Dr. Öğr. Üyesi Gözde MERT
Nişantaşı Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi
İşletme Bölüm Başkanı & Gözde Araştırma Şirketi Kurucusu
Literatür incelendiğinde liderlikle ilgili birçok tanımlama olduğu görülmektedir. Liderlik; grubu belli bir amaca yönelik olarak, davranışlarına yön vermek için kişinin yaptığı davranışların tümüdür. Isabel Werner liderlik kavramını belirli bir an ve durumda, belirli koşullarda, grubun ortak hedeflere ulaşması için gönüllü olarak çabalarını teşvik eden, örgütsel amaçlara ulaşmak için tecrübelerini paylaşan ve liderin/kişinin davranışsal özellikleri ile gruptakileri etkileme süreci olarak ifade etmektedir. Bernard ise liderliği; grup üyelerinin ihtiyaç ve isteklerini fark ederek; enerjilerini bu ihtiyaç ve istekleri karşılamaya yönlendiren kişi olarak belirtmektedir.
Toplumların bilgi çağına dönmesi, dijital dönüşümün yaşanması gibi sebepler liderlik tanımlarının fazla olmasının nedeni olduğu söylenebilir. Sanayi toplumlarındaki yönetim ve üretim anlayışının gelişimi incelendiğinde bu düşüncenin doğru olduğu ifade edilebilir. Klasik yönetim düşüncesinin hâkim olduğu dönemde Bilimsel Yönetim Yaklaşımı, Yönetim Süreci ve Bürokrasi Yaklaşımı benimsenmiştir. Bu yaklaşımların ortak özelliği; insana makine olarak bakılmasıdır. Bu yönetim anlayışlarında iletişim hiyerarşik bir yapı içerisinde yapılmaktadır. Yöneticilerin görevi ise üst yönetim tarafından belirlenen örgütsel amaçlara ulaşmaktır. Klasik dönem sonrasında yönetim anlayışlarında değişme yaşanmış ve insanın önemli olduğu vurgulanmıştır. Yönetim anlayışlarında yaşanan bu değişimler liderlik tanımlarının da değişmesini sağlamıştır.
Liderlik kavramı, bir destek iklimi oluşturmaktan ve kişileri belirli bir çabaya teşvik edip, bir kültürde birleştirmekten sorumlu bir olgudur. Lider ise, kendine güvenen ve güven aşılayan, amaç birliği yaratan, enerjik, takipçilerinin duygularına hitap eden, çalışanlarını takdir eden, onaylayan ve onları motive eden bir kişidir. Kurumlar, aşağıdaki seçeneklerden dolayı lidere ihtiyaç duymaktadırlar:
- İşletme plan ve tasarımları her türlü faaliyeti ayrıntılarıyla ve açık bir biçimde ifade edemeyebilir.
- Açık bir sistem olan işletmeler çevreleriyle sürekli etkileşim halinde olduğundan, değişen çevre koşulları yetersiz ya da eksik kalmalarına yol açabilir.
- İşletmelerin temel öğesi olan karmaşık, anlaşılamaz ve daha önceden tahmin etmesi güç davranışlar sergileyebilir.
Dönüşümcü Liderlik
Dönüşümcü liderlik; yeniliğe, geleceğe, reforma ve değişime yönelik bir liderlik tarzıdır. Bu da vizyon sahibi olmayı ve bu vizyonu çalışanlara benimsetmeyi gerekli kılmaktadır. Dönüşümcü liderlik, “karizmatik liderliği” de bünyesinde barındırır. Dönüşümcü liderler, sahip oldukları özelliklerden dolayı bugünün organizasyonları için en çok tercih edilen liderlik türüdür. Dönüşümcü liderin sahip oldukları özellikler aşağıdaki gibi belirtilebilir:
- Bireysel değer ve tutumlara sahip olma
- Belirlenen örgüt amaçlarına ulaşma kararlılığını sürdürme
- Yaratıcılık özelliğine sahip olma
- Vizyona sahip olma
- Örgüt kültürünün paylaşılmasını sağlama
Özellikle iletişimin ve emeğin yoğun olduğu sektörlerde faaliyet gösteren kurumların yapılan işlerde başarı, işgücü performansında artış ve kalitenin yükseltilmesi hedeflerine ulaşmaları insan kaynağına bağlı olmaktadır. Liderin ileriye yönelik vizyon ve ortak amaç oluşturarak çalışanları bu amaçlar etrafında birleştirmesi iş tatminini yükseltmektedir.
Dönüşümcü lider yaratıcılığı teşvik etmeli, yenilikçi olmalı, problem çözme becerilerini geliştirmelidir. Çalışanları bu konularda yönlendirerek ve teşvik ederek iş tatmininin artmasını sağlamalıdır.
Kurum çalışanları, sadece grup üyesi olarak değil, birey olarak görülmelidir. Lider, çalışanların kaygıları ve fikirlerini dinleyerek onlara ilgi göstermelidir. Kendilerini geliştirmeleri için önerilerde bulunmalı ve öğrenebilecekleri bir ortam oluşturarak, onlara zaman ayırmalıdır.
Yöneticilerin kişisel özellikleri ile beraber kuruma yeni ve farklı bir yönetim anlayışı getirmesi, iş görenlerin sorunlarını dinleyerek ihtiyaçlarını gidermeye çalışması, değer vermesi, yüksek hedefler belirlemesi ve kararlı bir yapıya sahip olması çalışanlarda dönüşümcü liderlik algısını güçlendirirken, iş tatmin seviyelerini de yükselmektedir.
Detaylı bilgiler için aşağıdaki makaleyi okuyabilirsiniz.
Mert, G., Dördüncü, H. ve İncaz, S. (2019). Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Vakıf Üniversitesi Örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:12, sayı:65, 1169-1182.
