Nerede O Eski Beceriler !
Prof. Dr. Umut Omay
100 yıl önce okuryazar olmak, 1990’lı yıllarda ise bilgisayar kullanabilmek bir ayrıcalık ve az rastlanan bir beceri olarak görülmekteydi. Öyle ki, 1990’lı yıllarda bilgisayarlarındaki CD sürücülerin bazı kullanıcılar tarafından fincan tutucu olarak algılanıp bu şekilde kullanılmaya çalışıldığına ya da bir disketin kopyalanmasını o disketin fotokopisini çekmek olarak anlayanların bulunduğuna ilişkin şehir efsaneleri ortaya çıkmıştı (1).
Bugün ise bırakın disketi, o dönemin gözdesi CD’ler bile eski teknoloji olarak görülüyor. Günümüzde bilgisayar kullanmanın iş dünyası açısından az rastlanan bir beceri olmaktan çıktığını, artık temel bir gereklilik olduğunu söyleyebiliriz. Öyle ki, günümüzde “dijital okuryazarlık” kavramını kullanmaktayız.
Artık çok hızlı değişen ve belirsizliklerle dolu bir dünyada yaşıyoruz. Hemen her gün yeni bir yöntem, yeni bir teknoloji ve yeni bir bilgi davetsiz bir misafir gibi günlük yaşamımıza giriyor. Bütün bu gelişmelerin geleneksel kariyer anlayışının da geçerliliğini yitirmesine neden olduğu görülüyor (2).
Geleneksel kariyer anlayışı belirli bir eğitimi tamamladıktan sonra elde edilen bu bilgi ve becerilere güvenerek çalışma yaşamını sürdürmeye dayanmaktaydı. Artık bunun geçerli olmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz (3).
Gerçekten de işler ve meslekler bu değişimden kaçınılmaz bir biçimde etkileniyor (4). Örneğin Dünya Ekonomik Forumu (WEF), 2027 yılına kadar veri girişi işinde sayısal anlamda büyük bir gerileme olacağını, en fazla sayıda yeni işin ise tarımsal ekipman operatörlerine yönelik ortaya çıkacağını ileri sürüyor. Genel olarak yapay zekâ ve makine öğrenmesi gibi yeni teknolojilerle ilişkili işlerde hızlı bir artış, başta büro ve sekreterlik işleri olmak üzere, banka gişe işleri, kasiyerlik ve bilet satışı gibi işlerde ise hızlı bir gerileme yaşanacağı ön görülüyor. Yine Dünya Ekonomik Forumu’na göre dünya genelindeki işgücünün yaklaşık dörtte biri mevcut işlerin yok olması ve yeni işlerin ortaya çıkması sürecinden etkilenecek; bu nedenle mevcut becerilerin yenilenmesi ve dönemin ihtiyaçlarına uygun hale getirilmesi kadar yeni beceriler kazanılması da aynı derecede önemli (5).
Dünya Ekonomik Forumu’nun kurucusu olan ve 4. Sanayi Devrimi kitabı ile milyonlar tarafından tanınan Klaus Schwab, geleceğin dünyasının artık çok fazla beceriye ve bunlara bağlı olarak da bir işler portföyüne sahip olmayı gerektireceğini ileri sürüyor. Daha önce de birden fazla işte aynı anda çalışanlar vardı. Ancak bugünün gelecek beklentisi, çalışanların büyük bir çoğunluğunun birden fazla işi yapabilecek kadar çok çeşitli becerilere sahip olmasının gerektiği yönünde (6).
Günümüzde dijital okuryazarlık becerisine sahip olmayı gerektiren büro işleri gibi işlerin hızlıca kaybolması beklenen işler arasında sayılması, düşündürücü olduğu kadar becerilerin ne kadar hızlı bir biçimde yetersiz hale gelebileceğine ilişkin dikkat çekici bir örnek oluşturuyor. Artık mevcut becerilerimizin eskiden olduğu gibi bizi çalışma hayatımız boyunca desteklemeyeceği çok açık. Geleceğin dünyası büyük bir çoğunluk için bir işler portföyüne sahip olmayı kaçınılmaz hale getirecekse, bunlara uygun bir “beceriler portföyüne” sahip olmak ve bu portföyü sürekli güncellemek de kaçınılmaz olacaktır.
Kaynaklar
(1) Sturgeon, W. (2002), ““I’ve broken my coffee cup holder” …and other tales of helpdesk woe: Are people really this stupid?”, Çevrim içi: https://www.zdnet.com/article/ive-broken-my-coffee-cup-holder-and-other-tales-of-helpdesk-woe/, (25.09.2024).
(2) Omay, U. (2017), Post Homo Servus, Beta Basım Yayım, İstanbul, ss. 103-104.
(3) Omay, U. (2015), ““Okul Bitti, Artık Ders Çalışmak Yok!” Derken Emin misiniz?”, Kadıköy Maarif, 10 (36), s. 31.
(4) İş ve meslek ayrımına ilişkin bkz. Omay, U. (2022), “İş ve Meslek Karmaşası”, Çevrim içi: https://satinalmadergisi.com/is-ve-meslek-karmasasi/, (01.06.2022).
(5) World Economic Forum (2023), Future of Jobs Report 2023, Çevrim içi: https://www3.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs_2023.pdf, (25.09.2024).
(6) Omay, Post Homo Servus, s. 249.
