Sözleşme İmzalanmasına Rağmen İşe Başlatılmayan İşçi, İşverenden Sözleşme Öncesi Zararlarını Talep Edebilir mi?

Yazar:

4 Ekim 2023

İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir (İşK m.8).

İş sözleşmesi tarafların karşılıklı ve birbirlerine uygun irade bildiriminde bulunmaları ile meydana gelir. Ancak, iş sözleşmesinin geçerli olabilmesi için tarafların iş sözleşmesi yapma ehliyetine sahip olmaları ve sözleşme serbestisinin sınırlarına uymaları gerekir. Türk Borçlar Hukukuna göre de, hukuk kurallarına, kanuna, ahlak ve adaba, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı olmadıkça ve yerine getirilmesi olanaksız bir borç niteliği taşımadıkça iş sözleşmesi şartları serbestçe kararlaştırılabilir (TBK m.27)[1].

İş sözleşmesinin kurulmasını müteakip iyi niyet kuralları çerçevesinde sözleşmenin tarafı olan işçinin işe başlatılması beklenir. Sözleşme imzalanmasına rağmen haklı bir sebep dışında işverenin sözleşmeden cayması sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk, ilkesine aykırılık oluşturur. Çünkü sözleşmenin imzalanması aşamasında taraflar arasında hukuki bir ilişki oluşur. Sözleşme görüşmeleri aşamasında taraflardan birinin diğerine veya onun koruması altında bulunan kişilere karşı aralarında dürüstlük kuralı (TMK. m. 2) gereğince ortaya çıkan güven ilişkisinin ihlali sonucu meydana gelen sorumluluğu nazarı dikkate alması gerekir. Sözleşmeyi imzalayan işçi, uzun süre işsizlikten sonra sözleşmeyi güven temeline dayalı olarak imzalamış olabileceği gibi başka bir işyerinden ayrılarak imzalamış olması da mümkündür. Önceki işinden elde ettiği gelirden vazgeçerek ve yeni işverene güvenerek imzaladığı sözleşme sonrası işe başlatılmaması işçi aleyhine bir takım olumsuz sonuçlar doğurabilecektir. Her ne kadar imzalanan sözleşme işçinin işe başlatılmaması nedeniyle yürürlüğe konulmamış olsa bile sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk kapsamında konuyu değerlendirmek gerekecektir. Bu kapsamda sözleşmenin tarafı olan işçi, işverenle sözleşme görüşmelerinin başlamasıyla aralarında kurulmuş bulunan güven ilişkisini ihlal edilmesi halinde, bundan doğan zararı işvereninden talep edebilecektir.

Nitekim Yargıtay’ın konuyla ilgili bir kararına göre, “Davacı ile davalı arasında belirli süreli iş sözleşmesi imzalanmış, bu iş sözleşmesinde sözleşmenin başlangıcı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın çalışma izni verdiği tarih olarak belirlenmiştir. Bu izin için davalı şirket tarafından Bakanlığa başvurulmuş, Bakanlık tarafından yabancı işçinin çalışma izin başvurusu uygun bulunmuş, izin belgesinin düzenlenebilmesi için çalışma izni ve hizmet izni harcının yatırılması gerektiği davalı şirkete bildirilmiştir. Davalı şirket bu harcı yatırmamıştır. Bu durumda iş sözleşmesinin başlaması için taraflarca sözleşmede kararlaştırılan izin alınması şartı tamamlanmadığından iş sözleşmesi kurulmamış, taraflar arasında işçi-işveren ilişkisi oluşmamıştır. Ancak davacı işçi bu sözleşmeye güvenerek çalıştığı şirketten ayrılmıştır.

Uyuşmazlığın çözümüne yönelik olarak, öncelikle borç doğurucu sorumluluk kaynakları üzerinde durulmasında yarar vardır:

Toplumsal hayatın hızla gelişmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik olay ve problemlerin çözümünü, klasik borç doğurucu sorumluluk kaynakları olarak nitelendirilen, haksız fiil, sözleşme ve sebepsiz zenginleşme içerisinde bulabilme ve aynı unsurları bu yeni olay ve problemlere uygulayabilme hemen hemen imkansız hale gelmiştir. Kanunların çözüm öngöremediği bu tip durumlara, 19. yüzyılın sonlarına doğru doktrin kayıtsız kalınamayacağını anlamış, özü ve niteliği farklı yeni hukuki müessese ve sorumluluk türlerini belirleme yoluna gitmiştir (Süleyman Yalman, Türk- İsviçre Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk, Ankara 2006, s. 37).

Bu yeni belirlenen sorumluluk türlerinden olan sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk, (culpa in contrahendo) genel bir ifadeyle belirtmek gerekirse, sözleşme görüşmeleri aşamasında taraflardan birinin diğerine veya onun koruması altında bulunan kişilere karşı aralarında dürüstlük kuralı (MK. m. 2) gereğince ortaya çıkan güven ilişkisinin ihlali sonucu meydana gelen sorumluluktur. (Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt. III, Ankara 1990, s. 1083.; İlhan Ulusan, Culpa in Contrahendo Üstüne, Prof. Dr. Ümit Yaşar Doğanay Anısına Armağan, İstanbul 1982, s. 287).

Bir kişinin davranışlarıyla, başkalarında yarattığı haklı beklentiler nedeniyle bu kişiler arasında güvene dayalı bir ilişki oluşmuştur. Kendine özgü bir sorumluluk olan güven sorumluluğu, bu güven ilişkisinden kaynaklanmaktadır ve herhangi bir sözleşme ilişkisinin varlığını gerektirmediği için taraf iradesinden bağımsız yasal bir sorumluluk sebebidir. Güven sorumluluğunun pozitif hukuktaki dayanağı Türk – İsviçre Hukuku açısından Medeni Kanun’un 2. maddesi olan dürüst davranma ilkesidir.(Gürpınar, Damla Sözleşme Dışı Yanlış Tavsiyede Bulunma Öğüt Verme veya Bilgi Vermeden Doğan Sorumluluk, İzmir, 2006 s.214) Medeni Kanun’un 2. maddesinde, herkes haklarını kullanırken ve borçlarını ifa ederken dürüstlük kuralına uygun davranmak mecburiyetini getiren kanun koyucu, açık bir şekilde doğruluk ve güven kurallarına atıf yapmıştır. Ayrıca kanunun yorumlanmasında, tamamlanmasında, irade beyanlarının yorumunda, bu nedenle de hukuki işlemlerin kurulmasında ve yorumlanmasında, sözleşmelerin yeni şartlara uyarlanmasında, tamamlanmasında ve değiştirilmesinde de önemli işlevi olan doğruluk ve güven kuralları, sözleşme görüşmeleri esnasında meydana gelen culpa in contrahendo sorumluluğunun da temelini oluşturmaktadır. (Edis ,Medeni s.308) Culpa in contrahendo sorumluluğunun varlığından söz edebilmek için sözleşmenin tüm unsurları ile kurulmuş olmasının veya geçerli bir sözleşme olup olmadığının da bir önemi bulunmamaktadır. Bütün bu hukuki kurumların temelinde dürüstlük kuralı gereği korunması gereken ve bu yüzden yasal bir yükümlülük olarak da ortaya çıkan, kendine özgü bir sorumluluk vardır. Güven sorumluluğu edim yükümünden bağımsız yasal bir borç ilişkisine dayanır. Sorumluluğun doğması için zarar verenle zarar gören arasında asli edim yükümünün doğumunu sağlayacak bir sözleşme ilişkisinin kurulmuş olması gerekmez. Taraflardan birinin kendi davranışlarıyla diğer tarafta güven oluşturmasıyla, bu ikisi arasında var olan güven ilişkisinin zarar görmüş olmasından dolayı dürüstlük kuralı gereği bir sorumluluk meydana gelmektedir (Gürpınar , s.217).

Yukarıda belirtildiği üzere, borç doğurucu sorumluluk kaynakları yönünden somut olay değerlendirildiğinde; olaya “sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk” kurallarıyla bakılması gerektiğinde kuşku ve duraksamaya yer olmamalıdır.

Gerçekte de; sözleşme bir süreçtir. Bir anda kurulup meydana gelen hukuki bir işlem değildir. Sözleşme kurulmadan önce taraflar sözleşmenin muhtevası, şartları, içerdiği hak ve yükümlülükler üzerinde görüşmeler yaparlar; bu görüşmeler kısa veya uzun sürebilir. Görüşmelerin başlamasıyla görüşmeciler arasında hukuki bir ilişki kurulur. Bu ilişki sözleşme benzeri bir güven ilişkisidir. Güven ilişkisi MK. m. 2/1’de düzenlenmiş bulunan dürüstlük kuralına dayanır. Buna göre görüşmeler esnasında görüşmecilerin sözleşmenin muhtevası ve şartları hakkında birbirlerini aydınlatması, dürüstlük kuralına uygun davranması, birbirlerinin kişilik ve mal varlığı değerlerine zarar vermemek için gerekli özeni göstermesi, koruma yükümlülüklerine uyması gerekir. Görüşmeciler bu yükümlülüklere kusurlu olarak aykırı davranıp, görüşmelerin başlamasıyla aralarında kurulmuş bulunan güven ilişkisini ihlal ettikleri takdirde bundan doğan zarardan sorumludurlar (Fikret Eren, a.g.e., s. 1084, 306 vd., İlhan Ulusan, a.g.e., s. 286).

Somut uyuşmazlıkta; taraflar arasında davacının davalı şirkette dış ticaret uzmanı olarak çalışması yönünde sözleşme imzalandığı, bu sözleşme çerçevesinde davalı şirket tarafından Bakanlığa izin için başvuru yapıldığı, izin belgesi düzenlenmesi için harç yatırılması gerektiğinin davalı şirkete bildirilmesinin ardından davalı şirketin bu harcı yatırmayarak iş sözleşmesinin kurulmasına engel olduğu anlaşılmaktadır. Davacı işçinin bu sözleşmeye güvenerek çalıştığı işyerinden ayrıldığı da sabittir. Bu durumda davalının davacıyı kusurlu olarak sözleşmenin kurulacağı yönünde yanılttığı ve güven ilişkisini ihlal ettiği açıktır. Taraflar arasında iş sözleşmesi kurulmadığından davacı tarafından bakiye ücret alacağı istenmesi mümkün değildir. Ancak sözleşmenin kurulmaması işçinin kusurundan kaynaklanmamaktadır. Davalı şirket çalışma izni için gerekli harçları yatırmayarak iş sözleşmesinin kurulamamasına neden olmuştur. Yukarıda açıklanan nedenlerle davacının davalı şirketten sözleşme öncesi zararlarını talep etmesi mümkündür. Davacı sözleşme öncesi doğan zararlarını isteyebilecektir ancak bu zararlara ilişkin davalara iş Mahkemelerinde değil, genel yetkili mahkemelerce bakılacaktır. Bu nedenle mahkemece görevsizlik kararı verilmesi gerekirken işin esasına girilerek karar verilmesi hatalıdır”[2].

Sonuç olarak, işverenin işçisini kusurlu olarak sözleşmenin kurulacağı yönünde yanıltması ve güven ilişkisini ihlal etmesi halinde, işçinin sözleşme öncesi zararlarını talep etmesi mümkündür. Yargıtay, somut olaya “sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk” kurallarıyla bakılması gerektiğini belirtmektedir. Taraflar arasında kurulan sözleşmenin bir anda kurulup meydana gelen hukuki bir işlem olmadığını, sözleşmenin bir süreç olduğunu, sözleşme görüşmeleri esnasında görüşmecilerin sözleşmenin muhtevası ve şartları hakkında birbirlerini aydınlatması, dürüstlük kuralına uygun davranması, birbirlerinin kişilik ve mal varlığı değerlerine zarar vermemek için gerekli özeni göstermesi, koruma yükümlülüklerine uyması gerektiğini ve görüşmecilerin bu yükümlülüklere kusurlu olarak aykırı davranıp, görüşmelerin başlamasıyla aralarında kurulmuş bulunan güven ilişkisini ihlal etmeleri halinde ise, bundan doğan zarardan sorumlu olacaklarını kabul etmektedir.

Lütfi İNCİROĞLU

[1] ARASLAN ERTÜRK, Arzu, İş Sözleşmesinde Şekil, İstanbul 2017, s.95, SAVAŞ, F.Burcu, İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshi, İstanbul 2012, s.5.

[2] Y9HD.17.09.2020 T., E.2016/20712, K.2020/8343 Legalbank.

Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması Sunar

Yazar:

Satınalma Dergisi

3 Ekim 2023

Türkiye Savunma Sanayinde Küresel Oyunculuğa Ar-Ge İle Yürüyor

Türk iş dünyasının Ar-Ge performansını Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanan bir rapor yayını ile duyuran Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, Türkiye’nin 2022 yılı Ar-Ge performansını tüm dünyaya sergiliyor. Ar-Ge yatırımlarının ve çalışmalarının hız kesmediği Türk iş dünyası 2022 yılında ekonomik çalkantılara rağmen Ar-Ge harcamalarını iki katına çıkarmış durumda. TUSAŞ Türk Havacılık bir önceki yıla göre 3 kat artış ile 12,5 milyar TL’lik Ar-Ge harcaması ile 2022 yılında en fazla Ar-Ge harcaması yapan firma oldu. Araştırmanın, Türkiye’nin savunma sanayinde küresel bir oyuncu olma hedefine yönelik olarak yaptığı çalışmaları göz önüne serdiği görülüyor. Araştırma sonuçları genel bilgi gelişimine yönelik Ar-Ge yatırımlarıyla da teknolojik bağımsızlık hedefine ulaşmaya çalışıldığını gözler önüne seriyor.

Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime, bu yıl 10’uncusunu gerçekleştirdiği “Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması” ile Türkiye’nin katma değerine ayna tutarken araştırmada yer alan 500 firma Ar-Ge harcamasını bir önceki yıla göre iki kat artırarak 52 milyar 958 milyon TL’ye çıkardı. Son yıllarda Türkiye’de önemli bir ivme kazanan Ar-Ge çalışmalarını ve bu alandaki gelişmeleri takip etmek için Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime’ın 2013 yılında başlattığı Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması önemli bir veri kaynağı konumunda. Araştırmaya katılan şirketler, Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, Ar-Ge merkezleri, patent, faydalı model, tasarım ve marka tescil gibi konularda bilgi veriyorlar. Bu bilgiler, Türkiye’nin Ar-Ge alanındaki gelişimini ve rekabet gücünü değerlendirmek için önemli bir gösterge niteliğinde. Araştırma, Türkiye’deki Ar-Ge çalışmalarının görünürlüğünü artırmaya da katkı sağlıyor. Araştırmaya katılan şirketler, Ar-Ge performanslarını tüm Türkiye’ye ve dünyaya duyurma fırsatı buluyor. Bu da Ar-Ge alanındaki farkındalığın artmasına ve Ar-Ge’ye yönelik yatırımların teşvik edilmesine yardımcı oluyor.

Türkiye Ar-Ge 250 araştırması, firmalarımızın performansını dünyaya da anlatacak etkin bir referans kaynağı olması için Türkçe ve İngilizce rapor yayını olarak hazırlanarak dünyanın fikir liderleri ve uluslararası basın ile paylaşılıyor. Bugüne kadar binlerce firmanın dahil olduğu araştırma, 10’uncu yılına girerken “Türkiye’de Ar-Ge hafızasını yaratmak” vizyonunun gerçekleştirilmesinde önemli adımlardan biri olarak görülüyor.

Türkiye’nin Ar-Ge performansı, son yıllarda önemli bir iyileşme gösterdiği görülüyor. Türkiye’nin Ar-Ge performansının iyileşmesinde, hükümet politikalarının ve özel sektörün Ar-Ge’ye yönelik yatırımlarının önemli katkısı oldu. Hükümet, Ar-Ge’ye yönelik teşvikleri artırarak ve Ar-Ge çalışmalarını desteklemek için yeni mekanizmalar geliştirerek Ar-Ge’ye yönelik yatırımları teşvik ediyor. Özel sektör de Ar-Ge’nin rekabet gücünü artırmada ve yenilikçilik yaratmada önemli bir rol oynadığının farkında olarak Ar-Ge yatırımlarına ağırlık veriyor.

Araştırma, Dünyaya Türkiye’nin Ar-Ge Yolculuğunu Belgeliyor

Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, her yıl olduğu gibi bu döneminde de bir önceki yılın Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma, Kamuoyunu Aydınlatma Platformu’nda Ar-Ge datalarını açıklayan firmalar ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı Ar-Ge merkezi olan firmalara iletilen anketlere verilen yanıtlar ile hazırlandı. Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan Ar-Ge yapan firmalar hakkında yapılan, doğru kaynaklara ve verilere dayalı tek araştırma olan Turkishtime Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, firmalarımızın Ar-Ge performansını tüm Türkiye’ye ve dünyaya anlatacak etkin bir referans kaynağı oluşturdu. Firmaların 2022 yılında Ar-Ge harcamaları, 2023 yılı için planlanan Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, 2022 yılında Ar-Ge merkezlerinde alınan; patent sayısı, faydalı model sayısı, tasarım tescil sayısı, marka sayısı Ar-Ge 250 araştırmasının temel datalarını oluşturdu.

Ar-Ge’nin En Parlak Yıldızı Tusaş Oldu

Ar-Ge’deki toplam büyümenin ana unsurunu savunma sanayi firmaları oluşturuyor. İlk 50 firmanın 2022 yılındaki Ar-Ge yatırımları toplamının yüzde 67,3’lük bölümünü sanayi savunma firmaları oluşturdu. Bu oran 2021 yılında yüzde 67,2 düzeyindeydi. Savunma sanayi Ar-Ge yatırımlarının en önemli oranını da TUSAŞ-TAI, Aselsan, Roketsan, TUSAŞ-TEI ve Havelsan gibi beş büyük TSK Vakfı firması oluşturuyor. Ayrıca bu firmaların Türkiye’nin toplam Ar-Ge yatırımlarındaki payı ve ilk 50 firma Ar-Ge yatırım toplamı içindeki payı giderek artmaktadır. Bu pay 2018’de zaten yüksek olan yüzde 52’den 2021 ve 2022’de yüzde 61’e yükselmiş durumda.

Ar-Ge’ye yapılan yatırımların önemine dikkat çeken araştırmada, 2021 yılında ikinci sırada olan savunma sanayinin önemli oyuncularından TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş’nin 2022 yılında liderliğe yükseldiğini görüyoruz. TUSAŞ’ın Ar-Ge yatırımları 2021 yılında 4,4 milyar TL düzeyinden 2022 yılında 12,5 milyar TL düzeyine çıkmış durumda. TUSAŞ’ın Ar-Ge harcamasını üç kat gibi artırdığı dikkat çekiyor.

2021 yılında 5,6 milyar TL ile lider konumda yer alan Aselsan, 2022 yılında listenin ikinci sırasına yerleşirken, söz konusu dönemde Ar-Ge’ye 9,9 milyar TL ayırdı.

2021 verilerinin aktarıldığı bir önceki araştırmada 1,4 milyar TL ile üçüncü sırada yer alan Roketsan, 2022 yılında 2,2 milyar TL Ar-Ge harcaması ile üçüncü sıradaki yerini korudu. Bir önceki araştırmanın 9’uncu sırasında yer alan Arçelik, bu yıl listede dördüncü sırada yer aldı. 2021 yılında 444 milyon TL olan Ar-Ge harcama tutarını 2022 yılında 1,5 milyar TL olarak gerçekleştiren firmanın, bir önceki yıla göre Ar-Ge yatırımlarında üç katı bir büyüme görüldü.

2021 yılında 680 milyon 519 bin TL’lik Ar-Ge harcamasına imza atan Ford Otomotiv 2022 yılında Ar-Ge’ye ayırdığı bütçe; 1,4 milyar TL’ye ulaştı. Listenin ilk 10’unda Ford Otomotiv’i sırasıyla; TUSAŞ Motor Sanayii (1,4 milyar TL), Turkcell (1 milyar TL), Havelsan (1 milyar TL), Mercedes Benz (839 milyon TL) ve Vestel (716 milyon TL) izledi.

Savunma Ar-Ge’sini Otomotiv Takip Ediyor

En fazla Ar-Ge yapan ilk 50 firma sektörel olarak sıralandığında, 2022 yılında savunma sanayi firmalarının yüzde 67,3, otomotiv endüstrisinin yüzde 9,9, beyaz eşya ve elektronik firmalarının yüzde 6,5, ilaç firmalarının ise yüzde 1,8 pay aldıkları görülüyor. Ford’un 2021’deki yüzde 54’lük, 2022’de yüzde 113’lük ve Mercedes-Benz’in 2022’deki yüzde 126, MAN ve Türk Traktör’ün Ar-Ge’deki ciddi büyümelerini hariç tutarsak otomotiv sektörü Ar-Ge toplamlarının 2019, 2020, 2021, 2022’de reel olarak küçüldüğü görülüyor. 2021 yılında Tofaş 552 milyon TL ile listede ilk 10’da yer alırken 2022 yılında 660 milyon TL Ar-Ge harcaması ile 12’nci sıraya gerilediğini görüyoruz. Mercedes Benz Türk’ün ise 2021’de 372 milyon TL 11’inci sırada yer alırken 2022 yılında 839 milyon TL ile dokuzuncu sıraya geçtiğini görüyoruz.

Kadın İstihdamı Artıyor Ancak Yetersiz

022 yılında da en fazla kadın çalışan sayısına sahip firma Aselsan oldu. 1.267 kadın çalışan ile zirvede yer alan Aselsan’ı 1.051 kadın çalışan ile TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi takip ediyor. TUSAŞ’ın 2021 yılında 894 olan çalışan kadın sayısını 1.051’e çıkarmış olması da dikkat çekiyor. Kadın istihdamında 3’üncü sırada ise 433 çalışan ile Logo yazılım yer alıyor. Ar-Ge merkezlerimizdeki kadın çalışanların tüm Ar-Ge çalışanlarına oranı en yüksek firmalar; yüzde 66 ile Deva Holding, yüzde 42 ile Logo Yazılım, yüzde 37 ile Siemens, Huawei Telekomünikasyon yüzde 36 ve Kordsa’nın yüzde 35 olduğu görülüyor. Ar-Ge istihdamının en yüksek olduğu savunma sanayide ise bu oranın genellikle yüzde 16 ile 29 arasında olduğu görülüyor.

Patent Başvurusunda Türkiye’nin Başarısı

Türkiye son yıllarda patent başvurusu sayısını yüzde 100 artırmış olmasına rağmen Çin, ABD, Japonya ve Kore gibi bu alanda önde olan ülkelerin gerisinde bulunuyor. Listenin ilk 50’sinde yer alan firmaların 2022 toplam patent sayısı 1.003 iken listenin en başında 153 patent sayısı ile Turkcell bulunuyor. Turkcell’i, Aselsan (101), Mercedes Benz Türk (92), Tofaş (75), Tırsan Treyler (71), Eczacıbaşı Yapı Gereçleri (49), BSH Ev Aletleri (38), TUSAŞ Türk Havacılık (34), Roketsan (22) ve Havelsan (22) takip ederek kategoride ilk 10’da yer alıyor.

2022 AR-GE HARCAMASINA GÖRE EN BÜYÜK 10 ŞİRKET
SIRA	Şirket	TL
1	TUSAŞ TÜRK HAVACILIK VE UZAY SANAYI A.Ş.	12.535.972.655
2	ASELSAN ELEKTRONIK SANAYI VE TICARET A.Ş.	9.994.833.681
3	ROKETSAN ROKET SAN. VE TIC. A.Ş.	2.287.575.976
4	ARÇELİK A.Ş.	1.568.591.000
5	FORD OTOMOTIV SAN. A.Ş.	1.449.033.000
6	TUSAŞ MOTOR SANAYII A.Ş. (TEI)	1.410.641.424
7	TURKCELL TEKNOLOJI ARAŞTIRMA VE GELIŞTIRME A.Ş.	1.075.663.101
8	HAVELSAN HAVA ELEKTRONIK SAN. VE TIC. A.Ş.	1.024.712.988
9	MERCEDES BENZ TÜRK A.Ş.	839.138.869
10	VESTEL ELEKTRONIK SANAYI VE TIC. A.Ş.	716.616.000

2022 EN FAZLA PROJE GELİŞTİREN 10 FİRMA
SIRA	Şirket	TL
1	ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.	1086
2	WORLD MEDİCİNE İLAÇ SAN. VE TİC. A.Ş.	421
3	PETLAS LASTİK SAN. VE TİC. A.Ş.	325
4	DEVA HOLDİNG A.Ş.	299
5	ARGİS İLAÇ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.	285
6	DYO BOYA FABRİKALARİ SAN. VE TİC. A.Ş.	152
7	VEM İLAÇ SAN. VE TİC. A.Ş.	150
8	ROKETSAN ROKET SAN. VE TİC. A.Ş.	149
9	SANTA FARMA İLAÇ SANAYİ A.Ş.	114
10	MAKİNE VE KİMYA ENDÜSTRİSİ A.Ş.	112

Liste ve kırılımlar için; https://turkishtimedergi.com/arge250/

İhracatçının Sancısı – Bölüm 2

Yazar:

Reşat BAĞCIOĞLU

3 Ekim 2023

İhracatçının Sorunu Nedir ?

Ülkemizin adeta can damarı niteliğindeki ihracatçılarımızın sorunlarını bir iki cümle ile sıralayacak olursam;

Üretim maliyetleri, enflasyonist ortam, doğru ölçülemeyen adı doğru telaffuz edilemeyen enflasyon
Enflasyon oranında artmayan baskılanan döviz kurlarının neden olduğu ihracatçının rekabet şansının azalması
İhracat bedeli dövizlerin tamamının ihracatçının serbest kullanımına bırakılmaması

Sanayici İhracatçılar İçin Üretim Maliyetleri Artarsa Uluslararası Piyasalarda Rekabetçi Olamayız

Üretim maliyetlerinin sürekli artması dolayısıyla yurt dışına satılacak ihraç mallarının fiyatını da arttıracaktır.

Yüksek maliyetlerle üretilen ihraç mallarını yurt dışına satabilmek için;

Üretimle ilgili telafi edici, maliyet düşürücü devlet teşviklerinin var olması veya yeterli değilse arttırılarak ihracatçının desteklenmesi

veya

İhracatta kullanılan döviz kurlarının en az enflasyon artışı kadar serbestçe artmasına olanak verilmeli ki sanayici ihracatçı ürettiği malını başa baş maliyetle yurt dışına satsa da döviz kurlarının enflasyon kadar artmasından dolayı ihracatçımız olası kur farkıyla dahi kâr sağlayabilmelidir.

Üçüncü bir yolu var mıdır sanayici ihracatçıya destek sağlayan ?

Döviz kurları enflasyon kadar artmıyorsa ve baskı altında ise, enflasyon rakamları doğru ölçülmüyorsa, soruna doğru yaklaşım gösterilemeyecek ve ihracatçı ise ihracat yapmaktan vazgeçerek mevcut kontratlarını da iptal etme yoluna gidecektir.

Üretim Maliyetleri Derken

Ekim itibarıyla konutlarda kullanılan doğalgazın toptan satış fiyatında değişikliğe gidilmezken, elektrik üretim amaçlı doğalgaz tarifesi ile büyük sanayi kuruluşlarında ve küçük ve orta ölçekli işletmelerde kullanılan gazın satış fiyatı yüzde 20 artırıldı.

BOTAŞ’ın internet sitesinde ekimde geçerli olacak mesken ve sanayi abonelerinin tarifesi ile elektrik üretim amaçlı tarife tablosu yayımlandı.
Buna göre, BOTAŞ’ın konut tüketicileri için dağıtım şirketlerine Ekim’de uygulayacağı satış fiyatı 1000 metreküp doğal gaz için 4 bin 80 lira olarak açıklandı.
Sanayi abonelerinin tarifesi, kademe 1 için 1000 metreküp doğalgazda 8 bin 549 lira, kademe 2 için ise 11 bin 374 lira olarak belirlendi.
Elektrik üretim amaçlı tarifede ise 1000 metreküp doğal gazın fiyatı 12 bin lira olarak duyuruldu.

Kaynak: https://www.bloomberght.com/sanayi-ve-santrallere-verilen-dogalgaza-zam-yapildi-2339341

Baskılanmış Kur ve Üretim Maliyetleri

Üretim maliyetlerinin artması doğal olarak her üretici sanayicinin maliyetlerini arttıracak, artan maliyetler karşısında döviz kurlarının yeterince artmaması halinde ise, sanayicinin yapacağı ihracat pazarlamasında global piyasada fiyat tutturamayacağı, pazar kaybedeceği, kaybedilen pazarın ise ihracat rakamlarımızın azalmasına neden olabileceği ortadadır.

Gerçek Enflasyon Kadar Döviz Kurları Artmıyorsa

Döviz kurları gerçek enflasyon oranında artmıyor ve sıkıntısını ihracatçı çekiyor.

Grafikten de anlaşılacağı üzere döviz kurlarında sürekli bir baskılama ve müdahale söz konusudur.

İhracatçının üretim maliyetleri artarken döviz kurları aynı oranda artmıyorsa, ihracatçı;

Global piyasada pazar kaybedecektir çünkü ürettiği malın birim fiyatı yükseldi,
İhracatçı ya mevcut kontratlarını iptal yoluna gidecek, ya da zarar edecektir,
Azalan ihracatın neden olduğu istihdam da olumsuz etkilenecektir.

İhracat Adına

Ekonomi tarihinin sayfalarına bakıldığında kurları baskılamak ve durdurmak ihracatçıyı değil, ithalatçıyı destekler. Kurlar artmasın da varsın ihracatınız az olsun mantığı ne denli doğru sonuçlar verir ?

Kurları baskılamak ülkemiz için çözüm olsaydı, son 40-50 yılda kur baskılamanın ülkemiz ekonomisini şaha kaldırdığını görürdük. Ama baskılanan kur sanayici ihracatçıyı canından bezdirip ithalatı şahlandırdı.

Reşat BAĞCIOĞLU

ICC Uluslararası Ticaret Odaları

Türkiye Milli Komitesi

Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi

Dünya Mücevher Sektörü İstanbul’da Buluşuyor

Yazar:

Satınalma Dergisi

2 Ekim 2023

Dünyanın en büyük 5 mücevher fuarı arasında yer alan Istanbul Jewelry Show için geri sayım başladı. 5- 8 Ekim 2023 tarihleri arasında Informa Markets tarafından İstanbul Fuar Merkezi’nde 54’üncü kez düzenlenecek fuar, ABD’den Hindistan’a kadar 140’tan fazla ülkeden gelecek 27 bini aşkın sektör profesyonelini tek bir platformda buluşturmaya hazırlanıyor. Estetik boyutu kadar ekonomideki parıltısı ile de öne çıkan sektör, organizasyon kapsamında gerçekleşecek iş görüşmeleri ve anlaşmaları ile de ihracatımıza ve ekonomimize de olumlu katkılar sağlayacak.

Altından şallar, birbirinden değerli pırlantalar, gerdanlıklar hepsi ve daha fazlası dünyanın en büyük 5 mücevher fuarı arasında yer alan “Istanbul Jewelry Show” da görücüye çıkıyor. 5- 8 Ekim 2023 tarihleri arasında Informa Markets tarafından İstanbul Fuar Merkezi’nde düzenlenecek fuar, geçtiğimiz yıl 5 milyar 855 milyon dolarlık bir ihracat gerçekleştiren sektörün tüm paydaşlarını uluslararası bir platformda buluşturmak için gün sayıyor.

Sektörü yılda iki defa bir araya getiren organizasyon; Elmas Kule’nin sponsorluğunda toplamda 50 bin metrekarelik alanda 5 hallde 140’ı aşkın ülkeden gelecek 27 bini aşkın sektör profesyoneli ile en büyük Ekim fuarına ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Buyers Lounge sponsorluğunu Model Kuyum Merkezi’nin üstlendiği fuar; Altın, mücevher, pırlanta, renkli taş, değerli ve yarı-değerli taş, inci, gümüş, gümüş takı ve gümüş ev eşyası, altın montür, rafineri, saat, kalıp, vitrin dekorasyon, makine-ekipman ve yan sanayi, kasa, yazılım, lojistik ile aydınlatma gibi ürün grupları yer alacak.

Mücevher Sektörü Tüm Boyutlarıyla Ele Alınıyor

Fuar ekonomik değeri kadar sektörün gelişimini destekleyici etkinlikler ile de dikkat çekiyor. Sektöre yeni açılımlar sağlayacak organizasyonlara ev sahipliği yapacak fuarda tasarımcıların ürünlerini yeni pazarlara açılmasına da fırsat sunuluyor. Bu kapsamda Mücevher İhracatçıları Birliği ve Istanbul Jewelry Show’un ortak projesi olan Designer Club ile takı tasarımcıları ve ustaları ürettikleri tasarım ve takıları onlara ayrılan özel bir stantta sergileme şansı bulacak.

Istanbul Jewelry Show ev sahipliğinde düzenlenecek olan ”Art For Jewellery – Inspiration Hub”etkinliği ise sanat ve mücevheri bir araya getirecek. Mücevher İhracatçıları Birliği ve İstanbul Jewelry Show’un desteğiyle, düzenlenen ”Art For Jewellery – Inspiration Hub” “Zamansız Asalet – Klasikten Yapay Zekaya İlham Kaynakları” adıyla bir dönemin ikonik tasarımları olan klasik arabaları, yapay zeka ile ortak hazırlanan bir organizasyonda bir araya getiriyor. Global influencerlardan sanat ve mücevher sektörünün önemli isimlerine kadar birçok konuşmacının yer alacağı etkinlik, sektörün ufkunu genişletecek seminerlere ev sahipliği yapacak. Ayrıca, dünyanın bir numaralı trend öngörü firması WGSN, Art For Jewellery kapsamında yeni sezonun trendlerini açıklayarak tüketici tercihlerine dair kritik iç görüler verecek.

Sürdürülebilirlik Istanbul Jewelry Show’un Bir Parçası

Sürdürülebilirlik vizyonu ile fuarda çevreye duyarlı birçok çalışma, konunun önemine dikkat çekiyor. Etkinliğin Istanbul Jewelry Show, karbon ayak izini en aza indirmek amacıyla çıktığı yolda; yaka kartlarını ve fuar halılarını geri dönüştürüyor, LED teknolojisi kullanarak elektrik tasarrufu sağlıyor, kağıt kullanımını azaltmak için ziyaretçi anketlerini tablet aracılığıyla online yapıyor, ziyaretçiler için merkezi noktalardan ücretsiz ulaşım sağlıyor, hem ziyaretçilerini hem katılımcılarını sürdürülebilirliğin ilkelerine uygun şekilde hareket etmek için teşvik ediyor.

www.istanbuljewelryshow.com

Yeşil Dönüşüm: Geleceğin Sürdürülebilir Yol Haritası

Yazar:

Dilek Aşan

2 Ekim 2023

Dünya genelinde, iklim değişikliği, doğal kaynakların tükenmesi ve biyoçeşitlilik kaybı gibi çevresel sorunlar giderek artmaktadır. Bu sorunların üstesinden gelmek ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek için “Yeşil Dönüşüm” kavramı ön plana çıkmaktadır. Peki, yeşil dönüşüm nedir ve neden bu kadar önemlidir ?

Yeşil Dönüşüm Nedir ?

Yeşil Dönüşüm, ekonomik büyüme ve sürdürülebilirlik arasında bir denge kurmayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu kavram, doğal kaynakların korunmasını, çevresel etkilerin azaltılmasını ve sosyal eşitliğin teşvik edilmesini hedeflerken aynı zamanda ekonomik refahın ve istihdamın artırılmasını da amaçlar. Yeşil dönüşüm, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş, enerji verimliliğinin artırılması, sürdürülebilir tarım uygulamalarının benimsenmesi ve atık yönetimi gibi birçok alanda uygulanabilir.

Bu dönüşümün temel amacı, ekonomik faaliyetlerin çevresel ve sosyal etkilerini en aza indirirken, aynı zamanda ekonomik büyümeyi sürdürülebilir bir şekilde devam ettirmektir. Yeşil dönüşüm, sadece çevresel sürdürülebilirliği değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliği de kapsar. Bu, toplumun tüm kesimlerinin bu dönüşümden fayda sağlamasını ve hiçbir grubun geride bırakılmamasını garanti eder.

Yeşil Dönüşüme Neden İhtiyacımız Var ?

Günümüzde, üretim, tüketim, yaşama ve çalışma biçimlerimizde kaynak verimliliği ön plana çıkmaktadır. Ancak bu süreçler, doğal kaynaklarda azalmaya ve çevresel kirliliğe neden olabilmektedir. İnsan topluluklarının hayatta kalabilmek adına kullandığı kaynaklar, ekosistemler üzerinde değiştirici etkiler yaratmaktadır. Bu değişikliklerin olumlu etkiler yaratması için sürdürülebilirlik kavramı büyük önem taşımaktadır.

Özellikle sanayileşmiş ülkeler, enerji kaynağı olarak fosil yakıtları tercih etmektedir. Ancak bu yakıtların sürdürülebilir kullanımı mümkün değildir ve ekosistem üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu olumsuz etkilerin başında iklim değişikliği gelmektedir.

Yeşil büyüme ve yeşil dönüşüm kavramları, bu sorunlara çözüm sunmayı amaçlamaktadır. Yeşil büyüme, doğal varlıkların refahımızın dayandığı kaynakları ve çevresel hizmetleri sağlamaya devam etmesi ve ekonomik büyümeyi teşvik etmesi anlamına gelmektedir. Yeşil dönüşüm ise, yenilenebilir enerji kullanımının teşvik edilmesi ve karbon yoğun ekonomiden uzaklaşılması anlamına gelmektedir.

Yeşil dönüşüm, üretimde kaynak verimliliği, yenilenebilir enerji kaynağı kullanımı, döngüsel ekonomiye geçiş, uluslararası politikaların entegrasyonu, dijital dönüşüm, teknolojik ve inovatif temiz üretim tekniklerinin geliştirilmesi, sürdürülebilir kentlerin oluşturulması ve adil dönüşümün sağlanması gibi geniş bir çerçeveyi kapsamaktadır.

Yeşil dönüşüm ve yeşil büyüme, çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlarda sistemin dönüşümü için gereken politika ve araçların hayata geçirilmesinde kritik bir öneme sahiptir. Bu dönüşümü gerçekleştirmek için üretim, tüketim ve paylaşım tarzlarımızı değiştirmeli ve harekete geçmeliyiz.

Türkiye Yeşil Dönüşüm için Neler Yapıyor ?

Türkiye, küresel ölçekteki yeşil dönüşüm hareketine aktif olarak katılmaktadır. Bu bağlamda, Ticaret Bakanlığı tarafından “Yeşil Mutabakat Eylem Planı”nı hayata geçirerek Avrupa Birliği ile olan ticari ilişkilerini yeşil dönüşümle uyumlu hale getirmeyi hedeflemiştir.

Değerlendirme

Yeşil dönüşüm, sadece çevresel bir yaklaşım değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik bir dönüşümü de ifade eder. Bu dönüşüm, gezegenimizin ve gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılamak için gereklidir. Her bireyin, topluluğun ve kuruluşun, bu dönüşümün bir parçası olması ve sürdürülebilir bir gelecek için adımlar atması esastır.

Dilek AŞAN

İş Güvenliği Uzmanının Rehberlik Görevi

Yazar:

Vedat Caner

1 Ekim 2023

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca iş güvenliği uzmanlarının görev, yetki ve yükümlülükleri ilgili yönetmeliklerde belirtilmiştir. Bu yönetmelikte, iş güvenliği uzmanının görevleri 5 başlıkta tanımlanmıştır:

Rehberlik
Risk değerlendirmesi
Çalışma ortamı gözetimi
Eğitim, bilgilendirme, kayıt
İlgili birimlerle iş birliği

Mevzuatta maddeler halinde tanımlanan yukarıdaki görevlerden, bu yazımızda ‘rehberlik’ uygulamalarının nasıl hayata geçirilmesi gerektiğini tartışacağız.

Rehberlik

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda İSG hizmetlerinin yürütülmesinden asıl sorumlu ‘işveren’ olarak tanımlanmıştır. İş güvenliği uzmanları, işverenlerin bu sorumluluklarını yerine getirmeleri noktasında işverene rehberlik eden personellerdir. Bu rehberlik, iş güvenliği uzmanının yükümlülükleri gereği yazılı olarak yapılmalıdır.

Türkiye’de İSG hizmetleri yürüten iş güvenliği uzmanları rehberlik görevlerini yerine getirirken üzerlerinde olmayan sorumlulukları da üstlenerek hareket etmektedirler. Örneğin bir iş güvenliği uzmanı çalışanlara baret taktırtmak zorunda değildir. Bu, işverenin sorumluluğundadır. İş güvenliği uzmanı, bu noktada şöyle hareket etmelidir:

* Temel iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde kişisel koruyucu donanım kullanımını tüm personellere anlatılmalı, eğitim katılım formunda konu başlığı olarak yer almalıdır. Verilen eğitimlere ait video ve fotoğraf kayıtları tutulmalıdır. Bu eğitimler, yıllık eğitim ve yıllık çalışma planı dâhilinde verilmeli ve dokümante edilmelidir.

* Çalışanlar için işyerinin tehlike sınıfına uygun kişisel koruyucu donanım seçimine dikkat edilmeli ve kişisel koruyucu donanımlar personellere zimmet formu ile teslim edilmelidir. İşveren sorumluluğunda olan bu süreç, iş güvenliği uzmanları tarafından desteklenmeli ve onaylı deftere işverenin bu sorumluluklarını yerine getirmesi hususu not edilmelidir.

* Bir iş güvenliği uzmanı baret takmayan bir çalışan ile sahada karşılaştığında, ilgili durumu önce fotoğraflamalıdır. Ardından ‘işverenin bilgisi dâhilinde’ çalışanı sahadan uzaklaştırıp bir düzenleyici önleyici faaliyet raporu hazırlayarak bu durumu dokümante etmelidir. İlgili personelin bir sayfa şeklinde yazılı savunması alınmalı ve dokümantasyon sürecine dâhil edilmelidir. Çalışana kişisel koruyucu donanım kullanımı eğitimi verilmeli, bu eğitim de yine eğitim katılım formuyla kayıt altına alınarak sürece entegre edilmelidir.

Yürütülen bu hiyerarşi, bir iş güvenliği uzmanının görev, yetki ve yükümlülükleri noktasında mevzuata uygun olan hareket şeklidir.

Düzenleyici önleyici faaliyet formunda personelin uygunsuz hali ile yapılan iyileştirmeler sonrasında uygun hale getirilen hali belirtilerek hazırlanan form kapatılmalıdır. Bu süreç, baret kullanma zafiyetinden dolayı kaynaklanacak her hangi bir iş kazası durumuna karlı iş güvenliği uzmanının dokümantasyon anlamında sorumluluklarını yerine getirdiğini ispat edecektir. Aksi hallerde, iş güvenliği uzmanları İSG hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı hizmet sundukları işverene karşı sorumlu olduklarından, cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabileceklerdir.

Vedat CANER

Veda -Temsili-

Yazar:

Cavit SOY

1 Ekim 2023

Veda zamanı geldi çattı. Artık ayrılık vakti. Dile kolay 10 yıl oldu. Acısıyla tatlısıyla tam 10 yıl. Bunca yıldan sonra ayrılmak ne kadar zor ve acı. Ama ne yaparsın kaderde varsa önüne durulamıyor.

Veda; işyerinden, fabrikadan, iş arkadaşlarından, patronundan, odandan, bilgisayarından, tezgahından, hatta ve hatta takım çantasından.

Geldiğinde bekardın, şimdilerde iki çocuğun var. Daha askere bile gitmemiştin tezgahın başına geçtiğinde. Yemekler, çay saatleri, akşam ve hafta sonu mesaileri, yurtiçi ve yurtdışı şantiyeler, piknikler, geziler, düğünler, doğum günleri derken ne kadar da çabuk geçti değil mi 10 yıl.

Eline ilk tornavidayı aldığın günleri hatırlıyorum. Şimdi ise tecrübeli bir ustasın. Her işi yaptın fabrikada. Yerleri de süpürdün, tezgahı da temizledin, bakım da yaptın, makine montajı da. Yeri geldi kaynak yaptın, yeri geldi zımparaladın. Boya fırçası da aldın eline, taş motorunu da.

Kah yüksekte çalıştın fırının en tepesinde, kah büyük borunun içine girdin. İş kazası da geçirdin ama çok şükür önemli bir şey olmadı.

Sabah sekiz, akşam altı derken yıllar su gibi geçti. Bazen seni testerenin başında gördüm, bazen de makasta.

Hiç saygısızlığını görmedim ama ne arkadaşlarına ne de patronuna. Ağzından kötü söz de çıkmadı. Evine ekmeğini götürme derdinde gördüm hep seni.

Fedakarca çalıştın, mesailere mümkün olduğunca katılmaya çalıştın. Bazen bayram günü geldiğini gördüm fabrikaya.

Kendini iyi yetiştirdin ve geliştirdin. Ustana saygıda kusur etmedin. Belge ve sertifikalarını başarıyla aldın. Ondan öğrendiklerini sen de yeni gelenlere aktardın. Temiz çalıştın, işine titizlikle yaklaştın.

Çelik burunlu ayakkabından baretine, elbisenden maskene, eldiveninden çapak gözlüğüne, kulak tıkacından emniyet kemerine, önlüğünden kolluğuna şık ve temiz bir görünüme sahiptin hep.

Fabrikadaki tüm makinaların kullanımı öğrendin nerdeyse. Ölçüm yapmayı, proje okumayı da çözdün.

Tam bir takım oyuncusuydun. Hiç kimseyle uyumsuzluğunu görmedim. Elinden gelenin en iyisini yapmaya çalıştın. Hataların oldu ama hepsinden dersler çıkarmayı bildin.

Malzemeleri tanıdın, ne işe yaradığını öğrendin. Çelik, paslanmaz, döküm, pnömatik, hidrolik, fan, gaz tesisatı, refrakter, motor, redüktör, dişli, zincir, rulman v.s. ne varsa bir fırının üzerinde hepsini tanıdın. Kullandığın malzemelere, ekipman ve aletlere sahip çıktın.

Başın dik olsun, sen yeni yerlere yelken açmak için ayrıldın. Karar kendi kararın. Bize “hayırlı olsun” demek düşer. Bizi tanıyorsun, çevrenden senin gibi çalışkan insanları bize yönlendirmeni dileriz. Sen hakkını vererek dosdoğru çalıştın. Kazancını alın terinin son damlasına kadar hak ettin. Şimdi helalleşme zamanı. Hakkını helal et. Gittiğin tüm yollar açık olsun…

Bu zamana kadar yaptığın hizmetlerden ve katkılarından dolayı sana bu plaketi vermeyi yönetim kurulunca uygun gördük.

Cavit SOY

Proje Yönetiminde Fibonacci Dizisi

Yazar:

Oğuzhan Özyiğit

30 Eylül 2023

Belirli hedeflere ulaşmak için gerekli olan bir dizi görevi planlamayı, yürütmeyi, kontrol etmeyi gerektiren ve çok yönlü bir disiplin olan proje yönetimi sürecinde zaman, maliyet ve var olan kaynakların kısıtlı yapısını göz önünde bulundurmak gerekir. Proje yönetimi sürecinde var olan bu sınırlılıkların istenen amaçlara ulaşmada bir bariyer oluşturmaması için farklı yöntemler arasından en uygun olanının kullanılması bir zorunluluktur. Bu yöntemlerden birisi olan Fibonacci Dizisi 0’dan başlayarak kendisinden önceki iki sayının toplamı şeklinde bir sonraki sayıya ulaşan matematiksel bir diziyi ifade eder ve proje yönetimi sürecinde çeşitli unsurların tahmin edilmesi, önceliklendirilmesi ve optimize edilmesi için kullanılır.

Proje yönetimi sürecinde özellikle bir tahmin yöntemi olarak sıklıkla başvurulan bu dizi, proje görevlerine göreceli değerlerin atanmasıyla başlar. Fibonacci Dizisi kullanılarak tahmin yapılırken ilk önce projede yer alan ekip, görevlerin karmaşıklığını tartışmak ve değerlendirmek amacıyla bir araya gelir. Her ekip üyesi, işin ne kadar zorlayıcı veya zaman alıcı olacağına ilişkin kendi yargılarına göre her göreve bir Fibonacci numarası verir. Ekip üyeleri daha sonra tahminlerindeki farklılıkları tartışır. Bu süreç, görevin kapsamı ve görevin tamamlanmasını etkileyebilecek potansiyel riskler veya bağımlılıklar hakkında verimli sonuçlar elde edilmesini sağlar. İlgili yöntemin kullanılmasının projeye en büyük faydası, bazı görevlerin diğerlerinden açık bir şekilde daha fazla zorlayıcı olabileceği gerçekliğinden hareketle, doğrusal olarak meydana gelen artışlara kıyasla görev karmaşıklığının daha doğru bir şekilde tahmin edilmesini sağlamasıdır. Yukarıda bahsedilenlere ilaveten bu yöntemin kullanılması süreç içerisinde bir araya gelen ekip üyeleri arasında iş birliğini ve iletişimi teşvik ederek projenin karmaşıklığının daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunur ayrıca bu yöntem projenin birçok aşamasında kolaylıkla kullanılır.

Ölçeklendirme amacıyla kullanılan Fibonacci Dizisi ise sınırlı kaynakların ve sıkı bir şekilde belirlenen teslim tarihlerinin proje ekibini zorlama potansiyelini ortadan kaldırmak için hangi görevlerin ilk önce ele alınacağı konusunda karar vermeye yardımcı olur. Örneğin 1’den başlayan 7li bir dizide, 13 sayısı ile numaralandırılmış olan görevler yüksek, 5 sayısı atanan görevler orta, 1 ise düşük öncelikli olarak kabul edilir. Bahsedilen durum hem görevin karmaşıklığını hem de görevlerin değerini dikkate alarak neyin ilk başta yapılması gerektiğini belirlemeye katkıda bulunur.

Optimizasyon amacıyla başvurulan Fibonacci Dizisi, verimliliğin en üst düzeye çıkmasına yardım etmek için görevlerin yürütülmesi gereken ideal sıranın belirlenmesinde kullanılır. Dolayısıyla daha düşük karmaşıklığı işaret eden bir sayıya sahip olan görevler sorunsuz bir başlangıç için proje sürecinde daha erken, yüksek değerlere sahip görevler zaman ya da kaynağın daha fazla kullanılır hale gelmesine izin verecek şekilde stratejik olarak planlanır. Özellikle esnekliğin ön planda olduğu çevik proje yönetimi ilkeleri ile uyumlu olan bu optimizasyon yaklaşımı, ihtiyaç ve kısıtlamaların doğru görev sıralaması için dinamik olarak ayarlanmasını mümkün kılar.

Proje planlamasının kritik bir yönü olan kaynak tahsisi için kullanılan Fibonacci Dizisi, mevcut kaynaklar ile proje talepleri arasında doğru dengeyi bulmak için kullanılan oldukça etkili bir stratejidir. Bu durumda, daha yüksek Fibonacci değerlerine sahip görevlere daha fazla kaynak ayrılırken, daha düşük karmaşıklığa sahip görevlere daha az kaynak tahsis edilebilir bu sayede mevcut insan gücü ve mevcut varlıkların daha verimli kullanılması sağlanır.

Sonuç olarak Fibonacci Dizisi proje yönetiminde çok yönlü olasından dolayı oldukça değerli bir araçtır ve tahmin, önceliklendirme, planlama, kaynak tahsisi uygulamaları, proje planlama ve yürütmeyi önemli ölçüde geliştirir. İşletmeler, Fibonacci Dizisi ilkelerini proje yönetimi uygulamalarına dahil ederek iş birliğini teşvik eder, yapılması gereken tahminin doğruluğunu artırır, proje programlarını optimize eder ve sonuç olarak projeyi doğru ve başarılı sonuçlara ulaştırır.

Oğuzhan ÖZYİĞİT

İş Deneyim Belgesinin Benzer İş Tanımına Uygun Olması ?

Yazar:

Mehmet ATASEVER

29 Eylül 2023

İtirazen Şikayet Konusu; İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, Yeterlik Bilgileri Tablosunda 2 ayrı iş deneyimi beyanında bulundukları, idare tarafından söz konusu iş deneyim belgelerinin ihale konusu işe veya benzer işe uygun kısımlarının anlaşılamaması nedeniyle 03.05.2023 tarihinde firmalarından yazı ile belge talebinde bulunulduğu ve ilgili belgeleri 10.05.2023 tarihinde idareye sundukları, idarece yapılan değerlendirmede beyan ettikleri iş deneyim belgelerinin ihale konusu işe veya benzer işe uygun olmaması nedeniyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ancak beyan ettikleri iş deneyim belgelerinin İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde yer verilen benzer iş tanımına uygun olduğu, iş deneyim belgelerinin idarece uygun olarak kabul edilmemesinin mevzuata aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

19.07.2023 tarihli ve 2023/UH.I-998 sayılı Kamu İhale Kurulu kararına göre;

Yapılan incelemede İdare tarafından İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde benzer iş olarak belirlenen “Elektronik haberleşme”, 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nda elektriksel işaretlere dönüştürülebilen her türlü işaret, sembol, ses, görüntü ve verinin kablo, telsiz, optik, elektrik, manyetik, elektromanyetik, elektrokimyasal, elektromekanik ve diğer iletim sistemleri vasıtasıyla iletilmesi, gönderilmesi ve alınması olarak tanımlanmış olup, söz konusu tanımdan elektronik haberleşmenin elektriksel işaretlere dönüştürülebilen her türlü görüntünün kablo, telsiz, optik, elektrik, manyetik, elektromanyetik, elektrokimyasal, elektromekanik ve diğer iletim sistemleri vasıtasıyla iletilmesi, gönderilmesi ve alınması anlamına geldiği anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi …………………….Anonim Şirketi’nin teklif bedelinin 58.492.750,00 TL olduğu, bu kapsamda asgari 14.623.187,50 TL iş deneyim tutarını sağlaması gerektiği anlaşılmaktadır.

Başvuru sahibi ………………….. Anonim Şirketi tarafından yeterlik bilgileri tablosunda EKAP’a kayıtlı olan 2 adet iş deneyim belgesi beyanında bulunulduğu görülmüş olup, yeterlik bilgileri tablosunun “Mesleki ve Teknik Yeterliğe İlişkin Bilgiler” satırının “EKAP’ta Kayıtlı Olan İş Deneyim Belgesi” bölümünün “Belgeye EKAP Tarafından Verilen Sayı” kısmında “126-M-İST-156-1” ve “47801-M-İST-13-1” sayılı belgelerin beyan edildiği anlaşılmıştır.

Anılan istekli tarafından beyan edilen ve EKAP üzerinden teyit edilen “126-M-İST-156-1” sayılı iş bitirme belgesi incelendiğinde, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından 25.09.2019 tarihinde düzenlenen belgede işin adının “4. Kısım 4. Bölge Termal Kamera Sistemi Alımı”, işin türü ve miktarının belgede “4. Kısım 4. Bölge Termal Kamera Sistemi Alımı / Mal Alımı / 1 Adet”, yüklenici iş ortaklığında başvuru sahibi isteklinin ortaklık oranının “%25” olduğu, işin kabul tarihinin “11.09.2019”, ihale tarihinin “20.12.2018”, sözleşmenin tarihinin “11.02.2019”, belge tutarının “6.950.000,00 USD” olduğu görülmüştür.

Anılan istekli tarafından yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen söz konusu belgeye konu ihaleye ilişkin İdari Şartname incelendiğinde, işin mal alımı ihalesi olarak ihale edildiği ve termal kamera sistemi alımı işi olduğu, işin türü ve miktarının anılan Şartname’nin ekinde malzeme listesi şeklinde hazırlanan tabloda termal kamera sistemi olarak belirtildiği görülmüştür.

Ayrıca iş deneyim belgesine konu ihaleye ilişkin Teknik Şartname’nin “Konu” başlıklı 1’inci maddesinde ihalenin konusunun “Bu şartname ile Emniyet Genel Müdürlüğü taşra birimlerinin sorumluluk alanındaki bölgelere şartname eklerinde belirtilen; lokasyon, adet ve görüntü aktarımı yapılacak merkez bilgileri doğrultusunda termal kamera sistemlerinin kurulumlarının yapılması planlanmıştır. Kurulacak sistemler anahtar teslim olarak kurulacak olup şartname içeriğinde tüm malzemelerin teknik özellikleri, denetim ve muayene metotları, garanti şartları ve ilgili diğer hususlar belirtilmiştir” olarak,

Anılan Şartname’nin “Genel Hususlar” başlıklı 2’nci maddesinde ihalenin amacının ve kapsamının “2.1 Amaç ve Kapsam

2.1.1 Termal Kamera Sistemi teknik şartnamesi ile Asayiş ve Güvenliğe katkı sağlamak, terör ve kaçakçılıkla mücadelede etkinlik sağlamak, elde edilen görüntüleri değerlendirerek olabilecek olumsuzluklara karşı hızlı ve etkin ek tedbirler geliştirmek, gerçekleşen olayların çözümüne yönelik geriye dönük kayıtları araştırarak incelemek ve hukuki delilleri temin etmek, toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde Polis – Halk ilişkilerini zedelemeden yasadışı olayları önlemek ve toplulukların provokasyona yönlendirilmelerine engel olmak gibi uygulamaların bir kısmını veya tamamını sağlaması amaçlanmaktadır.

2.1.2 Termal Kamera Sistemi teknik şartnamesi ile İl/İlçe genelindeki kavşak ve noktalar ile il/ilçe KGYS Merkezi arasında kurulacak olan ana omurga üzerinden veri ve görüntü iletişimini sağlayan, IP tabanlı, gelişmeye ve büyümeye açık, güçlü bir omurga kurmayı, kamera görüntüleri il/ilçe KGYS merkezi dışında Ana ve Ek Hizmet Binaları veya Polis Merkez Amirliklerinde idarenin talebi doğrultusunda izlenebilmesi amaçlanmaktadır.

…

2.2 Tanımlar

Aşağıdaki ifadeler teknik şartnamede aksi belirtilmedikçe işbu maddede belirtilen anlamları taşıyacaktır.

2.2.1 Termal Kamera Sistemi: Termal Kamera Sistemi bu teknik şartname eki olan EKÇ Malzeme Alım Özet Listesinde belirtilen Termal kameraları ve bu kamera görüntülerinin KGYS Merkezleri / Tali İzleme Merkezlerinden izlenmesi, kaydedilmesi ve yönetilmesi için yine EK-Ç’de belirtilen her birim için detaylı şekilde verilen malzemelerden oluşan sistemdir.

….

2.2.11 Malzeme/Donanım: Teknik şartname kapsamında Sistemler’in tamamında kullanılan cihazları ve ürünleri (kamera, switch, adaptörler, modem, yeraltı elektrik ve data kablosu, topraklama sistemi, direk, direk müdahale kapak ve kilidi, kabin, direk ankrajı, kayıt cihazı, KGK, kontrol kutusu, kontrol ünitesi…) ifade eder.

…

2.5 Kamera Kayıt, Kontrol ve görüntüleme Sistemi Genel İşleyişi

2.5.1 Bu teknik şartnamenin Network Video Kayıt Ünitesi (NVKÜ) başlığı altında tarifi yapılan NVKÜ’ler teklif edilecektir.

2.5.2 Proje kapsamında temin edilecek her bir kamera, termal ve gündüz görüşü görüntülerinin her biri için ayrı ayrı en iyi görüntü kalitesinde (kameraların desteklediği en yüksek çözünürlük, en yüksek frame değeri vb) kayıt yapacaktır. Kayıt termal ve gündüz görüş kamerasının her biri için ayrı ayrı en az 30 (otuz) gün olacaktır… ” olarak belirtildiği görülmüş olup,

Söz konusu belgeye ilişkin ihaleye ait ihale dokümanında aktarılan düzenlemelerden işin termal kamera sistemi alımı işi olduğu, teknik şartnamede termal kamera sisteminin elde edilen kamera görüntülerinin ilgili merkezler tarafından izlenmesi, kaydedilmesi ve yönetilmesi amacıyla ihtiyaç duyulan malzemelerin temininden oluşan sistem olduğu, işin konusunun termal kamera sistemlerinin kurulumlarının yapılması, kurulacak sistemlerin anahtar teslim olarak kurulacağı, şartnamede belirtilen tüm malzemelerin teknik özellikleri çerçevesinde denetim ve muayene işlemlerini kapsadığı anlaşılmıştır. Bu bağlamda söz konusu belgeye konu termal kamera sistemi alımı işinin başvuruya konu ihaleye ait benzer iş olarak belirlenen elektronik haberleşme sistemi tanımı içerisinde değerlendirilebileceği anlaşılmış olup, başvuru sahibi istekli tarafından sunulan iş deneyim belgesinin benzer işe uygun olduğu görülmüştür.

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin yukarıda yer verilen hükümlerinde; iş bitirme belgesinin düzenlemesinde belge tutarının, her türlü fiyat farkları ve KDV hariç varsa iş artışları sözleşme bedeline eklenmek suretiyle bulunacağı, iş bitirme belgesi tutarının herhangi bir güncelleştirmeye tabi tutulmadan belirleneceği, yabancı para cinsinden sözleşmeye bağlanan işlerde ise; iş bitirme belgesi tutarında, sözleşmenin bağıtlandığı para birimi cinsinin esas alınacağı, belgenin düzenlenmesinde bu para biriminin başka bir para birimi cinsine çevrilmeyeceği, iş deneyimini gösteren belgelerin değerlendirilmesinde ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde ya da ilk ilan veya davet tarihi ile ihale veya son başvuru tarihi arasında kesin kabulü gerçekleştirilen işlerde, iş deneyimini gösteren belgelerdeki toplam tutarın tam olarak dikkate alınacağı, iş ortaklığı tarafından gerçekleştirilen işlerde ortakların iş deneyim tutarının iş ortaklığındaki hisse oranı dikkate alınarak belirleneceği, 4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilmiş işlere ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerdeki iş deneyim tutarının belgeye konu işin ihale tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncelleneceği, 4734 sayılı Kanun kapsamında olmayan diğer işlere ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin, belgeye konu işin sözleşmesinin yapıldığı aydan bir önceki aya ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncelleneceği, yabancı para birimi cinsinden sözleşmeye bağlanan işlere ilişkin olarak ise; 4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilmiş işlere ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin, belgeye konu işin ihale tarihinde, 4734 sayılı Kanun kapsamında olmayan diğer işlere ilişkin belgelerin ise belgeye konu işin sözleşme tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrileceği belirtilmiştir.

Bu bağlamda, başvuru sahibi istekli tarafından sunulan iş bitirme belgesine ilişkin belge tutarı, Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 48’inci maddesi gereğince, sözleşme tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden TL’ye çevrilerek güncellendiğinde, anılan istekli tarafından teklif verdiği her bir kısım için istenilen iş deneyimi tutarını karşıladığı, sözleşmenin konusunun sağlanması gereken asgari iş deneyim tutarının karşılandığı görülmüştür.

Bu çerçevede, başvuru sahibi istekli tarafından yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen iş bitirme belgesine konu işin, termal kamera sistemi alım işi olduğu, incelemeye konu ihalenin wifi sistemi bakım – onarım – altyapı kurulumu ve işletilmesi işi, benzer işin ise elektronik haberleşme sistemleri kurulumu ya da bakım-onarımı olduğu hususları bir arada değerlendirildiğinde, söz konusu belgenin benzer iş tanımına uygun olduğu ve belge tutarının ihalede istenilen iş deneyimi tutarını karşıladığı anlaşılmış olup, idarece başvuru sahibi tarafından yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen iş deneyim belgesinin benzer iş tanımına uygun olmadığı gerekçesiyle söz konusu isteklinin değerlendirme dışı bırakılması işleminin yerinde olmadığı değerlendirilmiş olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Mehmet ATASEVER

S.B. Strateji Geliştirme E. Bşk.

KİK E. Üyesi

Anadolu’nun En Büyük Mobilya Fuarı Kayseri’de Başlayacak

Yazar:

Satınalma Dergisi

28 Eylül 2023

Türk mobilya sektörü, son yıllarda ihracat pazarlarını çeşitlendirmeye yönelik faaliyetlerini arttırıyor. Bunun bir sonucu olarak da mobilya ihracatı yüzde 11,2 artışla 4,7 milyar dolarlık ihracata ulaştı. Yeni nesil fuarcılığın öncü kuruluşlarından Nobel Şirketler Grubu bünyesinde yer alan Nobel Expo Fuarcılık A.Ş. tarafından 4-8 Ekim tarihleri arasında Kayseri Mobilya Sanayicileri Derneği (KAYMOS) ve Kayseri OSB işbirliği ile düzenlenen NOBEL ANAMOB – Anadolu Mobilya Fuarı, yerli ziyaretçilerin yanı sıra alım heyetleri kapsamında 54 ülkeden yabancı alıcıyı da ağırlamaya hazırlanıyor. Dünya mobilya sektörünün en önemli buluşmalarından biri olacak fuarda, yeni pazarlara ihracat fırsatlarının yaratılması hedefleniyor.

Kayseri OSB Uluslararası Fuar Merkezi’nde 150’den fazla katılımcı firma ve 400’ ün üzerinde markaya ev sahipliği yapacak ANAMOB Anadolu Mobilya Fuarı, 40 bin m²’lik alanda 4-8 Ekim 2023 tarihlerinde düzenlenecek. Geniş ürün yelpazesi, yenilikçi tasarımları, kaliteli ürünleri, rekabetçi fiyatları ve ulaşım kolaylığı ile mobilya sektöründe nitelikli bir ticaret platformu haline gelecek olan Anadolu Mobilya Fuarı’nı ziyaret edecekler arasında; mobilya zincir mağazaları, toptancılar, mobilya ithalat ve ihracatları, dış ticaret şirketleri, mimarlar-iç mimarlar, dekorasyoncular, otel-restaurant sahipleri ve satınalmacıları, sektörel dernekler, oda ve kuruluşlar, sektörel ve ulusal basın temsilcileri yer alacak.

54 Ülkeden Yabancı Alım Heyeti Ağırlanacak

NOBEL ANAMOB – Anadolu Mobilya Fuarı’nda aynı zamanda alım heyetleri kapsamında 54 ülkeden gelen alıcılar ağırlanırken, katılımcı firmalar ile yabancı alıcılar arasında ikili iş görüşmeleri gerçekleştirecek. B2B iş görüşmeleri; ABD, Almanya, Avustralya, Azerbaycan, BAE, Bahreyn, Belçika, Brezilya, Bulgaristan, Cezayir, Çad, Dominik Cumhuriyeti, Fas, Fransa, Filistin, Gambiya, Hindistan, Hollanda, Irak, İran, İspanya, İsrail, İsviçre, Kanada, Katar, Kazakistan, Kıbrıs, Kırgızistan, Kosova, Libya, Litvanya, Lübnan, Macaristan, Makedonya, Malta, Mısır, Moldova, Özbekistan, Pakistan, Polonya, Rusya, Sırbistan, Sudan, Suriye, Suudi Arabistan, Tacikistan, Tanzanya, Tunus, Türkiye, Ukrayna, Umman, Ürdün, Yemen, Yunanistan’ dan gelen alıcı firmalar ile gerçekleşecek. Fuar; mobilya üreticileri, distribütörler, toptancılar, yurt dışındaki mobilya ve dekorasyon firmalarının Türkiye temsilcilikleri, salon & oturma odası mobilyası ve aksesuarları, yemek odası mobilyaları, yatak odası mobilyası ve aksesuarları, bebek, çocuk ve genç odası mobilyası ve aksesuarları, duvar, tv ve saklama üniteleri, masa ve sandalyeler, ofis mobilyaları, dekoratif ürünler, mutfak mobilyaları, banyo mobilyaları, ev tekstili, avangard, modern ve klasik oturma takımları, yatak ve yemek odası takımları firmaları gibi tüm ürün gruplarını tek çatı altında bir araya getirerek dünya mobilya ticaretine yön verecek.

Nobel Expo Fuarcılık A.Ş. tarafından Kayseri Mobilya Sanayicileri Derneği (KAYMOS) ve Kayseri OSB işbirliği ile düzenlenen NOBEL ANAMOB – Anadolu Mobilya Fuarı’nı destekleyen kuruluşlar arasında ise; Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Kayseri Kocasinan Belediyesi, Kayseri Melikgazi Belediyesi, Kayseri Ticaret Odası, Kayseri Sanayi Odası, KOSGEB, KAYMOS, GİMOB, ANMODER yer alıyor.