Henüz Demenin Sihri
Prof. Dr. Umut OMAY
“Hedefe ulaşamadım” demek yerine “hedefe henüz ulaşamadım” demek aynı etkiye mi sahiptir?
Kuşkusuz iki cümlede de hedefe ulaşılamamış olduğu ifade ediliyor olsa da, ikinci cümlede “henüz” kelimesi sihirli bir dokunuş yaparak anlamı ve etkiyi önemli ölçüde değiştiriyor.
Henüz kelimesinin sihirli doğasına işaret eden Dr. Carol Dweck bu durumu “power of yet” (henüzün gücü) olarak nitelendiriyor. Henüz kelimesini kullanmak birçok açıdan yararlı olabilir. Örneğin bizi öğrenmeye teşvik edebilir, gelişmeyi sürdürmemizi sağlayabilir, etkileşimimizi güçlendirebilir ve zor insanlarla başa çıkma becerimizi artırabilir (1).
Bu yaklaşıma göre “bunu yapamıyorum” demek yerine “bunu henüz yapamıyorum” demenin kişi üzerinde olumlu ve yapıcı etkileri var.
İfadelerdeki ufak bir kelimenin anlam ve davranışlarda çok önemli değişikliklere neden olduğuna ilişkin uzunca bir süreden çeşitli çalışmalar yapılmakta. Bu çalışmalarda dikkat çeken noktalardan biri kelime kullanımlarının bireylerin zihniyetleri üzerinde etkili olabileceğine ilişkin. Örneğin, sınav sonucunun “başarısız” olarak ilan edilmesi yerine “henüz değil” olarak ilan edilmesinin, öğrencilerin motivasyonlarını artırdığı ileri sürülüyor. Bu durum öğrencinin sınav sonucunu “başarısız” olarak gördüğünde, kendini değersiz hissettiği, sınav sonucu “henüz değil” olarak ilan edildiğinde ise öğrencinin kendisini bir öğrenme süreci içerisinde gördüğü şeklinde açıklanıyor (2).
Dweck insanların zihinlerinin sabit ve geliştirilebilir olmak üzere iki farklı şekilde bulunduğunu ve başarılı olmanın geliştirilebilir zihin yapısına sahip olmaktan geçtiğini ileri sürüyor. Dweck’e göre “henüz” kelimesi geliştirilebilir zihin yapısıyla ilişkili (3).
Henüz kelimesi zihnin esnekleşmesi ve yeni durumlara uyum sağlaması sonucunu verdiğinden, hem yöneticiler hem de çalışanlar açısından iş hayatında da son derece etkili bir araç olarak kullanılabilir (4). Örneğin “henüz” kelimesini kullanma alışkanlığı olan bir yönetici, işe yeni başlamış bir çalışana “işi öğrenemedin” yerine “işi henüz öğrenemedim” şeklinde geri bildirim verdiğinde, o çalışanın motivasyonunu düşürmeden yapıcı bir eleştiri yapmış olur.
Kısaca belirtmek gerekirse, bir düşünceyi nasıl ifade ettiğimiz hem çevremiz hem de kendimiz için önemlidir. Henüz kelimesi burada incelikli bir biçimde olumsuz bir düşüncenin ya da ifadenin yıkıcı sonuçlar vermesini engelleyebilir. “Başaramadım” ya da “başaramadın” demek hiç kimseye bir şey kazandırmazken, “henüz başaramadım” ya da “henüz başaramadın” demek hem kendimize hem de çevremizdekilere çok şeyler kazandırabilir. Bu ufak örnek bile günlük yaşamımızda olduğu kadar iş hayatında da psikolojinin ne kadar önemli bir yeri olduğunu bize gösteriyor.
Prof. Dr. Umut OMAY
Kaynaklar
(1) Guthridge, L. (2021), “How To Use The ‘Power Of Yet’ To Encourage Learning And Growth”, Çevrim içi: https://www.forbes.com/sites/forbescoachescouncil/2021/04/26/how-to-use-the-power-of-yet-to-encourage-learning-and-growth/, (23.07.2024).
(2) von Bergen, C. W. and Bressier, M. (2020), “Utilizing the Power of Yet”, Journal of Behavioral Studies in Business, 12, p. 4.
(3) Dweck, C. S. (2016), Mindset: The New Psychology of Success, Random House, New York.
(4) Townsend, S. (2023), The Solutionists: How businesses can fix the future, KoganPage, London, p. 87.
