Bilindiği üzere Kamu ihalelerinde; özellikle son bir yıldır fiyat artışlarından kaynaklanan yüklenici firmaların maliyet artışlarını karşılamak amacıyla 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanuna eklenen geçici 5. Madde ve geçici 6. Madde ile bir kısım düzenlemeler yapıldı.
4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanuna eklenen gerek geçici 5. Madde gerekse geçici 6. maddenin uygulaması ile ilgili ortaya çıkan tereddütleri gidermek üzere Kamu İhale Kurumu yoğun bir mesai harcadı. Kamu ihale Kurumu tarafından söz konusu tereddütler ile ilgili uygulamayı yönlendirecek düzenleyici kurul kararları yayımlandı. Bu konuda Kamu İhale Kurumunun gösterdiği üstün gayret takdire şayandır.
4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanuna eklenen gerek geçici 5. Madde gerekse geçici 6. Madde ile getirilen en önemli düzenlemeler ek fiyat farkı ve artırımlı fiyat farkı olmuştur. Geçici 5. Madde ile 2021 yılının ikinci altı aylık dönemindeki gerçekleşen hizmetler ve mal teslimlerine ek fiyat farkı verilmiştir. Geçici 6. Madde ile ise 2022 yılının ilk üç ayı için ek fiyat farkı ile 2022 ve 2023 yılı için ise artırımlı fiyat farkı verilmesi düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemelerden yararlanabilmek için yayımlanan esaslardaki belirlenen şartları taşımak ve geriye yönelik yapılacak hesaplamalar için 30 gün içerisinde başvuruda bulunmak gerekmekteydi.
Gerek ek fiyat farkı gerekse artırımlı fiyat farkının uygulanması ile ilgili olarak spesifik sağlık sektöründe yapılmakta olan; Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) puanı karşılığı yapılan tıbbi hizmet alımlarındaki uygulamalar bu ihalelerin kurgusundaki özel durumları nedeniyle oldukça karmaşıktır.
SUT puanı karşılığı yapılan tıbbı hizmet alımları kendi içerisinde gizli bir fiyat farkı oluşturmaktadır. Bu ihaleler ihale ilan tarihi itibariyle; ihale edilen sağlık hizmetlerinin SUT’daki puanlarının toplamı şeklinde düzenlenmektedir. Bu puanlar SUT’de belirlenen 0,593 katsayısı ile çarpılarak ihalenin Yaklaşık maliyeti hesaplanmaktadır. Örneğin; 1.000.000 SUT puanı olan bir tıbbi hizmet alımının yaklaşık maliyeti 593.000.-TL olarak hesaplanmaktadır. Bu ihalelerde fiyat farkı verilmemekte, fakat ihalesi yapılan sağlık hizmetlerinin SUT puanlarında bir artış veya azalış olması durumunda verilecek hizmet miktarı artmakta veya azalmaktadır. Dolayısıyla ihale edilen tıbbi hizmetlerin miktarını etkileyen ve bu anlamda gizli bir fiyat farkı düzenlemesi içermektedir.
Söz konusu ihalelerin uygulanması ile ilgili olarak Kamu ihale Kurumu tarafından “4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar”’ın 7. Maddesinin 11. Bendinde “Teşhis ve tedaviye yönelik hizmet alımlarında puan birimi üzerinden sözleşmeye bağlanan işlerde bir hizmetin puanının artırılmasından veya azaltılmasından kaynaklanan fiyat değişimleri için fiyat farkı hesaplanamaz.” Düzenlemesi yapılarak uygulama esasları belirlenmiştir. Yani SUT puanı karşılığı bir tıbbi hizmet ihalesi yapıldıysa bu ihalenin ihale dokümanında açıkça yazmasa bile; fiyat farkı verilmesi öngörülmüş bir ihale olarak, bu ihaleyi değerlendirmek gerekir. Bu ihalenin fiyat farkı verilmesi ile ilgili bölümüne “SUT puanı karşılığı ihale edilmiş bir iş olduğundan dolayı ihaleyi oluşturan sağlık hizmetlerinin; SUT puanlarında oluşan değişikler otomatik olarak yansıtılacaktır.” Şeklinde bir açıklama yazmak ve fiyat farkı verilmeyecektir gibi ifadelerde bulunmamak gerekir.
Ne yazık ki birçok idare tarafından doğru bir şekilde dizayn edilemeyen SUT puanı karşılığı yapılan söz konusu tıbbi hizmet ihalelerinin fiyat farkı uygulamalarında birçok tartışma çıkmakta ve bazen yüklenici firmaların mağduriyetine de sebep olunmaktadır.
SUT puanı karşılığı yapılan tıbbi hizmet ihalelerinde; 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanuna eklenen gerek geçici 5. Madde gerekse geçici 6. Madde ile getirilen ek fiyat farkı ve artırımlı fiyat farkı nasıl uygulanacaktır?
Öncelikle şunu söylemek gerekir ki; SUT puanı karşılığı yapılan tıbbi hizmet ihalelerini, “İhale Dokümanında Fiyat Farkı Hesaplanmasına İlişkin Hüküm Bulunan Sözleşmeler” olarak değerlendirmek gerekir.
Buna göre;
Artırımlı Fiyat Farkı Uygulamasında; 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun Geçici 6. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Esaslar’ın 5. Maddesinin 2. Bendindeki “HİZMET ALIMLARINDA, 1/1/2022-31/12/2023 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) gerçekleştirilen kısımlar için fiyat farkı hesaplanmasında Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddesindeki formülde yer alan B katsayısı 0,90 yerine 1,00 olarak uygulanır.” Hükmüne göre artırımlı fiyat farkı hesaplaması yapmak gerekir.
Ek Fiyat Farkı Uygulamasında; 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun Geçici 6. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Esaslar’ın 9. Maddesinin 2. Bendi b fıkrasındaki “İhale dokümanında fiyat farkı hesabında kullanılacak girdilerin ağırlık oranlarına ilişkin temsil katsayıları ile endeksler belirlenmeksizin TÜİK tarafından yayımlanan “Yİ-ÜFE Genel” endeksi esas alınarak fiyat farkı hesaplanacağı düzenlenen sözleşmelerde:
Pn= olmak üzere; Fe = An x E x (Pn – 1) formülüne göre yapılmalı ve 0,41 katsayısı dikkate alınmalıdır.
Söz konusu ek fiyat farkı ve artırımlı fiyat farkı uygulamaların dikkatli bir şekilde yapılması; idarelerin ileride karşılaşabilecekleri olası Sayıştay sorguları, kamu zararı oluşturulması ve diğer idari incelemeler açısından ve yüklenici firmaların mağduriyetine sebep olarak olası mahkeme tazminlerinden korunması açısından oldukça önemlidir.
Mehmet ATASEVER
Kamu İhale Kurulu Eski Üyesi/ Akademisyen
