İhracat İşlemlerinde Yaptığımız Hatalar – Bölüm 7
Vadeli İhracat
Yurt dışına satacağı9mız malların her zaman için para bir yana, mal bir diyemediğimiz durumlarda, malımızı belli bir vadede satmak durumunda kalabiliriz. Şöyle ki; malımızı ithalatçıya teslim ederiz ancak mal bedelini ise alım satım sözleşmesinde belirtilen bir vadede alma yoluna gideriz. Vadeli ihracat yaparız.
Vadeli ihracat işleminde ihracatçımızın malını teslim ettikten sonra parasını belirlenen bir vadede alması durumunda:
- Mal bedelin tahsilatında ise bazı pürüzlerin olması,
- Tahsilatın geç yapılması veya
- Hiç yapılamaması gibi sorunların karşımıza çıkması daima olasıdır.
Vadeli ihracat işlemlerinde mal bedelinin belli bir vadede tahsilatı için:
- Banka garanti mektubu (SBLC)
- Bir poliçe alınması ihracatçının elini rahatlatır.
Poliçeden Bahsettik Değil mi?
Poliçenin ne olduğu konusunda ne kadar bilgi sahibiyiz? Her poliçenin ödeme garantisi var mıdır? Poliçe almamıza karşın mutlak bir ödeme garantisi içinde olduğunu düşünüyorsak, ihracat işleminde yaptığımız hatalardan bir tanesi ile karşı karşıya kalırız.
Bilmediğimiz bir ödeme aracıyla mal satmanın bizi hüzün durağına götüreceğini unutmamak gerekir.
Demem odur ki malımızı vadeli satalım ama ödenmesi de poliçe ile garanti altına alınsın. Bu durumda poliçenin ne olduğuna bakmakla birlikte garantili ve garantisiz poliçelerin de ne olduğuna göz atalım ki ihracatta olası yaptığımız hatalara bir yenisi eklenmesin.
Vadeli Satışlarda Kullanılan Draft – Bill Of Exchange
Parası peşin alınmayan ve belli bir vade içinde alınması öngörülen ihracat bedeli alacakları için ihracatçılar tarafından ithalatçının kabul etmesi için düzenlenen bir borç senedi niteliğinde olan poliçeye (draft / bill of exchange) ithalatçının borçlu sıfatıyla imza atması durumunda bir alacağı temsil eder. İthalatçıya sunulan poliçe, ithalatçı tarafından imzalanması durumunda, ithalatçı için geri dönülemez bir borç yükümlülüğü başlar, ithalatçı imzası ile poliçedeki borcu zamanında ödeyeceğini kabul eder.
Poliçenin tanziminde ve oluşumundaki en önemli unsur, borçlu olan alıcı ve alacaklı olan satıcının poliçeye imza koymalarıdır.
İthalatçı tarafından imzalanmayan bir poliçede borcun kabul edilmediği anlaşılmakla birlikte söz konusu poliçe de şekil ve şartlarını tamamlamamış olduğundan bir borç senedi / kambiyo senedi şeklinde kabul edilemez.
Poliçenin Unsurları
Poliçe belli bir miktar paranın hamile ödenmesi hususunda kayıtsız ve şartsız havale emrini taşıyan, özel şekil şartlarına tabi kıymetli evrak niteliğinde senettir.
Poliçede üç taraf vardır. Bunlar:
- Keşideci,
- Lehtar
- Muhataptır
Keşideci; senedi tanzim eden ve lehtara muayyen bedelin ödenmesi hususunda muhataba emir ve izin veren kimsedir. Muhatap; poliçenin ödeyicisi, borçlusudur.
Poliçeyi Kim Hazırlar?
Hazırlayacak hiçbir kimse yoksa, ben hazırlayabilirim
Ama üzerime vazife olarak kalmasın, poliçeyi ihracatçı hazırlar. İhracatçı tarafından hazırlanan poliçeye, muhatap olan ithalatçının imza koyması, poliçede bulunan tüm koşulları kabul ettiğini ve imzasıyla da bunu teyid ettiği anlaşılır.
Poliçe bir alacak kambiyo senedi niteliğindedir. Bu poliçenin borçlar hukukuna göre incelenmesi durumunda garantisiz borçlar arasında yer alır. Bu poliçede sadece borçlu poliçe bedelini ödeyecek konumda olup, borçlu bu poliçe bedelini ödemediği taktirde poliçeye kefalet eden başka kimse bulunmamaktadır. Dolayısıyla borçlu bu poliçeyi poliçe vadesinde ödeyecektir. Aksi halde protesto edilecektir. Durum böyle iken bu poliçede ihracatçının alacağı garanti altına alınmamıştır.
İhracatçının Yaptığı Hata Garantisiz Poliçe ile Mal Satmasıdır
Poliçeler garantili olabilir mi? Borçlu, bu poliçe bedelini poliçe vadesinde ödemediği takdirde bir başka şahsa borç rücu edilebilir mi? Poliçenin garantili olması durumunda direk olarak garantör banka poliçenin bedelini öder, kefalet söz konusu ise; müşterek borçlu ve müteselsil kefil durumu söz konusu olur ki bu durumda poliçedeki borçlu sayısı iki farklı kişi olduğundan, her iki borçludan poliçe bedelinin tahsili mümkündür.
Reşat BAĞCIOĞLU
ICC Uluslararası Ticaret Odaları
Türkiye Milli Komitesi
Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi