetin işletme bilimi açısından tipik bir örneği ise ürün yaşam döngüsüne ilişkindir. Ürün yaşam döngüsünden yeni ürünlerin geliştirilmesi ve piyasaya sunulmasına yönelik zamanlamanın yapılabilmesi amacıyla da yararlanılabilmektedir. Ne var ki, Dhalla ve Yaspeth tarafından da ileri sürüldüğü gibi, ürün yaşam döngüsünü esas alan ve buna sadık kalan bir planlamanın aslında kendini gerçekleştiren kehanete neden olması mümkündür. Gerçekten de, mevcut bir ürünün satışlarının azalacağı beklentisiyle o ürüne olan destek ve dolayısıyla ürün için ayrılan kaynaklar azaltılacak ya da tamamen sona erdirilecek ve bunun sonucunda o ürünün satışları, piyasanın ve müşterilerin tercihlerinden ve etkilerinden bağımsız olarak tamamen şirketin uygulamaları nedeniyle, gerçekten azalacak ya da tamamen sona erecektir (5).

Kısaca belirtmek gerekirse, çalışanlarımız, paydaşlarımız, müşterilerimiz ve tedarikçilerimiz de dâhil olmak üzere etkileşimde bulunduğumuz birçok kişi ve taraf ile ilişkilerimiz onlardan olan beklentilerimiz çerçevesinde şekillenmektedir. Bu nedenle karşılaştığımız durum ve olayların en azından bir kısmının beklentilerimize uygun olarak sergilediğimiz davranışlarımızın bir sonucu olduğunu göstermesi açısından kendini gerçekleştiren kehanet yaklaşımının dikkate alınmaya değer olduğu söylenebilir.

Kaynaklar

(1) Takako, N. (2009), “Self-Fulfilling Prophecy”, The Blackwell Encyclopedia of Sociology, 4. B., Ed. G. Ritzer, Blackwell Publishing, Malden.

(2) Bianchi, A. J. (2009), “Self-Fulfilling Expectations”, The Blackwell Encyclopedia of Sociology, 4. B., Ed. G. Ritzer, Blackwell Publishing, Malden.

(3) Staatt, D. A. (1994), Psychology and the World of Work, MacMillan, p. 197.

(4) Eden, D. (2013), “Self-Fulfilling Prophecy”, Encyclopedia of Management Theory, Ed. E. H. Kessler, Sage Reference.

PROF. DR. UMUT OMAY – MAKALE LİSTESİ

GİRİŞİMCİLİK VE YÖNETİCİ GÜÇLENDİRME

PAZARLAMA

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

İŞ DÜNYASINDA TUTUM VE DAVRANIŞ

DİĞER KONULAR

Bayram günlerinde çalışan üst düzey yöneticiler tatil ücretine hak kazanabilir mi?

Yazar:
Lütfi İnciroğlu
-

Bayram günlerinde çalışan üst düzey yöneticiler tatil ücretine hak kazanabilir mi?

Lütfi İNCİROĞLU

Uygulamada üst düzey yönetici konumunda olan kişiler görev ve sorumlulukları gereği çalışma gün ve saatlerini kendileri belirledik­leri için günlük çalışma süresi üzerinde fazla çalışma yapsalar dahi fazla ça­lışma ücretine hak kazanamamaktadırlar. Bunun gerekçesi ise, kendilerine iş­verenlerce görev ve sorumluluklarının gerektirdiği ücretin ödeniyor olması, kendisine ve çalışma gün ve saatlerini kendilerinin belirliyor olmasıdır.

İşyerinde yüksek ücret alarak görev yapan üst düzey yöneticiye işveren tarafından fazla çalışma yapması yönünde açık bir talimat verilmemişse, ça­lışma gün ve saatlerini kendileri belirliyorsa fazla çalışma ücretine hak kaza­namayacaklardır.

Ancak, işyerinde yüksek ücret alarak görev yapan üst düzey yönetici­lere işveren tarafından hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yapması yönünde açık bir talimat verilmemişse, üst düzey yönetici kendi insiyatifi ile bu günlerde çalışma yapmışsa, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücretine hak kazanabileceklerdir. Çünkü üst düzey yöneticilerin fazla çalışma ücretine hak kazanamayacağı kuralı hafta tatili ile ulusal bay­ram ve genel tatil alacaklarını kapsamamaktadır. Elbette ki üst düzey yöneti­cilerin hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştıklarını is­pat etmeleri gerekir. Üst düzey yöneticilerin hafta ve genel tatillerde çalıştı­ğının ispatı konusunda işyeri kayıtları ile özellikle işyerine giriş çıkışı göste­ren kamera kayıtları delil niteliğindedir. Ancak, sözü edilen çalışmaların bu tür delillerle kanıtlanamaması durumunda tanık beyanları esas alınmaktadır.

Bununla birlikte, işyerinde kimlerin üst düzey yönetici sayılacağı ve bunun ispatı önem arz etmektedir. Konuyla ilgili yüksek mahkemenin içtihat kazanmış bir çok kararında, üst düzey yönetici olan kişilerin bu sıfata sahip olduğunun ispat yükümlülüğünün işverene ait olduğu belirtilmektedir.

Nitekim, Yargıtay bir kararında, “Somut uyuşmazlıkta, davacı tanıkla­rının, işyerinde davacının üzerinde çalışan yöneticilerin bulunduğunu beyan ettikleri görülmüş olup, davacının çalışma gün ve saatlerini kendisinin belir­lediğine yönelik bir açıklama veya yazılı kayıt dosya içerisinde bulunmamak­tadır. Davalı tarafından, davacının üst düzey yönetici konumunda olduğu ve mesai işleyişini kendisinin belirlediği savunulmasına karşın buna yönelik bir delil dosyaya sunulmamıştır” demek suretiyle işverence görevlendirilen kişi­nin üst düzey yönetici olup olmadığı ve bu kişinin mesai işleyişini kendisinin belirlediğinin ispat edilmesi gerektiğine hükmetmiştir[1].

Sonuç olarak, işyerinde yüksek ücret alarak görev yapan üst düzey yöneticiye işverence fazla çalışma yapması yönünde açık bir talimat verilmemişse ve ça­lışma gün ve saatlerini de kendisi belirliyorsa fazla çalışma ücretine hak kaza­namaz. Ancak üst düzey yöneticilerin fazla çalışma ücretine hak kazanamayacağı kuralı hafta tatili ile ulusal bay­ram ve genel tatil alacaklarını kapsamaz. Üst düzey yönetici kendi insiyatifi ile bu günlerde çalışma yapmış olsa dahi, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücretine hak kazanır. Elbette ki üst düzey yöneti­cilerin hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştıklarını is­pat etmeleri gerekir. Üst düzey yöneticilerin hafta ve genel tatillerde çalıştı­ğının ispatı konusunda işyeri kayıtları ile özellikle işyerine giriş çıkışı göste­ren kamera kayıtları delil niteliğindedir. Bahse konu çalışmaların bu tür delillerle kanıtlanamaması durumunda tanık beyanları esas alınmaktadır.

[1] Y9HD.01.06.2017 T., E.2017/4979, K.2017/9534; Y9HD.02.02.2021 T., E.2019/3227, K.2021/3106 Legalbank.

Endüstri 4.0’dan Endüstri 5.0’a Geçiş Yolcuğu

Yazar:
Zehra Binnur AVUNDUK
-

Ürün yeniliğinden süreç tasarımına, üretimden ürün teslimatına kadar endüstriyel stratejilerde yaratıcı yıkımın hızla gerçekleştiği dünyada Endüstri 5.0 devrimi yaşanmaktadır. Endüstri 5.0 terimi ilk olarak 1 Aralık 2015 tarihinde Michael Rada tarafından LinkedIn’de yayınlanan bir makalede kullanılmıştır. Bu yenilikçi sanayi devrimi, sanayileşmeyle ilgili endüstriyel ve sosyal sorunları çözmek için ortaya çıkmıştır[1]. Küresel endüstriyel dönüşümü ifade eden Endüstri 5.0, insanların refahını üretim sistemlerinin merkezine yerleştirmeyi ve böylece tüm insanlığın sürdürülebilir kalkınmaya ulaşma misyonu doğrultusunda güçlü bir refah sağlamak için istihdam ve büyümenin ötesinde sosyal hedeflere ulaşmayı amaçlamaktadır.

Endüstri 5.0, Avrupa Komisyonu tarafından sürdürülebilir, insan merkezli ve esnek bir endüstriye yönelik bir yaklaşım olarak; Toplum 5.0 kavramı ise Japonya tarafından ekonomik ve teknolojik ilerlemeyle toplumdaki yeni ihtiyaçların sosyal bütünleşmeyi sağlayarak karşılanması için önerilmiştir. Genel olarak, sanayi ve toplum devrimleri, birinci sanayi devriminden bu yana birbirleriyle derin bir etkileşim içindedir. Endüstri 5.0 ve Toplum 5.0’ın birlikteliği, açıklığa kavuşturulması gereken bir dizi soruyu beraberinde getirmektedir.

Endüstri 5.0 vizyonu, teknolojiye veya üretim sistemleri ve tüketim odaklı ekonomik modelin büyümesine yönelik dar ve geleneksel bir odaklanmayı aşarak, insani ilerlemeye odaklanan, daha dönüştürücü bir büyüme anlayışına geçişi ifade eder. Buna ek olarak, tüketimin azaltılması ve sürdürülebilir, döngüsel ve yenileyici ekonomik değer yaratarak adil refahın sağlanmasını amaçlar. Endüstri 5.0 paradigması, esnek ve uyarlanabilir teknolojilerin kullanımıyla sistemlerin çevikliğini ve dayanıklılığını destekler.

Endüstriyel otomasyon, seri üretim için yüksek verimlilik ve tekrarlanabilirlik sağlama yeteneğine sahip olmakla birlikte, toplu kişiselleştirmeden kaynaklanan çalışma alanlarındaki belirsizliklerle başa çıkma esnekliğinden yoksundur. İnsanlar bu gibi durumlarda belirsizlikler ve değişkenliklerle başa çıkabilirken, tekrarlanabilirlik, fiziksel güç, dayanıklılık ve hız gibi açılardan fiziksel yetenekleriyle sınırlıdır[2]. Bu sınırlamalar genellikle verim ve kalitenin düşmesine neden olur[3] Bu nedenle, toplu kişiselleştirme sırasında bu kapsayıcı üretim hedeflerine ulaşmak için bir otomasyon ve esneklik dengesi gereklidir. Bu durum ise otomasyon ve el emeğinin faydalarını birleştiren araştırmaları teşvik etmiş ve bu araştırmalar, robotların ve insanların işbirlikçi görevleri tamamlamak için birlikte çalışmasına olanak sağlamaya odaklanan, gelecek vaat eden bir robot bilimi disiplini olan insan-robot iş birliğiyle sonuçlanmıştır.[4] Ortaya çıkan bu yeni endüstriyel robotik sistemler, endüstriyel kobotlar, insan ve robot iş arkadaşlarının endüstriyel ortamlarda görevleri gerçekleştirmek için işbirlikçi olarak omuz omuza çalışmasını sağlar.[5] Kobot kavramı, İngilizce “collaboration” ve “robot” (co-bot) kelimelerinin bileşimiyle oluşturulmuş işbirlikçi robotları ifade etmektedir.

Endüstri 4.0 teknolojilerinin kullanıldığı üretim alanları, sürekli değişen tüketici taleplerine hızlı, proaktif tepkiler verilmesini gerektirmektedir. Bu, ürünün belirli yönlerinin, dolayısıyla üretim süreçlerinin bireysel müşterilerin gereksinimlerini karşılayacak şekilde uyarlandığı bir kitlesel kişiselleştirme eğilimine yol açmaktadır. Bununla beraber, Endüstri 4.0 teknolojileriyle işletmelerde yaşanan değişim ve dönüşüm süreci, üreticilerin rekabet üstünlüğü sağlamak için ürün yaşam döngüsü boyunca sürdürülebilirliği, üretim verimliliğini ve kaliteyi sürekli iyileştirmelerini gerektirmektedir. Endüstri 4.0, akıllı üretim sistemi aracılığıyla ürün ve hizmet sunumunu özelleştirmeye odaklanmaktaydı. Endüstri 4.0’da üretim, nesnelerin interneti (IoT), siber fiziksel sistemler, yapay zekâ, bulut ve bilişsel bilgi işlemin entegre edilmesi yoluyla yapılmaktadır.[6] Bu devrim, kontrollü ve akıllı bir ağ oluşturmak için akıllı cihazlar, makineler ve sistem kullanmaktadır.[7] Endüstri 5.0 ise, üretim teknolojisiyle insan temasını geliştirir ve aynı zamanda insan ile üretim sistemi arasındaki iş birliğini arttırır. Bu devrim, eleştirel düşünme becerilerini kullanarak endüstriyel otomasyonun hız ve doğruluğunu yükseltir.

Endüstri 5.0, akıllı bir üretim sistemi oluşturmak için uygun dijital iletişimi kullanır. Verileri akıllıca kullanacak ve araştırma ve geliştirme olanaklarını arttırmak için otomatik prosedürleri üstleneceği varsayılacaktır. Birden fazla fabrika, kendi aralarında iletişim kurmak için esnek fabrika operasyonları sağlamak üzere birbirine bağlıdır. Endüstri 5.0, üretim sisteminde otomasyon ve kontrolü destekler. Tedarik zincirini daha akıllı, verimli ve yetkin hale getirir.[8]

Endüstri 4.0, istihdam ve çevre kirliliği gibi diğer tüm hususları göz ardı ederek üretim süreçlerini otomatikleştirerek sürecin verimliliğini artırmakla ilgiliyken; Endüstri 5.0, verileri akıllıca kullanan akıllı bir üretim sistemi ve akıllı tedarik zincirleri yaratacaktır. Akıllı fabrikalar kendi aralarında iletişim kurmak için daha fazla esneklik sağlayacaktır.[9] Endüstri 4.0’dan Endüstri 5.0’a geçiş, insanların beyin gücüyle daha iyi fikirler üretilmesini kolaylaştıracak ortamı hazırlamaktadır.[10] Endüstri 4.0 kitlesel kişiselleştirme getirmiş ancak Endüstri 5.0’ın müşterilerin ihtiyaçlarına göre toplu kişiselleştirme getirmesi öngörülmektedir. Endüstri 5.0, sürekli gelişime, katma değerli faaliyetlere ve daha az atık üretimine odaklanır. Yeni ortaya çıkan çeşitli uygulamalar ve destekleyici teknolojilerle etkinleştirilen Endüstri 5.0’ın imalat üretimini ve müşteri memnuniyetini artırması beklenmektedir.

Dr. Zehra Binnur AVUNDUK

İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa

Kaynakça

Aslam F, Aimin W, Li M, Ur Rehman K (2020) Innovation in the Era of IoT and Industry 5.0: absolute innovation management (AIM) framework. https://doi.org/10.3390/info11020124

Chen, H. (2017). Applications of Cyber-Physical System: A Literature Review, Journal of Industrial Integration and Management: https://doi.org/10.1142/S2424862217500129

Demir, K. A., Döven, G., & Sezen, B. (2019). Industry 5.0 and Human-Robot Co-working. Procedia Computer Science, 158, 688–695. doi:10.1016/j.procs.2019.09.104

El Zaatari, S., Marei, M., Li, W., & Usman, Z. (2019). Cobot programming for collaborative industrial tasks: An overview. Robotics and Autonomous Systems, 116, 162-180.

Gorodetsky, V., Larukchin, V., & Skobelev, P. (2019, October). Conceptual model of digital platform for enterprises of industry 5.0. In International Symposium on Intelligent and Distributed Computing (pp. 35-40). Springer.

Hentout, A., Aouache, M., Maoudj, A. & Akli, I. (2019). Human–robot interaction in industrial collaborative robotics: a literature review of the decade 2008–2017, Advanced Robotics, DOI: 10.1080/01691864.2019.1636714

Kim, J. H. (2017). A review of cyber-physical system research relevant to the emerging IT trends: industry 4.0, IoT, big data, and cloud computing. Journal of Industrial Integration and Management, 2(3).

Li, S., Xu, L., & Zhao, S. (2018). 5G Internet of Things: A Survey. Journal of Industrial Information Integration, 10, 1-9.

Lu, Y., & Xu, LD. (2019). Internet of Things (IoT) Cybersecurity Research: A Review of Current Research Topics. IEEE Internet of Things Journal, 6(2), 2103-2115.

Martynov V.V., Shavaleeva D.N., Zaytseva A.A. (2019). Information technology as the basis for transformation into a digital society and industry 5.0. In: 2019 International conference “quality management, transport and information security, information technologies” (IT&QM&IS), pp 539–543.

Müller, R., Vette, M., & Mailahn, O. (2016). Process-oriented task assignment for assembly processes with human-robot interaction. Procedia CIRP, 44, 210-215.

Rajput, S., & Singh, S. (2019). Identifying Industry 4.0 IoT enablers by integrated PCA-ISMDEMATEL approach. Management Decision, 57(8), 1784-1817.

Rüßmann, M., Lorenz, M., Gerbert, P., Waldner, M., Justus, J., Engel, P., & Harnisch, M. (2015). Industry 4.0: The future of productivity and growth in manufacturing industries. Boston consulting group, 9(1), 54-89.

Bu yazı, yazarın 15 Nisan 2023’te Conference of Society 5.0’da sunulan bildirisinden üretilmiştir.

[1] Martynov vd., 2019.

[2] Müller vd., 2016.

[3] Rüßmann vd., 2015.

[4] El Zaatari vd., 2019.

[5] Hentout vd., 2019.

[6] Lu ve Xu, 2019.

[7] Rajput ve Singh, 2019; Chen, 2017; Li, 2018.

[8] Kim, 2017; Demir, 2019; Gorodetsky vd., 2020.

[9] Javaid & Haleem, 2020.

[10] Aslam vd., 2020.

Satınalma Süreçlerinde İyileştirme Stratejileri

Yazar:
Dilek Aşan
-

Günümüzün dinamik ve rekabetçi iş ortamında kuruluşlar, rekabet avantajı elde etmek için satın alma süreçlerini optimize etmeye çalışmaktadır. Maliyet tasarruflarını, operasyonel verimliliği, tedarikçi ilişkilerini ve genel tedarik zinciri performansını doğrudan etkiledikleri için satın alma süreçleri bir şirket için her zaman kritik derecede önemlidir. Bu süreçlerin iyileştirilmesi için yapılması gereken çalışmalardan bazıları şunlardır:

Teknolojik Gelişmeleri Takip Etmek

Teknoloji, satın alma süreçlerinde devrim yaratarak geleneksel yöntemleri tabiri caizse geçersiz kılmaya başladı. Günümüzde özellikle e-satın alma sistemlerinin, dijital araçların ve otomasyon yazılımlarının uygulanması, satın alma operasyonlarını önemli ölçüde kolaylaştırabilmektedir. Bu gelişmeler haliyle manuel hataları azaltmakta, veri doğruluğunu artırmakta ve satın alma siparişlerinin gerçek zamanlı olarak izlenmesini sağlamaktadır. Teknolojiden yararlanmak, satın alma süreçlerini hızlandırırken tedarikçilerle işbirliğini de geliştirmekte ve kapsamlı veri ve analitiklere erişim sağlayarak doğru kararlar vermeyi kolaylaştırmaktadır.

Stratejik Tedarikçi Ortaklıkları

Kuruluşların tedarikçileriyle kurduğu ilişkiler, etkili satın almada çok önemli bir rol oynar. Kuruluşlar, stratejik ortaklıkları destekleyerek tedarikçi performansını artırabilir, uygun şartları müzakere edebilir ve yenilikçi ürün veya hizmetlere erişebilir. İş birliği platformları, düzenli iletişim ve tedarikçi performans değerlendirme mekanizmaları ikili ilişkilerde güven, şeffaflık ve karşılıklı büyümeyi teşvik eder. Bu ortaklıklar yalnızca maliyet tasarrufuna katkıda bulunmakla kalmaz, aynı zamanda kuruluşların tedarikçilerin uzmanlık ve yeteneklerinden faydalanmalarını da sağlar.

Tedarikçi Geliştirme Programları

Tedarikçi geliştirme programları, belirli gereksinimleri karşılamak için kilit tedarikçilerin yeteneklerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Kuruluşlar, tedarikçilerin kalitelerini, teslimatlarını ve yanıt verebilirliklerini iyileştirmelerine yardımcı olmak için onlara eğitimler verebilir, en iyi uygulamaları paylaşabilir ve bilgi transferini artırabilir. Tedarikçi geliştirmeye yatırım yaparak sağlam bir tedarikçi tabanı oluşturabilir, riskleri azaltabilir ve tedarik zinciri boyunca sürekli iyileştirme sağlayabilir. Tedarikçilerin güçlendirilmesi günün sonunda gelişmiş ürün kalitesine, güvenilirliğin artmasına ve iyileştirilmiş genel tedarik zinciri performansına katkıda bulunur.

Envanter Yönetiminin Optimizasyonu

Verimli envanter yönetimi, maliyetleri en aza indirmek ve optimum stok seviyelerini korumak için kritik önem arz etmektedir. Tam zamanında üretim (JIT / sıfır stoklu üretim) veya yalın envanter uygulamalarıyla bu hedeflere kısa zamanda ulaşılabilir. JIT uygulamaları, kuruluşların yalnızca ihtiyaç duyulduğunda malzeme sipariş etmesini ve almasını sağlayarak, israfı ortadan kaldırır ve envanterin eskime riskini azaltarak taşıma maliyetlerini azaltır. Talep modellerini analiz etmek, tahmin araçlarını kullanmak ve verimli ikmal süreçleri oluşturmak, envanter yönetimini daha da optimize edebilir ve satın alma faaliyetlerini kolaylaştırabilir.

Temel Performans Göstergeleri (KPI) Belirlemek

Performans göstergelerinin tanımlanması ve izlenmesi, kuruluşların satın alma süreçlerinin etkinliğini değerlendirmelerine olanak tanır. Satın alma siparişi döngü süresi, tedarikçi kalitesi, zamanında teslimat ve maliyet tasarrufu gibi KPI’lar, süreç performansına ilişkin öngörüler sağlar. KPI’ların düzenli olarak izlenmesi, kuruluşların darboğazları belirlemesini, düzeltici eylemler uygulamasını ve satın alma operasyonlarını sürekli iyileştirmesini sağlar. Net KPI’lar, performans odaklı bir kültür oluşturur ve kuruluşların belirli hedeflere yönelik ilerlemelerini ölçmelerine katkıda bulunur.

Düzenli Tedarikçi Değerlendirmeleri

Tedarikçilerin önceden tanımlanmış kriterlere göre periyodik olarak değerlendirilmesi, organizasyonel hedef ve gereksinimlerle uyumunu sağlar. Tedarikçilerin finansal istikrarını, kalite yönetim sistemlerini, teslimat kapasitelerini ve etik uygulamalarını değerlendirmek, kuruluşların tedarikçi seçimi sırasında bilinçli kararlar almasına yardımcı olur. Tedarikçi tabanının sürekli olarak gözden geçirilmesi ve güncellenmesi, güvenilir ve yüksek performanslı tedarikçilerin tedarikçi ağına katılmasını sağlarken düşük performans gösteren veya uyumsuz tedarikçilerle ilgili riskleri de azaltır.

Süreçler Arası İş Birliğinin Teşvik Edilmesi

Başarılı satın alma süreçleri, finans, operasyon ve pazarlama gibi süreçlerdeki çeşitli iç paydaşlarla iş birliğine dayanır. Şirketin bu fonksiyonları arasında ekipler oluşturmak ve açık iletişimi teşvik etmek, bilgi alışverişini kolaylaştırır, hedefleri uyumlu hale getirir ve karar verme kabiliyetlerini geliştirir. İşbirlikçi çabalar, satın alma stratejilerinin genel iş hedefleriyle uyumlu olmasını sağlar ve iyileştirme için bütünsel bir yaklaşım sunar. Kuruluşlar, farklı departmanları sürece dahil ederek farklı bakış açılarından ve uzmanlıklardan yararlanabilir ve daha etkili ve çok yönlü satın alma kararları alabilir.

Dilek AŞAN

İhracatın Finansmanına Türk Eximbank’ın Katkısı – İhracat Kredileri – Bölüm 4

Yazar:
Reşat BAĞCIOĞLU
-

İhracatın Finansmanı ve Türk Eximbank

Ülkemizin ekonomik anlamda kalkınmasında önemli bir rolü bulunan ihracatımızın arttırılması esas olup, bu yönde ihracatçılara verilecek destekler arasında düşük maliyetli, erişilebilir finansman olduğu ve bunun da tek adresinin Türk Eximbank olduğunu altını çizerek belirtmek isterim.

Zira Türk Eximbank’ın kaynak maliyeti, katılım bankalar ile konvansiyonel bankaların kaynak maliyeti ile kıyaslandığında, daha düşüktür. Durum böyle olunca ülkemizin tek resmi ihracatın finansmanı sağlayan ihracatçının gerçek dostu kamu bankası; Türk Eximbank’ın Türk ihracatında katkıları azımsanmayacak kadar büyüktür. 

Türk Eximbank’ın Faaliyetlerine Genel Bir Bakış

Türk Eximbank Türk ihracatçısının her daim yanında olduğu gibi onların yurt dışındaki satışlarındaki risklerini azaltıp, Türk menşeili mal ihraç eden Türk ihracatçılarına uzun vadeli, düşük maliyetli finansman desteği sunarak, Türk ihracatçıların mallarını yurt dışına ihraç etmek maksadı ile gereksinim duyulan işletme sermayesi ihtiyacını da karşılamaktadır.

Türk ihracatçısı finansmanda ne kadar güçlü ve rekabet edilebilir bir maliyetle malını yurt dışına satabilirse, ülkemizin dış ticaret rakamlarını olumlu yönde etkileyecektir. Rekabetçi ve ucuz finansman ile ihracatçılarımızın rekabet gücü oldukça yüksek düzeyde olacaktır.

İhracatın Finansmanında Ülkemizin Tek Finansal Kuruluşu Olan Türk Eximbank’ın Kendi Kaynağından Kullandırdığı Krediler

 

Türk Eximbank Kaynaklı Kredilere Genel Bir Bakış

Türk Eximbank Kaynaklı, Bankalar Aracılığı İle Kullandırılan SÖİK’e Genel Bir Bakış

Türk Eximbank Kredi Olanakları

Türk Eximbank kaynaklı krediler; Türk Eximbank Sevk Öncesi İhracat Kredileri – SÖİK, Bankalar aracılığı ile kullandırılan kredilerin uygulama esasları ve kuralları.

Gelecek haftanın konusu.

Reşat BAĞCIOĞLU

ICC Uluslararası Ticaret Odaları

Türkiye Milli Komitesi

Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi

Satışın Altın Anahtarı: “Müşteriyi Etkin ve Empatik Dinlemek”

Yazar:
Ayten Nayir
-

Satışın Altın Anahtarı: “Müşteriyi Etkin ve Empatik Dinlemek”

Ayten Nayir
Emes A.Ş. Yurtdışı Satış ve Pazarlama Sorumlusu

Dinleme, iletişim ve öğrenmenin temel yollarından biri olup gelen iletiyi doğru bir biçimde algılama, anlama, yorumlama ve değerlendirme gibi süreçleri içerir. Dinleme, dinleyicinin konumu ve amacına göre çeşitli türlere ayrılır.

  1. a) Katılımlı (Aktif) Dinleme:Dinleme sürecinde konuyla ilgili oluşan soru veya görüşlerin konuşmacıya iletilmesi ve konuşanla iletişim kurulması “katılımlı dinleme” olarak adlandırılır. Katılımlı dinlemede başka bir işle uğraşmamak ve konuşmacı ile göz teması kurmak gereklidir. Konuşmacıdan anlatılanlara açıklık getirmesini istemek, fikir ve duygularını özetlemek katılımlı dinlemenin esasları arasında yer alır. Dinleyici, konuyu daha iyi anlamak, istekte bulunmak veya karmaşık bir probleme çözüm sunmak amacıyla da konuşmacıya sorular sorabilir.
  2. b) Katılımsız (Pasif) Dinleme:Dinleyicinin yalnızca konuşmacıya ve konuya odaklanması, konuşmacı ile bir etkileşime girmemesi “katılımsız dinleme” olarak adlandırılır. Bu dinleme türünde, dinleyici yalnızca konuşmaya odaklanır ve konuyu kavramaya çalışır.
  3. c) Eleştirel Dinleme:Dinleyicinin, konuşmacı veya konuşma konusu hakkında belli bir bakış açısına sahip olarak dinleme etkinliğinde bulunması “eleştirel dinleme” çerçevesinde değerlendirilir. Dinleyici, konunun olumlu ve olumsuz yanlarını tarafsız bir bakış açısıyla değerlendirmiş ve dinleme etkinliğine hazırlıklı biçimde katılmıştır. Bu tür dinlemede dinleyici, konuşmayı “Konuşmacının amacı nedir?”, “Konuşmacı konuyla ilgili yeterli bilgi ve birikime sahip mi?”, “Verilen bilgiler güncel ve geçerli midir?” ve “Konu bilimsel bir bakış açısıyla mı ele alınıyor?” gibi sorulara cevap arayarak dinler.

ç) Oluşturucu Dinleme: Dinleyicinin dinlediklerini yorumlaması ve bunlardan yeni fikirler üretmesi ile gerçekleşen dinleme türü “yaratıcı dinleme” olarak adlandırılır. Katılımlı veya katılımsız olarak gerçekleşebilen bu dinleme türünde, konuyla ilgili yeni düşüncelerin üretilmesi önemlidir.

  1. d) Seçici Dinleme:Dinlenen konuyla ilgili bilgilerden ilgi ve ihtiyaca yönelik olanların seçilerek dinlenmesi “seçici dinleme” olarak adlandırılır. Bu tür dinlemede ihtiyaç ve ilginin ne olduğunun dinleme öncesinde çok açık olarak belirlenmesi gereklidir. Bu amaçla konuyla ilgili bazı sorular hazırlanarak dinleme sürecine başlanabilir. Böylelikle belirli sorulara cevap aranarak dinleme etkinliği gerçekleştirilir.
  2. e) Not Alarak Dinleme:Dinleme sürecinde önceden belirlenen konu veya noktalarla ilgili notların alınması ile gerçekleşen dinleme türü “not alarak dinleme” kapsamında değerlendirilir. Böylece dinlenenlerin daha kolay anlaşılması veya hatırlanması sağlanır. Bu amaçla önceden hazırlanmış not defteri veya çalışma yaprakları kullanılabilir.
  3. f) Empati Kurarak Dinleme:Dinleyenin, kendisini konuşanın yerine koyarak konuşmacının neler
    hissettiğini, sözlerinin hangi deneyimleri yansıttığını anlamaya yönelik dinleme çeşididir. Dinleyici bir
    süreliğine kendi duygu ve düşüncelerinden uzaklaşarak olayları karşısındakinin bakış açısıyla değerlendirir. Bu durum, ön yargılı dinlemeyi engeller.

Dinleme, belli bir amaç gözetilerek yapılır. Bu özelliğiyle öğrenme yollarından birini oluşturur. Öğretim sürecinin amacına ulaşması etkin dinleme ile mümkündür.

İşitme ile dinleme farklı kavramlardır. İşitme, sesin kulak tarafından algılanmasıdır. İşitmede kulak tarafından algılanan sesi çözümlemek için özel bir dikkat gerekmez. Dinlemede ise işitilenin düşünülmesi, bilinçli olarak değerlendirilmesi söz konusudur.
Bu nedenle müşterilerinizi işitmeyin onları gerçekten dinleyin.

Dinleme, iletişimin amacına ulaşmasında önemli bir etkendir. Günlük hayatta iletişim büyük oranda sözle sağlanmaktadır. Dinlemenin doğru olarak gerçekleşmesi için bir amaç doğrultusunda dinleme yapılmalı, dinlemeye istekli olunmalı, eleştirel dinleme yöntemi kullanılmalıdır.

Etkili dinlemede sözel mesajlar dinlenir, sözel olmayan mesajlar izlenir. Konuşmacının söylediklerini dinlerken beden hareketleri, yüz ifadeleri, sesindeki değişmeler, vücut tepkileri izlenmelidir. Etkili dinleme bir hazırlık sürecini gerektirir. Bu süreçte dinlemeye zihinsel ve fiziksel olarak hazırlık yapılır, görsel ve işitsel araçlar kullanılır.

Hazırlık yapıldıktan sonra dinleme sürecine geçilir. Dinleme sürecinde dikkat önemlidir. Dinleyici, dikkatini konuşmacının anlattıklarını anlamaya yöneltir. Dinlediği konuşmada konu akışını takip eder. Bilinmeyen sözcüklerin anlamı dinleme sırasında tahmin edilir. Dinleme esnasında konuşmacıyla empati kurulmalı ve yargılayıcı davranışlardan kaçınılmalıdır. Konuşmacının anlattıkları dinleyicinin kendi ifadeleriyle özetlenmelidir.

Müşterilerimizi Etkin Dinlemenin Yolları

  1. Dinleme öncesinde müşteri veya konuşma konusuyla ilgili genel bir bilgi edinilmelidir. Böylece dinleme sürecinde nasıl bir tutum izleneceği (not alma, soru sorma vb.) önceden belirlenebilir.
  2. Müşterinin hangi amaçla ve hangi dinleme türü ile dinleneceği önceden açık bir biçimde belirlenmelidir.
  3. Dinleme sürecinde müşteriyi iyi duyabilmek için doğru bir konum belirlenmelidir.
  4. Dinleme sürecinde müşteri ve konuya önyargısız yaklaşılmalı ve dinlenenler arasında sebep-sonuç ilişkileri kurulmalıdır.
  5. Dinleme sürecinde müşterinin anlattıkları ile ilgili önemli noktalar not alınmalı, çelişkili görülen bilgiler konuşma sonunda müşteriye uygun bir üslupla sorulmalıdır.
  6. Dinlenen konuyla ilgili önceden edinilen bilgiler, yeni öğrenilenlerle birlikte analiz edilmeli ve karşılaştırmalar yapılmalıdır.
  7. Konuşma süresince ve sonunda dinlemenin gerektirdiği nezaket kurallarına uyulması, dinleme etkinliğinin daha yararlı ve etkili olmasını sağlayacaktır.
  8. Dinleme sürecinde edindiğiniz bilgileri müşterinizle paylaşmayı da unutmayın.

İletişimin 5 anahtarı; algılarımız, iletişim kazaları, etkin dinleme özelliğimiz, empati kurabilme, sözsüz iletişim, aynalama ve konuşma iletişimin olmazsa olmazlarıdır. İletişimde bağlantı kurmanın önemli bir ögesi olan dinleme müşteriden iletişimde gelen mesajın iyi anlaşılmasını sağlar. Bilgi edinmenin, öğrenmenin ve anlamanın en temel yollarından biri de dinlemedir.

Dinleme sürecine tam olarak odaklanarak empati kurmak esastır. Empati kurarak, karşıdaki kişiyi anlama çabası göstermek ve onun duygu ve düşüncelerine saygı göstermek, aktif dinleme becerisini geliştirmenin ilk adımıdır. Etkili dinleme, dinleyicinin konuşmacının sözlerini dikkatlice takip etmesi ve anladıklarını kontrol etmesini sağlar. İyi bir dinleyici, konuşmacının duygularını ve düşüncelerini tam olarak kavramayı başarır. İletişim sürecinde göz teması ve beden dili de önemli rol oynamaktadır.

Geri iletim kullanılarak dineme etkin dinlemeyi tanımlar, etkin dinleme alıcının duyduğu mesajı geri göndererek doğru anladığını ve söyleneni işittiğini göstermesidir. Bireyin olumlu ilişkiler geliştirmesine yardım eder. Diğer dil becerileri gibi dinleme becerisi de eğitim yoluyla geliştirilebilir. Dinleme becerisinin eğitiminde kullanılacak malzemelerin niteliği ve çeşitliliği, bu süreçte elde edilecek verimi doğrudan etkileyecektir.

Satış çalışanları genelde bir şeyi atlamaktadırlar; “Etkin ve Empatik Dinleme Yapmak”.

Bir satış çalışanının en önemli özelliği iletişim becerilerini etkili kullanabilmek ve bunları zaman içerisinde geliştirebilmektir. Bunun için de etkin ve empatik dinleme yeteneği başta gelen konulardır. Dinleme öncesi hazırlık yapmalı, tarafsız, yargısız ve empatik dinlemelidir. Müşteriyi dinlerken sözünü kesmemeli, göz teması kurmalıdır. Güler yüzlü olmalı ve vücut diliyle onay vermeli, arada anlamadığını bir yer varsa izin alarak soru sormalıdır. Çok iyi not almalı ve toplantı sonrasında anladıklarını özetleyerek müşteriden onay almalıdır. Ayrıca müşterisinin vücut dilini takip etmeli ve temsil sistemini anlamaya çalışmalıdır. Temsil sistemi toplantı sonrasında kullanacağınız cümleler için çok işinize yarayacaktır. Güçlü sorular bir satışçının en önemli yol haritasıdır. Toplantı devamında güçlü sorularla toplantının gidişatına yön vermelidir. Dinlemek aynı zamanda karşı tarafa değer verdiğinizi gösterir. Bu değeri müşterilerinize hissettirin ki onlar da size değer versin ve güvensinler.

Pazarlama ve Satış alanında çalışanlar için dinlemenin zor olduğu söylenir. Arkadaşlar unutmayalım bugün çok konuşan pazarlama ve satışçılar klasik olarak adlandırılıyor. Müşteriyi çok iyi dinleyip, bu dinlediklerinden çıkardıklarını güçlü sorulara dönüştürüp, güçlü bir hitabetle ve iyi bir hikayeleştirme ile sunanların başarı düzeyleri daha yüksektir. Dinlemeyi yaşam tarzı haline getirdiğinizde ne kadar keyifli olduğunu ve karşı tarafı ne kadar iyi yönetebildiğinizi de göreceksiniz. Bu yeteneğinizi geliştirmek isterseniz, Koçluk eğitimi almanızı tavsiye ederim. Hayatınızda birçok şeyin inanılmaz derecede gelişim ve dönüşüm gösterdiğiniz göreceksiniz. Hem sosyal hem de mesleki anlamda parlayacaksınız.

Satışta birçok unsur önemli olmakla birlikte en önemlilerden biri, müşteriyi etkin ve empatik dinleyerek, müşteri ihtiyaçlarının belirlemektir. İhtiyacınız bilmediğimiz bir müşteriye satış yapamazsınız. Dinleyen, anlayan ve güçlü sorularla bunu destekleyen bir satışçının satışı kapama olasılığı çok yüksek olacaktır

Etkili Dinleme,

Müşterinizin anlattığı konuya daha iyi adapte olmanızı sağlar.

Önemli noktaları kaçırmamanıza yardımcı olur.

Müşterinizin problemlerini ve ihtiyaçlarını not alabilirsiniz.

Konulara hâkim olacağınız için daha iyi öğrenmeyi ve ihtiyacı tespit etmeyi sağlar.

İyi dinleme, tek yönlü “konuşan-dinleyen” etkileşiminden ziyade sürekli olarak iki yönlü aktif bir diyalogdur. İyi dinleme, kişinin öz saygısını oluşturan etkileşimleri içerir. En iyi dinleyiciler, konuşmayı diğer taraf için olumlu bir deneyim haline getirirler; bu, dinleyici pasif olduğunda gerçekleşmez. Müşterilerinizi dinleyin onlara değer verdiğinizi gösterin ve müşterilerinizin süper starı siz olun…

Ünlü filozof Platonun dediği gibi; gözlemle, dinle, sus, az yargıla, çok sor. Plato aslında satıştaki yol haritamızı kısaca tanımlamış oluyor.

İyi bir iletişim yeteneğine sahip olmadan, iyi bir lider olamazsın.

                                                                     Gifford Thomas

Influencer Pazarlaması Nedir? Neden İşe Yarar?

Yazar:
Dr. Özlem Karaman
-

Influencer Pazarlaması Nedir? Neden İşe Yarar?

Dr. Özlem Karaman
İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa

Günümüzde bir markanın sadece ürününün iyi olduğunu iddia etmesi yeterli değildir. Tüketiciler satın alma kararını vermek için kişisel deneyimleri yanında bağımsız kanıtlara ihtiyaç duymaktadır. Tüketicilerine, web sayfaları, geleneksel medya reklamcılığı veya sosyal medya yoluyla ulaşan küresel markalar bile ağızdan ağıza pazarlamanın gücünden faydalanmaktadır. Peki takipçilerin kalbine girmenin etkili yollarından biri olan influencer pazarlaması nedir?

Etkileyici pazarlaması olarak da literatüre yerleşmiş olan influencer pazarlaması, ürün/marka/şirket tanıtımı için bir sosyal medya etkilecisiyle güç birliği yapmak demektir.

2016 yılından beri Google’da “influencer pazarlama” ifadesi için yapılan aramalarda %465’lik bir artış olmuştur. Bugün, influcerlarla iş birliği yapmak pazarlamada ana akım eğilimlerden biridir. Küçük büyük pek çok firma sosyal medya etkileyicilerine veya onların ajanslarına ulaşmaya çalışmaktadır. Kopenhag merkezli çevrimiçi içerik ve medya şirketi Influencer Marketing Hub tarafından küresel ölçekte yapılan ankete katılan 3500 pazarlama profesyonelinin %62’si, 2023’te influencer pazarlama bütçelerini artırmayı planladıklarını belirtmiştir (1). Influencer ajansı CreatorDen’in, Türkiye’de faaliyet gösteren 50 global ve yerel şirketin influencer marketing uygulamalarını analiz ederek hazırladığı “Influencer Pazarlamasına Genel Bakış 2023 Raporu”nun sonuçları da benzer bir tabloyu ortaya koymaktadır (2). Araştırma sonuçlarına göre, pazarlama profesyonellerinin yüzde 90,7’si bir influencer pazarlaması ajansı ile çalıştığını; yüzde 27,9’su ise PR ajansı üzerinden influencerlarla iş birliği yapma konusuna sıcak yaklaştığını belirtmiştir.

Influencer Pazarlama Platformları:

Internet medyası, influncer pazarlaması için pek çok araç sunmaktadır. Markalar, Instagram, YouTube, Twitter, Snapchat, Facebook, TikTok, Bloglar/Websiteleri, LinkedIn, Pinterest ve Twitch gibi platformların bir ya da çoğu zaman birkaçını seçerek pazarlama hedefleri doğrultusunda kullanmaktadır.

İnternet kullanıcılarının sosyal medya mecrası tercihi ülkeden ülkeye değişmektedir. Türkiye’de influencer iş birlikleri için markaların tercih ettiği en popüler platform %98 ile Instagram’dır. Onu %49 ile YouTube ve %47 ile TikTok takip etmektedir. Amerika’da ise TikTok’un popülaritesi Instagram’ın önünde geçmiştir. Instagram, Avrupa’nın genelinde olduğu gibi, Fransa’daki influencerlar ve markalar için en popüler sosyal ağ olmaya devam ediyor. Dünyadaki genel eğilimlerden farklı olarak, çinli internet kullanıcıları TikTok’un yerel kardeş uygulaması Douyin’de içerik üreten influencerlarla daha fazla ilgilenmektedir (4).

Takipçi Sayısına Göre Influencer Türleri:

Etkileşimi ve geri dönüşü yüksek hesapların yüksek kazançlar sağlaması nedeniyle, birçok içerik üreticisi için influencerlık tam zamanlı bir meslek haline dönüşmüştür. Etkileyicileri kategorilere ayırmak için en temel kriter ise takipçi sayılarıdır (1):

  • Nano influencerlar:

Takipçi sayıları 1.000 ile 10.000 arasındadır. Nano influencerlar, sevdikleri markaların ve ürünlerin sadık kullanıcı ve savunucularıdır. Bu etkileyicilerin takipçileri ile çok yakın bir ilişkileri vardır ve etkileşim için her zaman hazırdırlar. Bu tür influencerlar, sınırlı bir pazarlama bütçesine sahip küçük ve orta ölçekli bir işletmeler için uygun maliyetli bir seçenektir.

  • Mikro influencerlar:

10.000 ile 100.000 arasında takipçisi sayısı olan, genellikle belirli bir tüketim alanında hedef kitleye sahip hesaplardır. Daha odaklı ve uzmanlaşmış bu kişiler, hedefli pazarlama iş birlikleri için uygun bir tercihtir.

  • Makro influencerlar:

Makro etkileyicilerin 100.000-1 milyon arası takipçisi vardır ve internet sayesinde ünlü olan bu grup, blog yazarları, youtuberlar, vloggerlar veya podcast yayıncılarından oluşur. Bu tip influencerlar, marka/şirket/ürüne yönelik farkındalık geliştirmek için kullanılabilir.

  • Mega influencerlar veya ünlüler:

1 milyondan fazla takipçisi olan etki alan geniş hesaplardır. Sanatçılar, sporcular, oyuncular, sunucular ve komedyenler vb. yüksek hayran kitlesi olan kişilerdir. Bu etkileyicilerle iş birliği yapmak yüksek pazarlama bütçesi gerektirmektedir.

İstatistikler Türkiye’de, 50 bin takipçiden 1 milyon takipçiye kadar etkileşim ortalamaların birbirine yakın olduğunu ortaya koymaktadır (2). Bu nedenle, takipçi sayısında göre etkileşim oranı en yüksek olan nano influencerların pazarlama amaçlı iş birliği anlaşmaları için doğru bir tercih olduğunu söylemek mümkündür.

En Çok İzlenen İçerik Türleri

Etkileyiciler, her platformun yapısına bağlı olarak değişen özelliklerde yaratıcı içerikler üreterek var olurlar. Tamamen video odaklı olan Youtube’da, ürün incelemesi, nasıl yapılır, gezi, yemek, oyun, moda ve güzellik konulu içerik üreten etkileyiciler en fazla izlenme oranına sahiptir. Instagram’da ise, bilgilendirici içerikler, canlı yayınlar, yarışmalar, soru cevap etkinlikleri ve özellikle reels videoları en çok takipçi çeken ve beğeni alan içerik türleridir. TikTok, 15 sn. ile 60 sn. arasında dans ve müzik videoları içeren ve en genç kullanıcı profiline sahip olması bakımından özellikle 2021 yılı sonrası influencerlerin en fazla ilgilendiği sosyal medya uygulamasıdır.

Influencer Pazarlaması Neden İşe Yarar?

Bir içeriğin etkisi, onun kim tarafından oluşturulduğuna bağlı olarak değişebilmektedir. Yaratıcı mesaj içeren bir içerik oluşturmak markalar için maliyetli ve zaman isteyen bir iştir. Influnecerlar, bunu firmalar adına yapmakta ve maliyet faydası yaratmaktadır.

Modern tüketim toplumunun kanaat önderleri olarak da kabul edilen influencerlar aracılığıyla paylaşılan içeriğin, yalnızca markalar tarafından tanıtılan içeriğe kıyasla 3-10 kat daha fazla dönüşüm oranına sahip olduğu tespit edilmiştir (1). Özellikle genç Z kuşağı, satın alma kararlarını, büyük ölçüde influencerların etkisi altında vermektedir. Pazarlama araştırmaları, influencerların, itibar, güvenilirlik, çekicilik ve uzmanlık özelliklerinin tüketicinin satın alma niyetini pozitif olarak etkilediğini ortaya koymaktadır (3).

Sosyal medya etkileyicilerini cazip kılan şey yalnızca yüksek takipçi sayıları değil, markanın hedef kitlesiyle uyumlu içerik ve takipçi profilidir. Doğru inşaa edilmiş iş birlikleri, markanın yeni kitlelere ulaşmasını sağlayacak, bilinirliğini ve itibarını yükseltecek ve satışların artmasını sağlayacaktır.

Doğru Influencer Nasıl Belirlenir? Nasıl Reklam Verilir?

Influencer anlaşması yapmak için öncelikle hedef kitleye ve pazarlama stratejilerine uygun sosyal medya platformları belirlenmelidir. Daha sonra, ürün ve hedef kitleyle uyumlu influencerlar belirlenerek, takipçi profili, içerikleri ve etkileşim oranları gibi faktörler araştırılarak en uygun olanlar seçilmelidir.

Influencerla iş birliği yapma yöntemleri, içeriğin yayınladığı platforma göre değişmektedir. Influncerlar sosyal medya hesaplarında iletişim bilgilerini paylaşmaktadır. Büyük takipçi sayısına sahip olanlar, çoğunlukla bir ajans veya danışmanla çalışırken, az sayıda takipçisi olan influencerlarla doğrudan iletişime geçmek mümkündür. Instagram’da faaliyet gösteren bir influencera ulaşmanın en doğru yolu ise DM (doğrudan mesaj) ve e-mail göndermektir. Geniş influencer havuzuna sahip ajanslar, markaları, pazarlama hedeflerine uygun etkileyicilerle buluşturmakta ve kampanya planlaması yapmak için destek vermektedir.

Planlanan iş birliği, Trendyol ve Hepsiburada gibi pazaryerleri ile satış ortaklığı anlaşmasını içeriyorsa ilgili pazaryerinin satıcı paneli üzerinden yapılmaktadır. Yapılan anlaşmalar, reklam Kurulu tarafından hazırlanan “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz’a ve Rekabet yasasına uygun olmalıdır.

Otonom Mağazalar: İnsansız Satış Noktalarının Yükselişi

Yazar:
Doç. Dr. Gözde Mert
-

“Teknolojik gelişmelerle birlikte otonom mağazalar, perakende sektöründe yeni bir dönemi başlatıyor. İnsansız alışveriş noktaları, geleceğin alışveriş deneyimini şekillendiriyor ve sadece bir adım ötedeki gerçekliği gösteriyor.”

Perakende sektöründe otonom teknolojilerin yükselişi, yenilikçi bir dönemeç oluşturuyor. Otonom mağazalar, geleneksel alışveriş deneyimini dönüştürerek, müşterilere yeni bir yaklaşım sunuyor. Bu tür mağazalar, insan müdahalesine ihtiyaç duymadan çalışabilen akıllı sistemler ve yapay zekâ algoritmalarıyla donatılmıştır.

Otonom Mağazaların Çalışma Prensibi

Otonom mağazalar, müşterilere tamamen insansız bir alışveriş deneyimi sunmak için ileri teknolojileri kullanır. Bu mağazalarda, müşteriler giriş yaparken genellikle bir mobil uygulama aracılığıyla tanınır ve izlenir. Yapay zekâ ve sensörler, müşterinin mağaza içindeki hareketlerini takip eder ve ürün seçimlerini kaydeder. Müşteri alışverişini tamamladığında, ödeme otomatik olarak gerçekleştirilir ve müşterinin hesabından tahsilat yapılır.

Otonom Mağazaların Avantajları

24/7 Hizmet: Otonom mağazalar, herhangi bir çalışma saatine bağlı olmaksızın günün 24 saati müşterilere hizmet verebilir. Bu, müşterilere esneklik sağlarken, perakendecilere de sürekli satış potansiyeli sunar.

Verimlilik ve Maliyet Azaltma: İnsansız bir yapıya sahip olmaları, otonom mağazaların işletme maliyetlerini düşürmesine yardımcı olur. İnsan kaynaklı hatalar ve maaş maliyetleri ortadan kalkar, ayrıca stok yönetimi ve envanter takibi gibi süreçlerde otomasyon sağlanır.

Müşteri Deneyimi ve Kişiselleştirme: Otonom mağazalar, yapay zekâ ve büyük veri analitiği kullanarak müşteri davranışlarını analiz eder. Bu sayede, müşterilere daha kişiselleştirilmiş bir alışveriş deneyimi sunulabilir. Örneğin, geçmiş alışveriş tercihlerine dayalı olarak müşterilere önerilerde bulunulabilir.

Gelecekteki Potansiyel

Otonom mağazaların gelecekteki potansiyeli oldukça heyecan vericidir. İlerleyen teknoloji ve yapay zekâ algoritmalarının gelişimiyle birlikte, bu mağazaların daha da sofistike hale geleceği tahmin edilmektedir. Örneğin, müşterilere daha fazla interaktif deneyimler sunan artırılmış gerçeklik (AR) veya sanal gerçeklik (VR) teknolojilerinin entegrasyonu mümkün olabilir. Ayrıca, otonom mağazaların daha geniş bir yelpazede ürün sunabileceği ve farklı sektörlerde yaygınlaşabileceği öngörülmektedir.

Otonom mağazaların çalışma prensibi, avantajları ve gelecekteki potansiyeli, perakende sektöründe büyük bir değişimi temsil etmektedir. İnsansız alışveriş deneyimi, müşterilere esneklik ve hız sağlarken, perakendecilere de verimlilik ve maliyet tasarrufu imkanı sunmaktadır. Gelecekteki teknolojik ilerlemelerle birlikte, otonom mağazaların daha da gelişerek alışveriş deneyimini dönüştürmeye devam etmesi beklenmektedir.

Dr. Öğr. Üyesi Gözde MERT

Nişantaşı Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi

İşletme Bölüm Başkanı & Gözde Araştırma Şirketi Kurucusu

Asgari Ücret Artışının Kamu İhalelerine Etkisi

Yazar:
Mehmet ATASEVER
-

Bilindiği üzere 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın önemli bir unsurunu asgari ücret oluşturmaktadır. Söz konusu düzenlemenin Tanımlar başlıklı 4. Maddesinin d bendinde Güncel asgari ücret ve ı bendinde ise Temel asgari ücret tanımlanmıştır. Buna göre;

  1. d) Güncel asgari ücret: Tarım dışında ve 16 yaşından büyük işçiler için idarece onaylanmış iş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirilmesi gereken ayda geçerli olan brüt asgari ücreti,

ı) Temel asgari ücret: Tarım dışında ve 16 yaşından büyük işçiler için ihale tarihinde geçerli olan brüt asgari ücreti,

tanımlamaktadır.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın İşçilik maliyetlerindeki değişiklik başlıklı altıncı maddesinde ise;

“MADDE 6- (1) İhale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca çalıştırılan işçinin idari şartnameye göre ihale tarihi itibarıyla hesaplanan brüt maliyeti ile uygulama ayındaki brüt maliyeti arasındaki fark, 5 inci madde uygulanmaksızın ödenir veya kesilir.

(2) İhale dokümanında sözleşme kapsamında çalıştırılacak personele brüt asgari ücretin belli bir yüzde fazlası oranında ücret ödenmesi öngörülmüş ise, uygulama ayında fiilen ödenen ücret üzerinden fiyat farkına esas olacak brüt maliyet bulunur ve fiyat farkı, bu maliyete asgari ücretteki brüt artış oranı uygulanarak hesaplanır.  Ulusal bayram ve genel tatil günleri ile fazla çalışma ücretiyle ilgili olarak bu fıkraya göre belirlenen ücret esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.

(3) Uygulama ayına ilişkin aylık ücret bordrosunda belirtilen kısa vadeli sigorta kolları prim oranı ile idari şartnamede idarece öngörülen kısa vadeli sigorta kolları prim oranı arasında farklılık olması halinde, bu değişiklik fiyat farkı hesabında dikkate alınır.”

Denilmek suretiyle asgari ücret değişikliklerinin yüklenicilerde oluşturacağı maliyet artışlarının yansıtılması gerektiği durumlar anlatılmıştır.

Son günlerde Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun 2023 yılı asgari ücret ara zammını belirlemek için yürüttüğü çalışmaların ardından, 2023 yılının ikinci yarısında geçerli olacak brüt asgari ücret tutarı 13 bin 414 lira, net asgari ücret tutarı 11 bin 402 lira olarak belirlenmiştir. Net asgari ücrete yapılan bu artış oranı yüzde 34’e tekabül etmektedir. 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olacak asgari ücret dolayısıyla yüklenicilerin asgari ücret bazında çalıştırdıkları personel maliyetleri ise 12.259,80.-TL ‘den %34 civarında artarak 16.432,76.-TL’ye yükselmiştir.

Dolayısıyla idarelerce; personel çalıştırılan hizmet ihalelerinde 1 Temmuz 2023 tarihinden itibaren oluşan maliyet artışının fiyat farkı olarak, yüklenicilere ödenmesi gerekir.

Mehmet ATASEVER 

S.B. Strateji Geliştirme E. Bşk.

KİK E.  Üyesi

1...184185186...753753 Sayfanın 185. Sayfası

Bülten Aboneliği

Satınalma Dergisi

© Satınalma Dergisi (c) Tinova Bilişim Teknolojileri A.Ş. 2013-2022

6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“KVKK”) Usul ve Esasları Uyarınca Kişisel Verilerinizin Korunması Hakkında Müşteri Aydınlatma Metni