DÖVİZ KURLARI VE İHRACATIN POZİTİF BAĞLANTISI
Yurt içindeki belli bir enflasyon ile ihracatçı firma malını üretim, üretim maliyetlerini hesap ederek, üzerine kendi kâr marjını koymak, bu maliyetleri de malını Dolar ile satması halinde Dolar’ın döviz alış kuruna bölmesi sureti ile yurt dışına verilecek / teklif edilecek fiyat ortaya çıkacaktır. Enflasyonla maliyeti artan ihracatçı, tüm umutlarını ihracat dövizlerinin yurda getirileceği tarihteki döviz kurunun yükselmesine bağlamıştır. En azından kurlar 25 – 30 kuruş yükselse ihracatçının lehte gelişen kurlardan elde edeceği kur farkı geliri, ihracatçının bu ihracat kaleminden bir nebze olsun kâr etmesini sağlayabilir.
Döviz kurlarının yükselmesi ihracata olumlu katkı sağlar. Ancak döviz kurlarının iniş çıkış göstermesi ise ne ihracatçıya, ne de ithalatçıya yarar. Kurların iniş çıkış göstermesi, tahmini zor bir kur farkı geliri beklentisine sokar ihracatçıyı. Ancak kurların sürekli düşük kalması veya müdahalelerle düşürülmesi ihracatçıyı kesinlikle vuracağı gibi, ithalatçının ekmeğine yağ sürer. Yüksek kur ihracatı, düşük kur ise ithalatı destekler. Ülkemizin ihracat kalemlerine ihtiyacı olduğundan enflasyın oranında kurların serbest piyasa kuralları çerçevesinde yükselmesi yerinde olacaktır.
HAREKETLİ DÖVİZ KURLARI İLE İHRACATÇI NE YAPSIN?
Hareketli döviz kurları derken insanın aklına hem aşağı, hem de yukarı yönlü hareket eden kurların var olduğu gelebilir. Ama yukarı yönlü hareket yerine aşağı doğru baskılanmış bir döviz kurunun olması halinde ihracatçının ne yapmasını beklersiniz. Ülkemizde zaten belli bir enflasyon var, bu enflasyon çerçevesinde faizler yukarı yönlü hareket eder, bu sebeple baskılanan döviz kurlarının da aşağıda yönlü hareket edeceği kaçınılmazdır.
Yukarıdaki tabloda TCMB TRL piyasa faiz oranlarını 18.03.2021 tarihinde arttırarak % 17’den % 19’a çıkarmıştır. Yüksek faiz hem enflasyonu körükleyecek, hem de dövizin ateşini geçici olarak alacaktır. Ancak ateş düşücü ilaç gibi olan % 19 faiz oranının belli bir süre sonra etkisi geçince dövizin ateşi tekrar yükselecektir.
18 Mart 2021 tarihinde % 19 ‘a yükseltilen Türk Lirası faiz oranlarının etkisine Dolar TRL grafiği üzerinde göz atmak gerekir. Aşağıdaki grafikte 17 Mart 2021 tarihinde Dolar kuru USD TRL C/7.6268 ciivarına kadar çıkmıştı. Gerçi yukarı doğru ivmelenen USD TRL’nin fiyatının önünü aynı tarihlerde FED’in Libor oranını % 0.00 – % 0.25’de aynı bırakması üzerine ülkemizdeki döviz kurları yükselmesi yerine paritenin de etkisiyle biraz gevçemeye başladı.
Aşağıdaki grafikte 18 Mart 2021 tarihinde TCMB’nin Türk Lirası faiz oranlarını açıklamasıyla aşağı yönlü bir hareket içine giren USD TRL C/7.2.999 seviyelerine kadar geriledi.
Özetlenecek olursa;
17.03.2021‘de USD TRL C/7.6268
18.03.2021’de USD TRL C/7.2999
Fark : % – 4.5 düşüş
USD TRL Kuru bir günde % 4.50 değer yitirdiğinde ihracatçı Türk Lirası faizinin % 19’a yükseldiği bir piyasada dünyada hangi ülkeye malını hangi fiyata satmasını beklersiniz? Satamaz. Satsa da zarar edeceği aşikar. Durgun ve stabil piyasa yok, sürekli dalgalı bir piyasa mevcut. Soruyorum size yüksek dalgalı denizde kim nasıl yüzebilir. Bırakın yüzmeyi, boğulma riski ile karşı karşıya kalmaz mısınız? Ölmediğinize şükredin. Böylesi dalgalı piyasada ihracatçının teknik olarak malını satıp para kazanması pek olası görünmemektedir.
DÖVİZ KURLARININ DÜŞMESİNDEN KİM KAYBETTİ?
Belirsiz piyasada döviz fiyatının aşağı doğru gerilemesinden dolayı şu sonuçlar ortaya çıkacaktır;
- İhracatçılar yurt dışına fiyat tutturamayacaklardır. Kurların düşmesi dolayısıyla Dolar bazında daha yüksek fiyat vermek zorunda kalacak olan ihracatçının fiyatlaması rekabetten uzak kalacaktır,
- İhracat rakamları azalacaktır,
- Ülke ekonomisi ihracat yapılamaması döviz girdisi olamaması dolayısıyla kaybedecektir,
- Dövizin fiyatı durup dururken düşmez. Döviz fiyatının düşmesi için o ülkede döviz rezervlerinin fazla vermesi, istikrarlı piyasa olması, üretim maliyetlerinin düşük olması, faizlerin yüksek olması, ülkenin sıcak paraya trafiğine maruz kalması gibi etkenler sayılabilir.
Yukarıda sayılan nedenler dövizin düşmesini sağlar ancak dövizin düşmesi ile birlikte ülkedeki oluşan enflasyon dolayısıyla yüksek faiz maliyeti, ucuz döviz fiyatı da ithalatı patlatır, ihracat rakamları serbest düşüşe geçer. Kur düşüşü ve maliyetlerin yüksek olması dolayısıyla ihracatçı ihracat yapamaz. Döviz kurlarını düşmesinden dolayı ihracatçılar yurt dışına mal satamayacakları gibi, daha önceden yaptıkları satışlardan dolayı da zarar edeceklerdir. İhracatçı zararına ihracat yapmayacağına göre, ihracat işlemi olmamasından dolayı iş üretemeyecek ve istihdam yaratamayıp, bilakis istihdam kaybı olacaktır.
Bırakın sadece ihracatçının kaybetmesini; çalışanlar, ülkemiz ekonomisi de kaybedecektir.
