Tedarik Zinciri Yöneticilerinde Olması Gereken Özellikler

Günümüzün küreselleşen ve rekabetçi iş dünyasında, tedarik zinciri yönetimi herhangi bir şirketin başarısı için en temel fonksiyonlarından biri haline gelmiştir. İyi tasarlanmış ve verimli bir şekilde yönetilen tedarik zinciri süreçleri, bir şirketin karlılığını artırabilir, müşteri memnuniyetini artırabilir ve rekabet avantajı yaratabilir. Ancak, bu hedeflere ulaşmak için bir şirketin belirli özelliklere sahip etkili bir tedarik zinciri yöneticisine ihtiyacı vardır. Bu yöneticilerde mutlaka olması gereken özelliklerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

  • Stratejik Düşünebilme

İyi bir tedarik zinciri yöneticisi piyasada her durum için strateji geliştirebilmeli ve şirketin hedefleri, vizyonu ve misyonu hakkında derin bir anlayışa, bilgi ve birikime sahip olmalıdır. Tedarik zinciri stratejilerini şirketin genel stratejisiyle uyumlu hale getirmeli ve şirketin hedeflerine ulaşmak için uzun vadeli planlar geliştirmelidir. Ayrıca mevcut ve gelecekteki trendleri tahmin edebilmeli, piyasalar ve şirketi için potansiyel riskleri belirleyebilmeli ve bunları hafifletmek için acil durum planları hazırlayabilmelidir.

  • Güçlü İletişim Becerileri

Tedarik zinciri yönetiminde iletişim çok önemlidir. İyi bir tedarik zinciri yöneticisi, tedarikçiler, müşteriler ve iç paydaşlarla güçlü ilişkiler kurmak için adeta mükemmel sayılabilecek iletişim becerilerine sahip olmalıdır. Fikirlerini net bir şekilde ifade edebilmeli, etkili bir şekilde müzakere edebilmeli ve çatışmaları ve fikir ayrılıklarını hızla çözebilmelidir. Etkili iletişim, bir tedarik zinciri yöneticisinin tüm paydaşlarla güven ve iş birliği oluşturmasına yardımcı olarak satın alma ve tedarik süreçlerinde daha iyi sonuçlar alınmasını sağlar.

  • Analitik Beceri

Tedarik zinciri yönetimi, bilinçli kararlar vermek için büyük miktarda verinin analiz edilmesini gerektirir. İyi bir tedarik zinciri yöneticisi, verileri analiz etmek, yaklaşımlar belirlemek ve verileri kullanarak içgörülere dayalı tutarlı kararlar almak için güçlü analitik becerilere sahip olmalıdır. Ayrıca tedarik zincirinin verimliliğini artırmak ve maliyetleri azaltmak için teknoloji ve veri analitiği araçlarını aktif bir şekilde kullanabilmelidir.

  • Güçlü Liderlik Özellikleri

Bir tedarik zinciri yöneticisi, şirketin hedeflerine ulaşmak için profesyonellerden oluşan bir ekibe liderlik etmekten sorumludur. İyi bir tedarik zinciri yöneticisi, ekiplerini motive etmek, net beklentiler belirlemek, rehberlik sağlamak ve ekip üyelerine becerilerini geliştirmeleri için liderlik becerilerine sahip olmalıdır. Ayrıca farklı birimler ve süreçler arası ekiplere liderlik edebilmeli, diğer departmanlarla iş birliği yapabilmeli ve tedarikçiler ve müşterilerle güçlü ortaklıklar kurabilmelidirler.

  • Problem Çözme Yetenekleri

Tedarik zinciri yönetimi, beklenmeyen zorluklar, aksamalar ve risklerle uğraşmayı gerektiren ve bu anlamda çoğu zaman stres düzeyinin yüksek olduğu bir süreçtir. İyi bir tedarik zinciri yöneticisi, sorunları belirlemek, temel nedenleri analiz etmek ve bunları ele almak ve yaratıcı çözümler geliştirmek için güçlü sorun çözme becerilerine sahip olmalıdır. Ayrıca tedarik zincirindeki aksamaların etkisini en aza indirmek ve riskleri azaltmak için düzeltici eylemleri hızlı bir şekilde uygulayabilmelidir.

  • Sürekli İyileştirme Zihniyeti

Tedarik zinciri yönetimi, sürekli iyileştirme gerektiren dinamik bir fonksiyondur. Bu süreci yöneten yöneticiler, iyileştirme fırsatlarını belirlemek, en iyi uygulamaları uygulamak ve yeniliği teşvik etmek için sürekli iyileştirme zihniyetine sahip olmalıdır. Ayrıca tüm süreçlerden ve paydaşlardan gelen geri bildirime açık olmalı, hatalardan ders almalı ve değişikliklere hızla uyum sağlamalıdırlar.

  • Kültürel Farkındalık

Farklı kültürlerden gelen ve farklı görüşlere sahip tedarikçiler ve müşterilerle ilgilenmek bir tedarik zinciri yöneticisinin en önemli özelliklerinden biri olmalıdır. Yöneticiler, paydaşlarının kültürel farklılıklarını, geleneklerini ve uygulamalarını anlamak için kültürel bilince sahip olmalıdır. Ayrıca, farklı kültürlerden tedarikçiler ve müşterilerle güçlü ve etkin iletişim kurabilmeli ve sorunları başarılı bir şekilde müzakere edebilmelidir.

  • Finansal Zeka

Tedarik zinciri yönetiminin bir şirketin finansal performansı üzerinde önemli etkileri vardır. İyi bir tedarik zinciri yöneticisi, kararlarının finansal sonuçlarını anlamak için güçlü bir finansal zekaya sahip olmalıdır. Şirketin karlılığını artırmak için maliyetleri yönetebilmeli, envanter seviyelerini optimize edebilmeli ve tedarikçilerle şirketin çıkarlarını gözeten uygun sözleşmeler imzalayabilmelidir.

Dilek AŞAN

Fabrika İçi Demokrasi Kültürü

Demokrasi deyince ilk aklımıza gelen seçmek, seçilmek ve seçilmiş temsilciler aracılığı ile yönetilmek aklıma geliyor.

Ayrıca;

Demokrat olmak, fabrika sahibi ve yönetici olarak çalışanlar arasında kültür, dil, ırk, cinsiyet, bölge farklılıkları, mezhepsel, siyasi ve dini düşüncelerinden dolayı ayrım yapmamak.

Çalışanları yaptıkları işe, size ve çalışma arkadaşlarına gösterdikleri saygı ile değerlendirmek.

Adil ve tarafsız bir yönetim sergilemek, herkesin fikrine saygı duymak ve fikirlerine başvurmak, hoşgörülü olmak olarak ta tanımlayabiliriz.

Fabrikamızda demokrasi kültürünü nasıl geliştirir ve uygularız? Bu konuda hamasi nutuklar yerine somut adımlar atabileceğimiz fikirlerimi yazacağım.

Usta başı, usta, kalfa, çırak ve yardımcı elemanlardan oluşan imalat bölümünde yöneticileri seçimle işbaşına getirebilir ve mesela usta başının kim olacağını tüm imalat bölümü çalışanlarının oyuna sunabilirsiniz. Kendiliğinden aday olmalarını isteyebilir veya önerdiğimiz adaylar arasından belirli bir süreliğine seçmelerini isteyebiliriz. Böylece sevdikleri, beğendikleri ve yapabileceğine inandıkları içlerinden bir arkadaşlarını seçmiş olurlar. Bu da onların performansını olumlu yönde etkiler bence. Göreve gelen kişiye de daha güvenli bir çalışma ortamı sunmuş oluruz.

Diğer yandan kalfalar ve çıraklar arasından kimin usta olmaya aday olduğuna, kimin yetiştiğine ve ustalık için yeterlilik kazandığına mevcut ustaların istişare ile karar vermelerini sağlayabiliriz.

Her ustanın yanında yardımcı olarak çalıştıracağı kişiye kendisinin karar verebilmesinin önünü açabiliriz.

Yurtiçi ve yurtdışı şantiyelere giderken ustaların yanlarında götürecekleri ekibi kendilerinin seçmesini önerebiliriz.

Akşam ve hafta sonları mesailere kimlerin kalması gerektiğine usta başı ile birlikte karar verebiliriz.

İş sağlığı ve güvenliği işveren vekili seçimini ve çalışan temsilcisi seçimini kendilerine bırakabiliriz. İş güvenliği ekiplerini de yine kendi aralarında seçerek netleştirebilirler.

Her birim yöneticisine yardımcısını işe alırken başvurular arasından seçme imkanı verebiliriz. İnsan kaynakları departmanıyla birlikte karar verme sürecine onları da dahil edebiliriz. Diyelim ki muhasebe departmanı için müdürünüze yardımcı muhasebe elemanı alacaksınız, yardımcı elemanın kim olacağına insan kaynaklarıyla birlikte CV leri inceleyerek kendisi karar verebilir. Aynı şekilde satınalma müdürü ve proje şefi de yeni personel alım sürecine dahil olabilirler.

Çalışan ile birlikte maaş ve sosyal haklarını belirlemek için toplantı yapabiliriz.

Tüm çalışanlarla belirli aralıklarla toplantılar yapıp gelişmelerden haberdar edebilir, fikirlerini sorabilir, istek ve taleplerini dinleyebiliriz.

Bazı konularda anket yaparak tüm çalışanların görüşlerine başvurabiliriz.

Anketlerden çok değişik ve faydalı sonuçlar çıkabilir. Diyelim ki çalışmasını beğenmediğiniz ve işyerinde huzuru bozan bir çalışanınız var ve kendisini işten çıkarmayı düşünüyorsunuz. Veya çalışanlarınız içlerinin bir arkadaşlarının çalışma ortamını bozduğunu düşünüyorlar. Bu durum ankete yansırsa o çalışanı işten çıkarma kararınıza kimse itiraz edemez, kendisi de bir şey diyemez. Yani bunun gibi birçok kararınızı alırken çalışanların çoğunluğunu yanınıza almanız size avantaj sağlayabilir.

Bunların dışında ayın elemanı seçimi yapılabilir, servis, yemek, çay, çalışma saatleri gibi konularda belirli sürelerde memnuniyet anketi düzenleyebiliriz.

Çalışanlarına açık ve şeffaf davranarak, onlarla şirket bilgilerini, hedeflerini ve gelecek öngörülerini daha çok paylaşarak, gidişat hakkında bilgilendirerek yanımıza çekebiliriz.

Eğer bütün bunları siz idareci, yönetici ve fabrika sahibi olarak yaparsanız çalışanlar haklarını savunmak ve dile getirmek için başka yollara veya kimselere tevessül etmezler, fabrika içine değişik örgütlerin sokulmasını düşünmezler. Zaten mutlu ve demokratik bir ortamda fikirlerini rahatça dile getiriyorlardır. Ayrıca kapalı bir dilek kutusunun içine atılan isimsiz ve imzasız kâğıt parçalarında da kurtulmuş olursunuz. Dedikoduların ve fısıltılaşmaların önüne geçersiniz. Çalışanlarınız ile aranıza kimse giremez. Kimse size “patron yanlısı kişileri başımıza getirdi” diyemez.

Demokrasi kültürü çalışanların kendi arasında da aynı şekilde oluşması lazım. Yani anketlerden ve seçimlerden çıkan sonuçlara saygılı olmaları gerekir. Öte yandan diğer çalışanlara eşit mesafede olmak, fikirlerine saygı duymak, mezhepsel ve dini inancına göre ayrım yapmamak, etnik kökenine göre davranmamak demokrasinin temel taşlarıdır. Demokrasi kültürü bunu gerektirir.

 

Kişinin özgürlüğü bir başkasının özgürlüğünün başladığı yerde biter. (Robespierre)

Cavit SOY

YYS Derneği  Sektöre Hizmet Etmeye Devam Ediyor

Amerikalı yazar Tom Robbins’inde dediği gibi “Doğmak ve ölmek kolaydı. Zor olan hayatın kendisiydi.”  Yetkilendirilmiş Yükümlü (AEO) Derneği’ni kurmak da kolay olmadı. Dernek tüzel kişilik kazanıncaya kadar birçok zorluklarla karşılaşıldı.

YYS Derneği beş kurucu üye ile 31.05.2019 tarihinde kuruldu. Türkiye’de dış ticaret alanında faaliyet gösteren Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi kuruluşları bir araya getirmek, aralarında bilgi alışverişi, dayanışma ve eşgüdüm sağlamak, Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası kapsamında yararlanılan hak ve uygulamaların geliştirilmesi konusunda öneriler geliştirmek ve bu yolla dış ticaretin gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla kuruldu. Ancak sonradan zor olanın dernek kurmak değil kurulu derneği idare ettirmek olduğunu kısa süre içinde anladık. Derneğe hizmet bir ücret karşılığında değil gönüllülük esasına göre veriliyordu.  Gönülden yapılan her şey başarı, başarı ise kişilere mutluluk vermektedir.

YYS Derneğinin kurulduğu 2019 yılından bugüne kadarki faaliyetlerini şöyle sıralayabiliriz:

  • 13 Eğitim düzenledik.
  • 2 TV programına katıldık.
  • 9 Röportaj verdik.
  • 6 Bakanlık, 3 Bölge Müdürlüğü, 5 STK ve 1 Sanayi Odası ziyareti gerçekleştirdik.
  • Bakanlıklara 74 öneri sunduk ve 27 öneri kabul edildi.
  • 1 Tanıtım filmi, 3 basılı ve dijital dergi yayımladık.
  • 5 Webinar düzenledik.
  • 3 Çalıştaya katılım sağladık.
  • 1 Kendi ERP sistemimizi hayata geçirdik,
  • 1 Uluslararası Yetkilendirilmiş Yükümlü Birliğine üye,
  • İş arayanlar ile YYS sahibi firmaları bir araya getirecek olan Kariyer Portalının kurulumunu sağladık.
  • Ticaretin Kolaylaştırılması Koordinasyon Komitesine üye olduk.
  • Dernek bünyesinde 5 çalışma komisyonu kurduk.

Faaliyetlerimiz içerisinde çarkın dişlileri olan görüş ve önerilerimizi besleyen en önemli işlevi çalışma komisyonlarımız üstlenmektedir.

YYS Derneği bünyesinde Yönetim Kurulu’nun dönem çalışma programına ve stratejik plana uygun olarak belirlediği sayıda ve konularda komisyonlar kurulabilmektedir. Yönetim Kurulu üyelerden gelen komisyon kurulması yönündeki tekliflerini de değerlendirerek gerekirse yeni komisyon oluşumlarını karara bağlayabilmektedir.

Her dönemin başında, yapılan Komisyonlar Ortak Toplantısı’nda Komisyonların çalışma ilke ve esasları, her komisyonun misyon, vizyon ve stratejik hedefleri açıklanmakta, komisyon üyelerine hizmet eden projeleri nasıl geliştirecekleri konusunda bilgi verilmektedir.

Komisyonların amacı, üyelerin dernek yönetimine daha aktif katılımlarının sağlanması ve Yönetim Kuruluna değişik etkinliklerin uygulanmasında yardımcı olarak derneğimiz vizyon ve misyonuna hizmet etmektir.

Komisyonlara üye olunması faaliyet döneminin başında tüm üyelere Yönetim Kurulu tarafından yapılan davet sonucu komisyon çalışmalarına gönüllü olarak katılmak isteyen üyelerin başvurusu ile gerçekleşmektedir.  Derneğe yeni katılan üyelerin komisyonlarda görev almaları için kendilerine Yönetim Kurulu tarafından ayrıca davet yazısı yazılmaktadır.

Komisyonların ihtiyaçları ve yeni üyenin tercihleri doğrultusunda Yönetim Kurulu tarafından ilgili komisyona alınmaktadır. Her komisyon için bir başkan ve raportör görevlendirilmektedir. Gerekli görülen hallerde birden fazla komisyon ortak toplantı yapabilmektedir. Komisyon Başkanı komisyonun çalışmalarından birinci derecede sorumlu olmaktadır. Komisyonlar yönetimin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu nedenle, yönetim kurulunun dönem başında ortaya koyduğu ana projeler komisyonlar tarafından sadece bir yön gösterici rehber olarak alınmaktadır. O projelere ilişkin veya komisyonların kendi inisiyatifleri ile geliştirecekleri proje önerileri Yönetim Kurulu tarafından değerlendirilmektedir.

YYS Derneği’nin çalışma komisyonları şunlardır:

  • Lojistik Çalışma Komisyonu: Yöneticisi Nida Karabulut’tur. Komisyon başta YYS kapsamında “izinli gönderici” yetkisinin devamlılığı olmak üzere, sınırdan öncelikli geçiş, transit rejiminde yeşil hat çalışmaları başta olmak üzere görüş ve önerilerin hazırlanmasına öncülük etmektedir.
  • Süreç Geliştirme Komisyonu: Yöneticisi Andaç Özsoy’dur. Komisyon sertifika kapsamında yer alan bütün basitleştirmeleri kodifiye ederek, yararlanılması gereken hak ve uygulamaların etkin bir şekilde kullanılmasını; üyeler ile paylaşılması ve mevcut yapı içerisinde iyileştirme önerilerin sunulmasını hedeflemektedir.
  • Eğitim Komisyonu: Yöneticisi Bengü Yılmaz’dır. Komisyon sertifika sahibi firmaların almak ile yükümlü olduğu eğitimlerin programlanması, üye taleplerinin değerlendirilmesi ve eğitim talebinde bulunan kurumlar arası koordinasyonun sağlanmasını hedeflemektedir.
  • Mevzuat Komisyonu: Yöneticisi Nihat Yılmaz’dır. Komisyon başta Ticaretin Kolaylaştırılması Yönetmeliği mevzuat değişiklikleri olmak üzere tüm gümrük ve dış ticaret mevzuatını takip ederek özet halinde üyelere yayımlamaya gayret göstermektedir. Ayrıca YYS Derneği’nin üye olduğu “Uluslararası Yetkilendirilmiş Yükümlü Birliği” haftalık ve aylık bültenlerin tercümesini gerçekleştirmek suretiyle üyeler ile paylaşılmasını
  • Hukuk Komisyonu: Yöneticisi Avukat Cem Kabdan’dır. Başta YYS Derneği üyesi sertifika sahibi firmaların gümrük mevzuatı ile ilgili hukuki süreçleri için bedelsiz danışmanlık hizmeti verilmesini sağlamak için gayret göstermektedir. Komisyon ayrıca mevzuat değişikliklerinin var ise dernek üyeleri üzerinde olumsuz etkilerinin hukuki süreçleri hakkında bilgilendirme yapmaktadır.

Çağımızda sivil toplum kuruluşlarının önemi her geçen gün artmaktadır. Şirketler “rekabet öncesi işbirliği ilkesi” çerçevesinde YYS Derneği’ndeki gibi örnek işbirlikleri geliştirme yolunda önemli mesafeler kat etmektedir.

 

 

 

 

Mehmet Altay YEGİN

Yetkilendirilmiş Yükümlü (AEO) Derneği

Yönetim Kurulu Başkanı

 

 

Yapay Zeka Ve Girişimcilik: İş Dünyasını Değiştiren Teknolojik Devrim

“Yapay zeka bir nükleer reaktör gibidir. Doğru kullanılırsa dünya için çok yararlı olabilir, ancak yanlış kullanılırsa felaketlere yol açabilir.”

Elon Musk

Son yıllarda yapay zekâ teknolojisi, girişimciler tarafından kullanılan en popüler araçlardan biri haline geldi. Yapay zekâ, büyük veri kümelerinden önemli bilgileri çıkararak, girişimcilerin karar verme süreçlerinde doğru ve etkili kararlar almalarına yardımcı olur. Ayrıca, yapay zekâ teknolojisi sayesinde, işletmeler müşteri davranışlarını ve tercihlerini anlayabilirler. Bu sayede, müşterilerin ihtiyaçlarına daha uygun ürünler ve hizmetler sunulabilir.

Girişimciler, yapay zekâ teknolojisi kullanarak verimliliklerini arttırabilirler. Örneğin, yapay zekâ destekli bir yazılım, işletme sahiplerine önemli bilgileri anında sunarak zaman ve para tasarrufu sağlayabilir. Ayrıca, yapay zekâ teknolojisi, üretim süreçlerini optimize ederek işletmelerin maliyetlerini düşürmelerine yardımcı olabilir.

Girişimciler, yapay zekâ teknolojisini pazarlama stratejileri için de kullanabilirler. Yapay zekâ destekli bir program, müşteri davranışlarını analiz ederek, doğru hedef kitleye ulaşmalarına yardımcı olabilir. Bu sayede, girişimcilerin reklam bütçeleri daha etkili bir şekilde kullanılabilir. Yapay zekâ teknolojisi girişimciler için oldukça önemli bir araçtır. İşletme sahipleri, bu teknolojiyi kullanarak, verimliliklerini arttırabilir, maliyetleri düşürebilir ve daha etkili pazarlama stratejileri geliştirebilirler.

Girişimcilik ve Yapay Zekâ Uygulamaları

Girişimciler, yapay zekâ teknolojisini kullanarak birçok farklı alanda uygulamalar geliştirebilirler. İşletmelerin ihtiyaçlarına göre farklı uygulamalar geliştirilebilir. Örneğin, yapay zekâ teknolojisi kullanarak:

Veri analizi: Yapay zekâ teknolojisi kullanarak, işletmeler büyük veri kümelerinden anlamlı bilgiler çıkarabilirler. Bu sayede, işletmelerin karar verme süreçleri daha etkili hale gelir.

Müşteri hizmetleri: Yapay zekâ destekli bir program, müşteri hizmetleri süreçlerini optimize ederek, müşterilerin ihtiyaçlarına daha hızlı ve etkili bir şekilde yanıt verilebilir. Bu sayede, müşteri memnuniyeti artar.

Üretim süreçleri: Yapay zekâ teknolojisi kullanarak, işletmeler üretim süreçlerini optimize edebilirler. Bu sayede, maliyetleri düşürerek daha verimli bir üretim yapılabilir.

Pazarlama stratejileri: Yapay zekâ teknolojisi kullanarak, işletmeler daha etkili pazarlama stratejileri geliştirebilirler. Yapay zekâ destekli bir program, müşteri davranışlarını analiz ederek, doğru hedef kitleye ulaşmalarına yardımcı olabilir.

Finansal işlemler: Yapay zekâ teknolojisi, finansal işlemleri otomatikleştirerek, hata oranını düşürür. Bu sayede, işletmelerin finansal işlemleri daha hızlı ve güvenli bir şekilde gerçekleştirebilirler.

Güvenlik: Yapay zekâ teknolojisi kullanarak, işletmeler güvenlik önlemlerini arttırabilirler. Yapay zekâ destekli bir program, anormal davranışları tespit ederek, olası güvenlik sorunlarını önceden önleyebilir.

Yapay zekâ teknolojisi, girişimciler için birçok fırsat sunar. Ancak, yapay zekâ teknolojisini kullanmak için uygun bir planlama ve strateji geliştirilmesi gereklidir. İşletme sahipleri, yapay zekâ teknolojisini doğru bir şekilde kullanarak, işletmelerinin verimliliğini arttırabilirler. Ayrıca, yapay zekâ teknolojisi, işletmelerin büyümesine katkı sağlayarak, rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olabilir.

Sonuç olarak, yapay zekâ ve girişimcilik birbirinden ayrı düşünülemeyecek önemli konulardır. Yapay zekâ teknolojisi, girişimcilerin işletmelerinde daha verimli, hızlı ve güvenli işlemler yapmalarını sağlayarak, işletmelerin büyümesine katkı sağlar. İşletme sahipleri, yapay zekâ teknolojisini doğru bir şekilde kullanarak, işletmelerinin rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olabilirler.

Dr. Öğr. Üyesi Gözde MERT

Nişantaşı Üniversitesi İşletme Bölüm Başkanı &

Gözde Araştırma Şirketi Kurucusu

www.gozdemert.com

gozde.mert@nisantasi.edu.tr

mertgozde@yahoo.com

Kargo Sektörü Hacmini 2 Katına Çıkarabilir

2022 yılında 1,7 milyar adet posta gönderisini dağıtan ve hacmini iki katına çıkarabilecek yatırımları devreye alan kargo ve posta işletmecileri, Kargo, Kurye, Lojistik Zirvesi ve Fuarı’nda buluştu

Kargo, kurye ve lojistik sektörü temsilcileri ve sektör paydaşlarını buluşturan II. Kargo, Kurye, Lojistik Zirvesi ve Fuarı (Post & Parcel II. Summit & I. Expo – PPSE), 4-5 Mayıs 2023 tarihlerinde Pullman İstanbul Kongre Merkezi’nde gerçekleşti. Türkiye Kargo, Kurye ve Lojistik İşletmecileri Derneğinin (KARİD) öncülüğünde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)’nun destekleriyle hayata geçirilen PPSE, iki gün boyunca sektörün bugününe ve geleceğine ışık tuttu. PPSE, bin 100 ziyaretçiyi ağırladı. Zirve’ye 55 firma stand ile katıldı.

Taşıdığımız kargo sayısını iki katına çıkarabilecek güce sahibiz

Bu yıl ikincisi düzenlenen Kargo, Kurye, Lojistik Zirvesi ve Fuarı’nın sektörü ileriye taşıyacak teknolojilere ev sahipliği yaptığını ifade eden  Türkiye Kargo, Kurye ve Lojistik İşletmecileri Derneği Başkanı Fatih Önyol, “PPSE, sektörümüzün büyümesine ve gelişmesine aracılık ediyor. Kargo, kurye ve lojistik sektörü Türk ekonomisine sağladığı faydalarla ülkemizin kritik bir bileşeni haline geldi. Sektör olarak tüm sektörler için hayati öneme sahip olduğumuzun farkındayız ve yatırımlarımızı da bu doğrultuda şekillendiriyoruz. 2022 yılında 1,7 milyar adet posta gönderisini dağıtan kargo ve posta işletmecileri olan şu an taşıdığımız kargo sayısını iki katına çıkarabilecek şekilde yatırımlarımızı yaptık. Bunun için sektörün dijitalleşmesi ve otonom teknolojilerle dönüşmesi kritik önem taşıyor. PPSE’de iki gün boyunca hem bugünün hem de geleceğin teknolojilerini konuştuk.”

Bakan Yardımcısı Sayan  ve BTK Başkanı Yeni Teknolojileri PPSE’de İnceledi

Zirve’nin açılışını gerçekleştiren T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Dr. Ömer Fatih Sayan ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı Ömer Abdullah Karagözoğlu, stand alanlarını da ziyaret ederek sektör temsilcilerinden en yeni  teknolojiler hakkında bilgi aldı.

Sektörün Gündemindeki Gelişmeler Tartışıldı

PPSE’de iki gün boyunca beş oturum, sekiz özel sunu konusunda  alanında uzman 43 konuşmacı önemli bilgiler paylaştı. PPSE’de sektörü ilgilendiren regülasyonlar, altın çağını yaşayan e-ticaret sektörünün gelecek vizyonu, doğal afetlerde hızlı aksiyon alan lojistik sektörünün önemi, sıfır karbon hedefiyle uyumlu yeşil lojistik uygulamalarıyla, sektörün müşterisinin beklentilerini öğrenebildiği çağrı merkezlerindeki gelişme alanları tartışıldı.

Özel Sektör Yapım İşinde, İş Deneyim Belgesi ?

İtirazen Şikayet Konusu; İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, tekliflerinin sunmuş oldukları iş deneyim belgesine dayanak teşkil eden yapı kullanma izin belgelerinin eksik olması ve iş deneyim belge tutarının tam olarak tespit edilememesi gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde olmadığı,

Taraflarınca söz konusu iş kapsamındaki 6 bloğun 53 bağımsız bölümü için ayrı ayrı olmak üzere toplam 53 tane yapı kullanma izin belgesi sunulduğu, idarece sağlıklı bir inceleme yapılmadan bunların eksik belge olarak kabul edildiği, konuyla ilgili 3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Yapı Kullanma İzni” başlığı altındaki 30’uncu maddesinde yer alan “Yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için inşaat ruhsatını veren belediye yapının tamamının veya biten kısmının kullanılmasına izin verilmiş sayılır” hükmünün gereğini yerine getirilmiş olduklarından ilgili belediyenin bahse konu olan iş deneyim belgesini düzenlemiş olduğu, idarenin olumsuz kararını öğrendikten sonra belgeyi düzenleyen belediyeye müracaat ederek taraflarınca inşa edilen binalar için daha önce ayrı ayrı verilen yapı kullanma izin belgelerinden ayrı olarak söz konusu iş için blok bazında düzenlenmiş yapı kullanma izin belgelerini talep ettikleri, söz konusu belgeleri dilekçelerinin ekinde sundukları,

Kaba inşaatları bitmiş olan C2 (1675 m²) ve D2 (1440 m²) blokların 5 katı ile D1 (1440 m²) blok 3 katının ince inşaat ile tesisat işlerinin taraflarınca yapıldığı, durum bu olmasına rağmen toplam inşaat alanları 4.555 m² olan söz konusu bloklar hiç dikkate alınmadan veya bir başka ifadeyle yalnız A blok (2.221 m²), B blok (2.850,87 m²) ve C1 blok (1.675 m²) olmak üzere toplam 6.746,87 m² lik kısım dikkate alındığında bahse konu iş deneyim belge tutarının yeterlik kriterlerini karşıladığı, iş deneyim belgesinin düzenlenmesine dair olan belgelerin geçerli olup olmadığının incelenmesinin ihale komisyonlarının görev ve yetkileri arasında olmadığı, sunmuş oldukları iş deneyim belgesinin ihale dokümanına uygun olduğu iddialarına yer verilmiştir.

05.04.2023 tarihli ve 2023/UY.II-588 sayılı Kamu İhale Kurulu kararına göre;

3194 sayılı İmar Kanunun “Yapı Kullanma İzni” başlığı altındaki 30. maddesinde “Yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için inşaat ruhsatını veren belediye, valilik (…) (1) bürolarından; 27 nci maddeye göre ruhsata tabi olmayan yapıların tamamen veya kısmen kullanılabilmesi için ise ilgili belediye ve valilikten izin alınması mecburidir. Mal sahibinin müracaatı üzerine, yapının ruhsat ve eklerine uygun olduğu ve kullanılmasında fen bakımından mahzur görülmediğinin tespiti gerekir.

Belediyeler, valilikler (…) (2) mal sahiplerinin müracaatlarını en geç otuz gün içinde neticelendirmek mecburiyetindedir. Aksi halde bu müddetin sonunda yapının tamamının veya biten kısmının kullanılmasına izin verilmiş sayılır.(…) (2) Bu maddeye göre verilen izin yapı sahibini kanuna, ruhsat ve eklerine riayetsizlikten

doğacak mesuliyetten kurtarmayacağı gibi her türlü vergi, resim ve harç ödeme mükellefiyetinden de kurtarmaz.” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlar” başlıklı 43’üncü maddesinde “(1) İş deneyim belgeleri; yapılan iş karşılığı bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak, Kanun kapsamındaki idareler ile Kanun kapsamı dışındaki diğer kamu kurum ve kuruluşlarına (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) gerçekleştirilen işler için, iş sahibi tarafından düzenlenir ve sözleşmeyi yapan yetkili makam tarafından onaylanır.

(2) Gerçek kişilere veya yukarıda belirtilenler dışındaki tüzel kişilere gerçekleştirilen işler için, belediye sınırları veya mücavir alan içinde ilgili belediye tarafından, belediye sınırları veya mücavir alan dışında il özel idaresi tarafından, ilgili mevzuatı uyarınca yapı denetimi veya kabulü bunların dışındaki kuruluşlar tarafından yapılan işlerde ise bu mevzuat uyarınca yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenlenir. Belediyenin ilgili birimi tarafından düzenlenen iş deneyim belgeleri belediye başkanı veya yetkili birim amiri tarafından, il özel idaresince düzenlenenler ise, vali veya yetkilendirdiği kişi tarafından onaylanır…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Belge için başvuru” başlıklı 45’inci maddesinde

“(1) İş deneyim belgesi talebinde bulunanlar, yaptıkları işi veya görevi tevsik amacıyla, dilekçelerine aşağıda sayılan belgeleri ekleyerek, belge vermeye yetkili kurum veya kuruluşa başvururlar:

  1. b) Özel sektöre taahhütte bulunan yükleniciler için; yapılacak iş karşılığı bedel içeren noter onaylı sözleşme, yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi, ilgili sigorta müdürlüğünden onaylı iş yeri bildirgesi, kat ve/veya arsa karşılığı inşaat işleri haricindeki işlerde bu belgelere ek olarak sözleşmeye ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri…”hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “İş deneyim tutarının tespiti” başlıklı 46’ncı maddesinde “…(6) Kat ve/veya arsa karşılığı inşaat işlerine ilişkin iş deneyim tutarının tespitinde, yapı ruhsatında belirtilen inşaatın yüzölçümü ile sözleşmenin imzalandığı yıla ait Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğde inşaatın sınıfına ve grubuna göre belirlenen yapı birim maliyetinin çarpılması suretiyle hesaplanan bedelin % 60’ı esas alınır.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “İş deneyim belgelerinin verilmesi” başlıklı 47’nci maddesinde “(1) İş deneyim belgeleri, ilgilinin iş ve/veya mesleki tecrübesini tevsik amacıyla; yüklenicilere, yükleniciye karşı bir sözleşme ile taahhüt ettiği iş bölümünü bitiren alt yüklenicilere, mimar veya mühendis olmak şartıyla denetleme veya yönetme görevlerinde bulunanlara, talepleri halinde, aşağıdaki hükümlere göre talep tarihini izleyen 30 gün içinde belge düzenlemeye yetkili mercilerce düzenlenir ve verilir. Düzenleme koşullarını taşımayan taleplerde, aynı süre içinde başvuru sahibine bu husus gerekçeleriyle yazılı olarak bildirilir.

(2) Yüklenicilere;

  1. b) Yurtiçinde özel sektöre, yapılacak iş karşılığı bedel içeren bir sözleşme ile taahhüt ettikleri işler için, işi bitirmeleri durumunda “iş bitirme belgesi”, işin ilk sözleşme bedelinin tamamlanması ve gerçekleşme oranının toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşarak kusursuz olarak gerçekleştirilmesi durumunda “iş durum belgesi”, belge düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenir ve verilir…” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “İş deneyim tutarının güncellenmesi” başlıklı 49’uncu maddesinde “1) İş deneyimini gösteren belgelerde yazılı tutarlar aşağıdaki şekilde güncellenir:

  1. a) Keşfindeki birim fiyatlar üzerinden ihale indirimi yapılmak suretiyle sözleşmeye bağlanan işlere ilişkin iş deneyimini gösteren belgeler; sözleşme birim fiyatlarına esas alınan yıldan bir önceki yılın Aralık ayına ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir.
  2. b) 4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilmiş işlere ilişkin iş deneyimini gösteren belgeler, belgeye konu işin ihale tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir.
  3. c) (a) ve (b) bendi dışında kalan işlere ilişkin iş deneyimini gösteren belgeler, belgeye konu işin sözleşmesinin yapıldığı aydan bir önceki aya ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir…” hükmü,

Yönetmelik’in” İhale Komisyonlarının inceleme yetkisi” başlıklı 50’nci maddesinde “(1) İhale komisyonu, aday veya isteklilerce sunulan iş deneyimini gösteren belgelerde tereddüt duyulan hususlara ilişkin gerekli incelemeyi yapmaya yetkilidir.

(2) İhale komisyonunun iş deneyimini gösteren belgelere ilişkin bilgi talepleri ilgililerce ivedikle karşılanır.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “İş deneyim belgelerinin EKAP üzerinden düzenlenmesi” başlıklı Ek Madde 1’de “(1) İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından 31/8/2014 tarihinden sonra düzenlenecek olan iş deneyim belgelerinin EKAP üzerinden düzenlenerek kayıt edilmesi zorunludur.

(2) İlanı veya duyurusu 31/8/2010 tarihinden sonra yapılan Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olup EKAP’a kayıt edilmeden 1/9/2014 tarihine kadar düzenlenmiş bulunan iş deneyim belgelerinin asıllarının 1/7/2016 tarihine kadar belgeyi düzenleyen idareye teslim edilmesi ve EKAP üzerinden yeniden düzenlenerek kayıt edilmesi zorunludur. Bu durumda; EKAP üzerinden düzenlenen yeni belgeye, daha önce düzenlenen belgenin tarih ve sayısının da belirtildiği ve eski belgenin yerine verildiğine dair bir şerh düşülür ve eski belge dosyasında muhafaza edilir.

(3) Birinci ve ikinci fıkralar uyarınca EKAP üzerinden kayıt edilme zorunluluğu getirilen iş deneyim belgeleri EKAP üzerinden kayıt edilmedikleri müddetçe ilanı veya duyurusu1/7/2016 tarihinden sonra yapılan ihalelerde iş deneyimini tevsik için kullanılamaz.

(4) İlanı veya duyurusu 1/9/2014 tarihinden sonra yapılan ihalelerde, aday veya istekliler tarafından sunulan ve üzerinde EKAP belge numarası bulunan iş deneyim belgelerinin EKAP üzerinden sorgulanması zorunludur…” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

  1. a) Adı: Manisa Vali Konağı Yapım İşi
  2. b) Türü: Yapım işleri
  3. c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde):

  1. d) Kodu:
  2. e) Miktarı:

Zemin+1 Katlı Bina Yapım İşi-1 (Bir) Adet

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir…

7.5. Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler:

7.5.1. 7.5.1. İsteklinin, yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

  1. a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan,
  2. b) İlk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan işlerde, ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,
  3. c) Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen,

ç) Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen işlerde; ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,

  1. d) Devredilen işlerde, devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan,

işlere ilişkin deneyimini gösteren belgeleri sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 80’inden az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması gerekir.

7.6. Benzer iş olarak kabul edilecek işler aşağıda belirtilmiştir:

11.06.2011 tarih ve 27961 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yapım İşlerinde benzer iş grupları tebliği”nde yer alan B/III grubu işler benzer iş olarak kabul edilecektir. Bu ihale kapsamında sadece yapım işlerine ait iş deneyim belgeleri benzer işlere denk sayılacaktır.

7.6.1 Mezuniyet belgeleri/diplomalar:

İnşaat Mühendisliği veya Mimarlıktır.…” düzenlemesi yer almaktadır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 43’üncü maddesinde, gerçek kişilere veya anılan maddenin 1’inci fıkrasında belirtilenler dışındaki tüzel kişilere gerçekleştirilen işler için, belediye sınırları veya mücavir alan içinde ilgili belediye tarafından, belediye sınırları veya mücavir alan dışında il özel idaresi tarafından, ilgili mevzuatı uyarınca yapı denetimi veya kabulü bunların dışındaki kuruluşlar tarafından yapılan işlerde ise bu mevzuat uyarınca yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenleneceği, belediyenin ilgili birimi tarafından düzenlenen iş deneyim belgelerinin belediye başkanı veya yetkili birim amiri tarafından, il özel idaresince düzenlenenlerin ise, vali veya yetkilendirdiği kişi tarafından onaylanacağı,

Anılan Yönetmelik’in 45’inci maddesinde, iş deneyim belgesi talebinde bulunanlar,

yaptıkları işi veya görevi tevsik amacıyla, dilekçelerine,

özel sektöre taahhütte bulunan yükleniciler için;

yapılacak iş karşılığı bedel içeren noter onaylı sözleşme,

yapı ruhsatı,

yapı kullanma izin belgesi,

ilgili sigorta müdürlüğünden onaylı iş yeri bildirgesi,

kat ve/veya arsa karşılığı inşaat işleri haricindeki işlerde bu belgelere ek olarak sözleşmeye ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretlerini ekleyerek, belge vermeye yetkili kurum veya kuruluşa başvuracakları,

Aynı Yönetmelik’in 46’ncı maddesinde, kat ve/veya arsa karşılığı inşaat işlerine ilişkin iş deneyim tutarının tespitinde, yapı ruhsatında belirtilen inşaatın yüzölçümü ile sözleşmenin imzalandığı yıla ait Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğde inşaatın sınıfına ve grubuna göre belirlenen yapı birim maliyetinin çarpılması suretiyle hesaplanan bedelin % 60’ının esas alınacağı,

Aynı Yönetmelik’in 47’nci maddesinde, yüklenicilere; yurtiçinde özel sektöre, yapılacak iş karşılığı bedel içeren bir sözleşme ile taahhüt ettikleri işler için, işi bitirmeleri durumunda “iş bitirme belgesi”nin belge düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenip verileceği hüküm altına alınmıştır.

İhale işlem dosyası incelendiğinde, ihale konusu işin adının “Manisa Vali Konağı Yapım İşi” olduğu, 06.12.2022 tarihinde e-teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen ihalede 5 adet ihale dokümanının EKAP’tan indirildiği, 4 istekli tarafından ihaleye teklif sunulduğu, ihale komisyonunca gerçekleştirilen değerlendirmeler neticesinde başvuru sahibi Memet Sait Çakal’ın teklifinin iş deneyiminin uygun şekilde tevsik edilmemesi gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, Yıldıray Kurak’ın ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlendiği, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi belirlenmeksizin ihalenin sonuçlandırıldığı anlaşılmıştır.

Bahse konu ihale komisyonu kararında Memet Sait Çakal’ın teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin olarak “Memet Sait ÇAKAL firmasının yeterlilik bilgileri tablosunda beyan ettiği iş deneyim belgesi ile ilgili tereddütte düşülmüş; düzenleyen idaresinden ve istekli firmadan iş deneyim belgesine dayanak teşkil eden belgeler talep edilmiş; 09.12.2022 ve 16.12.2022 tarihinde belgeler Başkanlığımıza gönderilmiştir.

Düzenleyen idaresinden gelen yazı eklerinin incelenmesinde; iş deneyim belgesine konu olan işin kat karşılığı yapılan bir iş olduğu, noter onaylı sözleşme, yapı ruhsatları, yapı kullanım izin belgeleri ve sigorta bildirim yazıları gönderilmiştir. Sözleşmede ortaklık oranlarının belirtilmediği ancak iş deneyim belgesi düzenlenme tarihinde düzenlenen ortaklık oranları durumu hakkında beyan yazısı bulunduğu ve ortaklık oranının %60-%40 şeklinde olduğu görülmüştür. İş deneyim belgesine konu olan işin 6 blok olduğu, ilgili idaresince 6 adet yapı ruhsatı ve çeşitli dairelere ait 6 adet yapı kullanma izin belgesi gönderildiği,

İstekli firma tarafından gelen cevap yazısı ekinde noter onaylı sözleşme, yapı ruhsatları yapı kullanım izin belgeleri ve sigorta bildirim yazıları gönderilmiştir. İş deneyim belgesine konu olan işin 6 blok olduğu, 6 adet yapı ruhsatı ve çeşitli dairelere ait 53 adet yapı kullanma izin belgesi gönderildiği görülmüştür.

Yapılan incelemede sözleşme eki olan 1034 yevmiye numaralı şartnamenin İnşaat Sahasının Halihazır Durumu başlıklı 14. Maddesinde “C2 ve D2 bloklar 5 kat, Dİ Blok 3 kat kaba inşaatı yapılmış vaziyettedir. Bu bloklardaki inşaatlar kaldığı yerden devam ettirilecektir.” açıklamaları yer almaktadır.

Bu bağlamda beyan edilen iş deneyim belgesine dayanak teşkil eden belgelerden yapı kullanma izin belgelerinin eksik olması ve işin sözleşmesinden önce 3 blok kaba inşaatın tamamlanmış olmasının söz konusu iş deneyim belgesine konu edildiği anlaşılmış ve belge tutarının tam olarak tespit edilmesine engel olduğu görülmüştür. Beyan edilen iş deneyim belgesinin Yapım işleri ihaleleri uygulama yönetmeliğinin 45.1.b maddesine uygun olmadığından söz konusu isteklinin teklifi değerlendirme dışı bırakılmıştır.” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

Başvuru sahibi Memet Sait Çakal tarafından düzenlenen yeterlik bilgileri tablosu incelendiğinde, “Mesleki ve Teknik Yeterliğe ilişkin Bilgiler” satırının “Ekap’ta kayıtlı olan İş deneyim belgesi” kısmında “1808-Y-KAİ-334-1” bilgisine yer verildiği,

İstekli tarafından iş deneyim belgesine ilişkin beyan edilen bilgi EKAP’tan sorgulandığında söz konusu iş deneyim belgesinin;

Sayı : 1808-Y-KAİ-334-1 Tarih : 08.08.2022

  1. İş sahibi Bms Eğitim Kültür ve Sosyal Day. Vak.-Tayfun Altınçınar
  2. İşin adı ve varsa ihale kayıt numarası 60166 Ada 3 Parsel Üzerinde Kat Karşılığı Bina Yapım İşi
  3. İşin yapıldığı yer Kemal Atatürk Mah.29 Ekim Cd. No:9/1 – 9/A Menemen-İzmir
  4. Uygulanan yapı tekniği III.A Sınıfı Betonarme Karkas İnşaat Olarak A Blok Zemin Kat+1+2+3+4 (Toplam 5 Katlı) III.B Sınıfı B Blok Zemin+1+2+3+4 (Toplam 5 Katlı) III.A Sınıfı C1 Blok Zemin+1+2+3+4 (Toplam 5 Katlı) B Blok Zemin+1+2+3+4 (Toplam 5 Katlı) C2 Blok Zemin+1+2+3+4 (Toplam 5 Katlı) D1 Blok Zemin+1+2+3+4 (Toplam 5 Katlı) D2 Blok Zemin+1+2+3+4 (Toplam 5 Katlı) 2221 M²+2850,87m² +1675 M²+ 1675 M²+ 1440 M²+ 1440 M² =11301,87 M² Lik Betonarme Bina İnşaatı

Belgeye Konu İşin Esaslı Unsuru:

III.A Sınıfı ve III.B Sınıfı Bina İşleri

  1. Yüklenicinin adı soyadı veya ticaret unvanı Memet Sait Çakal, Yaşar Ötnü İş Ortaklığı
  2. T.C.Kimlik No/Vergi Kimlik No Memet Sait Çakal – 30454543716, Yaşar Ötnü – 21980206862
  3. İş ortaklığı ise ortaklar ve ortaklık oranları, konsorsiyum ise ortaklar ve gerçekleştirdikleri iş kısmı ve tutarları Memet Sait Çakal – 60,00%; Yaşar Ötnü – 40,00%
  4. İlk sözleşme bedeli 6.175.077,66TRY
  5. Toplam sözleşme bedeli 6.175.077,66TRY
  6. Gerçekleştirilen iş tutarı 6.175.077,66TRY
  7. Sözleşme tarihi ve varsa ihale tarihi Sözleşme tarihi: 12.04.2010
  8. Sözleşme devredilmişse ;
  9. Devir tarihi
  10. Devir tarihindeki iş tutarı
  11. Devir tarihinden sonraki iş tutarı
  12. İşin geçici kabul/tasfiye veya iskan tarihi 20.11.2018
  13. Belge tutarı 3.705.046,24TRY

Belge tutarının iş grupları itibariyle dağılımı:

%60

Açıklama:

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu ve 07.06.2014 Tarih-29023 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Yapım İşleri Uygulama Yönetmelik Esaslarına Göre Düzenlenmiştir. Gerçekleştirilen Belge Tutarı :6.175.077,06 Try X 0,60 = 3.705.046,24 Try.dir.

III. Sınıf A Grubu Yapılar İnşaatın Yüzölçümü : 8.451,00 m² Yapı Birim Maliyeti: 448,00 TL / m²
III. Sınıf B Grubu Yapılar İnşaatın Yüzölçümü : 2.850,87 m² Yapı Birim Maliyeti: 838,00 TL / m²

şeklinde düzenlenmiş olduğu görülmüştür.

İdarece iş deneyim belgesini düzenleyen Menemen Belediye Başkanlığına yazılan 06.12.2022 tarihli ve 46705 sayılı yazıyla başvuru sahibi tarafından sunulan 08.08.2022 tarihli ve “1808-Y-KAİ-334-1” sayılı iş deneyim belgesine dayanak teşkil eden belgelerin talep edildiği, söz konusu talebin Yönetmelik’in “İhale Komisyonlarının inceleme yetkisi” başlıklı 50’nci maddesi kapsamında yapılmış olduğu, bu itibarla başvuru sahibinin iş deneyim belgesinin düzenlenmesine dair olan belgelerin geçerli olup olmadığının incelenmesinin ihale komisyonlarının görev ve yetkileri arasında olmadığı hususundaki iddiasının yerinde olmadığı,

Menemen Belediye Başkanlığının idareye yazmış olduğu 08.12.2022 tarihli ve 21459 sayılı cevabi yazı ekinde yer alan belgeler arasında İzmir 8. Noteri tarafından düzenlenen 25.01.2005 tarihli “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi”, söz konusu iş kapsamında yapılan A, B, C1, C2, D1 ve D2 bloklarına ilişkin 6 adet yapı ruhsatı, söz konusu bloklara ilişkin 6 adet yapı kullanma izin belgesi, iş bitirme tutanakları, SGK işyeri tescil belgeleri ve 08.08.2022 tarihli “Kat karşılığı İnşaat Sözleşmesine İlişkin Beyan” adlı belgeye yer verildiği tespit edilmiştir.

İdarece başvuru sahibi istekliye yazılan 06.12.2022 tarihli ve 46706 sayılı yazıyla anılan istekli tarafından sunulan iş deneyim belgesine dayanak teşkil eden belgelerin talep edildiği,

Başvuru sahibinin idareye yazmış olduğu 09.12.2022 sayılı yazı ekinde yer alan belgeler arasında İzmir 8. Noteri tarafından düzenlenen 25.01.2005 tarihli “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi”, söz konusu iş kapsamında yapılan A, B, C1, C2, D1 ve D2 bloklarına ilişkin 6 adet yapı ruhsatı, söz konusu bloklara ilişkin 53 adet yapı kullanma izin belgesi, iş bitirme tutanakları, SGK işyeri tescil belgeleri ve 08.08.2022 tarihli “Kat karşılığı İnşaat Sözleşmesine İlişkin Beyan” adlı belgeye yer verildiği tespit edilmiştir.

İnceleme kapsamında tarafımızca iş deneyim belgesini düzenleyen Menemen Belediye Başkanlığına yazılan 30.01.2023 tarihli ve 31071 sayılı yazıyla iş deneyim belgesine konu işe ilişkin sözleşme kapsamında ilgilinin fiilen gerçekleştirdiği işlerin miktarının, tutarının ve niteliğinin tespitine esas olabilecek tüm bilgi/belgeler talep edilmiştir.

Menemen Belediye Başkanlığının Kuruma göndermiş olduğu 08.12.2022 tarihli ve 21459 sayılı cevabi yazı ekinde yer alan belgeler arasında; İzmir 8. Noteri tarafından düzenlenen 25.01.2005 tarihli “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi”, söz konusu iş kapsamında yapılan A, B, C1, C2, D1 ve D2 bloklarına ilişkin 6 adet yapı ruhsatı, söz konusu bloklara ilişkin 6 adet yapı kullanma izin belgesi, iş bitirme tutanakları, SGK işyeri tescil belgeleri ve 08.08.2022 tarihli “Kat karşılığı İnşaat Sözleşmesine İlişkin Beyan” adlı belgeye yer verildiği tespit edilmiştir.

Belgeler üzerinde yapılan incelemede,

İzmir 8. Noteri tarafından düzenlenen 25.01.2005 tarihli bahse konu “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi”nde “ilgililerin” Batı Makina Kalıp Sanayi Eğitim Kültür ve Sosyal Dayanışma Vakfı yetkilileri, “müteahhitler”in ise Memet Sait Çakal ve Yaşar Ötnü İş Ortaklığı olduğu, söz konusu iş ortaklığına ilişkin herhangi bir orana yer verilmediği,

Anılan Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesinin “Süreler ve Cezalar” başlıklı 19’uncu maddesinde “Müteahhit sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren 5 (Beş) gün içerisinde vakfa başvurarak yer teslimini isteyecektir. Vakıf da 5 (Beş) gün içinde tutanakla yer teslimi yapacaktır. Müteahhit yer teslimi talebinde bulunmazsa imza tarihinden 15 (Onbeş) gün geçmekle yer teslimi yapılmış sayılacaktır. Taşınmaz üzerinde işgalci varsa yer teslimi alan uygun hale getirildikten sonra yapılacaktır. …

Müteahhit, inşaatı, yer teslim tarihinden itibaren 27 (Yirmiyedi) ay içerisinde tamamlayıp, binaları, iskan müsaadesini almış, elektrik, su , varsa doğalgaz bağlantılarını yaptırmış, varsa asansör ve kalorifer tesisatı kullanma izinlerini vs. almış olarak vakfa teslim edecektir (geçici kabul). Bu teslim sırasında müteahhit revize proje ve detayların asıllarını Vakıfa vermiş olacaktır.” ifadesinin yer aldığı,

Söz konusu sözleşmenin eki Teknik Şartname’nin “İnşaat Sahasının Halihazır Durumu” başlıklı 14’üncü maddesinde “a) Yapılı inşaatlar C2 ve D2 bloklar 5 kat, D1 blok 3 kat kaba inşaatı yapılmış vaziyettedir. Bu bloklardaki inşaatlar kaldığı yerden devam ettirilecektir.” ifadelerinin yer aldığı görülmüştür.

Başvuru sahibi isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılma gerekçeleri arasında yer alan yapı kullanma izin belgelerinin eksik olması hususuna yönelik olarak yapılan incelemede;

İdarece iş deneyim belgesini düzenleyen Menemen Belediye Başkanlığına yazılan 06.12.2022 tarihli ve 46705 sayılı yazıya cevaben Menemen Belediye Başkanlığının idareye yazmış olduğu 08.12.2022 tarihli ve 21459 sayılı cevabi yazı ekinde yer alan belgeler kapsamında A, B, C1, C2, D1 ve D2 bloklara ilişkin 6 adet yapı kullanma izin belgesine,

İdarece başvuru sahibi istekliye yazılan 06.12.2022 tarihli ve 46706 sayılı yazıya cevaben başvuru sahibinin idareye yazmış olduğu 09.12.2022 sayılı yazı ekinde yer alan belgeler kapsamında A, B, C1, C2, D1 ve D2 bloklara ilişkin 53 adet yapı kullanma izin belgesine,

Tarafımızca iş deneyim belgesini düzenleyen Menemen Belediye Başkanlığına yazılan 30.01.2023 tarihli ve 31071 sayılı yazıya cevaben Menemen Belediye Başkanlığının tarafımıza yazmış olduğu 08.12.2022 tarihli ve 21459 sayılı cevabi yazı ekinde yer alan belgeler kapsamında A, B, C1, C2, D1 ve D2 bloklara ilişkin 6 adet yapı kullanma izin belgesine yer verildiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen belgelerin incelenmesinden, başvuru sahibi tarafından idareye sunulan yapı kullanma izin belgelerinin 53 adet, Menemen Belediye Başkanlığınca gönderilen yapı kullanma izin belgelerinin ise 6 adet olmasının gerekçesinin başvuru sahibi sahibince 3194 sayılı İmar Kanunun “Yapı Kullanma İzni” başlığı altındaki 30’uncu maddesinde yer alan “Yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için inşaat ruhsatını veren belediye… izin alınması mecburidir. Mal sahibinin müracaatı üzerine, yapının ruhsat ve eklerine uygun olduğu ve kullanılmasında fen bakımından mahzur görülmediğinin tespiti gerekir…” hükmü uyarınca bahse konu bloklar kapsamında yer alan bağımsız kısımlar için kısımlar tamamlandıkça (farklı zamanlarda) yapı kullanma izin belgelerinin temin edilmesinden kaynaklandığı, Menemen Belediye Başkanlığınca idareye ve Kuruma gönderilen 6 adet yapı kullanma izin belgesinin ise A, B, C1, C2, D1 ve D2 bloklarının tamamı için düzenlenmiş olduğu, bu itibarla başvuru sahibinin teklifinin idarece değerlendirme dışı bırakılması gerekçeleri arasında yer alan yapı kullanma izin belgelerinin eksik olması gerekçesinin yerinde olmadığı değerlendirilmektedir.

Başvuru sahibi isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılma gerekçeleri arasında yer alan iş deneyim belge tutarının tam olarak tespit edilememesi hususuna yönelik olarak yapılan incelemede;

Söz konu iş deneyim belgesine konu işe ait sözleşmenin eki şartnamenin “İnşaat sahasının halihazır durumu” başlıklı 14’üncü maddesinde “a) Yapılı inşaatlar: C2 ve D2 bloklar 5 kat, D1 blok 3 kat kaba inşaat yapılmış vaziyettedir. Bu bloklardaki inşaatlar kaldığı yerden devam ettirilecektir.” ifadesinin yer aldığı, iş deneyim tutarının tespitinde ilgilinin fiilen gerçekleştirdiği işlerin tutarının esas alınması gerektiği ancak iş deneyim belgesini düzenleyen idarece bahse konu iş deneyim belgesinin tutarının tespitinde A, B, C1, C2, D1 ve D2 bloklarının tamamının esas alındığı, anılan sözleşmenin incelemesinden sözleşme tarihi itibariyle C2 ve D2 blokların 5 kat, D1 bloğunun 3 kat kaba inşaatının bitirilmiş vaziyette olduğu, bu itibarla müteahhit Yaşar ÖTNÜ-Mehmet Sait ÇAKAL iş ortaklığının sözleşme konusu iş kapsamında C2, D1 ve D2 blokların kaba inşaatları haricindeki kısımları ile A, B ve C1 bloklarının tamamına ilişkin işleri gerçekleştirdiği anlaşılmaktadır.

Bu kapsamda yapılan incelemede 08.08.2022 tarihli ve 1808-Y-KAİ-334-1 sayılı bahse konu iş deneyim belgesinde sözleşme tarihinin 12.04.2010 şeklinde belirtilmiş olduğu, ancak söz konusu iş deneyim belgesine dayanak olan İzmir 8. Noteri tarafından düzenlenen kat karşılığı inşaat sözleşmesinin tarihinin 25.01.2005 olduğu,

Anılan iş deneyim belgesinin “Açıklama” kısmında;

“III. Sınıf A Grubu Yapılar İnşaatın Yüzölçümü : 8.451,00 m² Yapı Birim Maliyeti: 448,00 TL / m² III. Sınıf B Grubu Yapılar İnşaatın Yüzölçümü : 2.850,87 m² Yapı Birim Maliyeti: 838,00 TL / m²” bilgisinin yer aldığı, 01.04.2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğde inşaatın sınıfına ve grubuna göre belirlenen yapı birim maliyetinin “III. sınıf-A grubu yapılar” için 448 TL, “III. sınıf-B grubu yapılar” için ise 511 TL olduğu, bu itibarla idarece III. sınıf-B grubu yapılar” için esas alınan 838,00 TL’lik yapı birim maliyetinin 2010 tarihi için geçerli olmadığı, diğer taraftan sözleşmenin imzalandığı yılda (2005) 15.02.2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ’de belirlenen yapı birim maliyetinin “III. sınıf -A grubu yapılar” için 315 TL, “III. sınıf -B grubu yapılar” için ise 359 TL olduğu tespit edilmiştir.

Bahse konu 6 bloğa (A, B, C1, C2, D1 ve D2) ilişkin yüzölçümü bilgilerinin sırasıyla 2.221,00 m², 2.850,87 m², 1.675,00 m², 1.675,00 m², 1.440,00 m² ve 1.440,00 m²olduğu, Yönetmelik’in 46’ncı maddesinde, kat ve/veya arsa karşılığı inşaat işlerine ilişkin iş deneyim tutarının tespitinde yapı ruhsatında belirtilen inşaatın yüzölçümü ile sözleşmenin imzalandığı yıla ait Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğde inşaatın sınıfına ve grubuna göre belirlenen yapı birim maliyetinin çarpılması suretiyle hesaplanan bedelin % 60’ının esas alınacağı hükmünün yer aldığı görülmektedir.

Tarafımızca bu kapsamda yapılan hesaplamalara ilişkin özet tablo aşağıda yer almaktadır;

………………………………………..

Yukarıda yer verilen tabloda yer alan bilgilerden, başvuru sahibi istekli tarafından sunulan iş deneyim belgesinde esas alınabilecek tutarın tespitinde yalnızca sözleşmeye konu iş kapsamında baştan sona yapılan A, B ve C1 bloklarının esas alınması halinde 2.250.702,33 TL tutarında bir bedele ulaşıldığı, söz konusu bedelin güncellenmesiyle ulaşılan tutarın 39.064.857,34 TL olduğu, Yönetmelik’in 46’ncı maddesi gereği söz konusu bedelin % 60’ının 23.438.914,40 TL olduğu, söz konusu tutarın başvuru sahibi Mehmet Sait ÇAKAL’ın sözleşme konusu iş kapsamındaki hisse oranının %60 olduğunun kabulü halinde (aşağıda bu husus ayrıca incelenmiştir) % 60’ının 14.063.348,64 TL olduğu, başvuru sahibinin başvuruya konu ihaledeki teklif bedelinin 13.420.873,20 TL olduğu dikkate alındığında söz konusu isteklinin karşılaması gereken tutarın 10.736.698,56 (13.420.873,20×0,8) olduğu, bu varsayımdan hareketle 14.063.348,64 TL’lik iş deneyimi tutarının ihale dokümanında öngörülen kriterleri karşıladığı tespit edilmektedir.

Diğer taraftan, başvuruya konu iş deneyim belgesinin düzenlenmesine dayanak teşkil eden 25.01.2005 tarihli bahse konu “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi”nde Memet Sait Çakal – Yaşar Ötnü iş ortaklığına ilişkin ortaklık oranlarına yer verilmediği,

İş deneyim belgesini düzenleyen idarece gönderilen belgeler kapsamında yer alan 08.08.2022 tarihli “Kat karşılığı İnşaat Sözleşmesine İlişkin Beyan” adlı belgede “25.01.2005 Tarih ve 1034 yevmiye numaralı İzmir Sekizinci Noterliği onaylı kat karşılığı inşaat sözleşmesinde ortaklık hisse oranları belirtilmediğinden ortaklık oranları aşağıdaki şekilde beyan ve kabul edilmiştir…Memet Sait Çakal – 60,00%… Yaşar Ötnü – 40,00%” ifadesinin yer aldığı, söz konusu belgenin Memet Sait Çakal ve Yaşar Ötnü tarafından kaşelendiği ve imzalandığı görülmüştür.

Bahse konu “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi” kapsamında esas alınması gereken orana ilişkin hususların açıklığa kavuşturulmasını teminen Kurumumuz Hukuk Hizmetleri Dairesi Başkanlığından görüş talep edilmiş olup, anılan Daire Başkanlığının 24.03.2023 tarihli ve 34298 sayılı yazısında“…II. Sonuç ve değerlendirme:

-ilgi yazıda geçen başvuru sahibi isteklinin sunmuş olduğu kat karşılığı inşaat işine ilişkin olarak düzenlenmiş bulunan 08.08.2022 tarihli ve 1808-Y-KAİ-334-1 sayılı iş deneyim belgesine dayanak teşkil eden 25.01.2005 tarihli “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi”nin şekle kanuni uygun olarak İzmir 8. Noteri tarafından düzenlendiği,

-Anılan 25.01.2005 tarihli “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi”nde “Müteahhit”in Yaşar Ötnü ve Memet Sait Çakal olarak ayrı ayrı belirtildiği, “İkisi birlikte müşterek ve müteselsil sorumlu” ibaresine yer verildiği, ancak sözleşmede herhangi bir ortaklık oranı bilgisine yer verilmediği,

-08.08.2022 tarihli “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesine İlişkin Beyan” adlı belgede “Yüklenicinin adı soyadı veya ticaret unvanı” bölümünde “Mehmet Sait Çakal, Yaşar Ötnü İş Ortaklığı” bilgisine yer verildiği, belgede “25.01.2005 Tarih ve 1034 yevmiye numaralı İzmir Sekizinci Noterliği onaylı kat karşılığı inşaat sözleşmesinde ortaklık hisse oranları belirtilmediğinden ortaklık oranları aşağıdaki şekilde beyan ve kabul edilmiştir. Memet Sait Çakal Ortaklık oranı: %60,00, Yaşar Ötnü Ortaklık oranı: %40,00” ifadesinin yer aldığı, söz konusu belgenin sözleşmenin yüklenicisi konumundaki Memet Sait Çakal ve Yaşar Ötnü tarafından kaşelendiği ve imzalandığı,

-Menemen Belediye Başkanlığı tarafından EKAP üzerinden düzenlenen ve “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesine İlişkin Beyan” ile aynı 08.08.2022 tarihli olan 1808-Y-KAİ-334-1 sayılı Yüklenici-İş Bitirme İş Deneyim Belgesinin “Yüklenicinin adı soyadı veya ticaret unvanı” bölümünde “Mehmet Sait Çakal, Yaşar Ötnü İş Ortaklığı”, “İş ortaklığı ise ortaklar ve ortaklık oranı, konsorsiyum ise ortaklar ve gerçekleştirdikleri iş kısmı ve tutarları” bölümünde “Mehmet Sait Çakal-60,00%; Yaşar Ötnü-40,00%” bilgisine yer verildiği görülmektedir.

Buna göre;

-Özel sektöre gerçekleştirilen kat/arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri şekil olarak noter tarafından düzenlenen sözleşmelerden olmakla birlikte, sözleşme serbestisi ilkesi gereğince sözleşmede yer alması gereken hususlar taraflarca belirlendiğinden, yüklenicinin ortaklık oranlarının sözleşmede belirtilmesi zorunluluğu bulunmamakla birlikte, sözleşmede yapılacak değişikliklerin de yine aynı resmi şekilde yapılması gerektiği, yüklenici adi ortaklığın tek taraflı olarak gerçekleştirdiği “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesine İlişkin Beyan”ın ise sözleşme değişikliği niteliğini haiz olmadığı, kaldı ki, anılan sözleşmeye konu işin kesin kabulü yapılmak ve teminat iade edilmek suretiyle 2010 yılında fiilen sona erdiği,

-25.01.2005 tarihli “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi”nde “Müteahhit”in Yaşar Ötnü ve Memet Sait Çakal olarak ayrı ayrı belirtildiği, Türk Borçlar Kanununun 620 nci maddesinde adi ortaklık sözleşmesinin, iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşme olarak tanımlandığı dikkate alındığında, Yaşar Ötnü ve Memet Sait Çakal’ın kat/arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesini yürütmek üzere kurdukları ortaklığın hukuken adi ortaklık olarak kabul edilebileceği, ancak adi ortaklık sözleşmesi bir şekil şartına bağlı olmadığından, sözlü ya da iradeyi ortaya koyan davranışlarla da kurulabildiğinden ortaklığın bir yazılı sözleşmeye bağlanmamış olabileceği,

-Bununla birlikte, kat/arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinde müteahhid olarak taraf olan Yaşar Ötnü ve Memet Sait Çakal’ın birlikte müşterek ve müteselsil sorumlu olduklarının düzenlendiği,

– Buna karşın Yaşar Ötnü ve Memet Sait Çakal arasındaki ortaklık oranının ortaklığın iç işleyişini ilgilendiren bir durum olarak karşımıza çıkacağı, bu ortaklığın yüklenmiş olduğu sözleşme nedeniyle elde edeceği deneyimin ne şekilde değerlendirilmesi gerektiği de ihale hukukunu ilgilendiren bir husus olduğu, yine; Türk Borçlar Kanununun 621 ila 623 üncü maddeleri uyarınca, sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa katılım paylarının, ortaklığın amacının gerektirdiği önem ve nitelikte ve birbirine eşit olmak zorunda olduğu, sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, her ortağın kazanç ve zarardaki payının, katılım payının değerine ve niteliğine bakılmaksızın eşit olduğu,

-Bununla birlikte; isteklilerin kamu ihalelerine katılımda ortaklık oranlarını önceden beyan ettikleri, ihalelere katılımda ise 4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde öngörülen temel ilkeler ve bu kapsamda özel sektöre gerçekleştirilen işlerle kamuya taahhüt edilen işlerin yüklenicileri arasında rekabetin sağlanması ilkesine de hizmet edecek şekilde bir sonuca varılması gerektiği dikkate alındığında, sözleşmesinde ve/veya eki belgelerde adi ortaklık oranlarının belirlenmediği durumlarda, Türk Borçlar Kanunundaki genel hükümlerden hareketle ortaklık oranlarının ihalelere katılımda eşit olarak belirlenmesinin ve düzenlenecek iş deneyim belgesinde de bu şekilde belirtilmesinin, hakkaniyete uygun, objektif ve amaca uygun bir yorum tarzı olacağı, zira kat/arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinden elde edilen deneyimin iş deneyimi olarak kabul edilmesinde de gerek Danıştay içtihatlarında ve gerekse de Kurum tarafından hazırlanarak yürürlüğe konulan düzenlemelerde benzer gerekçelerin göz önünde bulundurulduğu, bu oranın adi ortaklık tarafından sözleşme sonrasında tek taraflı olarak veya salt taraf iradelerine bağlı olarak beyan edilerek belirlenmesinin, temel ilkeler açısından uygun bir sonuç doğurmayacağı, kaldı ki; isteklilerin basiretli birer tacir olarak hareket ederek özel sektörden elde edecekleri deneyimler açısından da ilgili mevzuat hükümlerini gözetmeleri gerektiği değerlendirilmektedir.” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

Hukuk Hizmetleri Dairesi Başkanlığının sözleşmesinde ve/veya eki belgelerde adi ortaklık oranlarının belirlenmediği durumlarda, Türk Borçlar Kanunundaki genel hükümlerden hareketle ortaklık oranlarının ihalelere katılımda eşit olarak belirlenmesinin ve düzenlenecek iş deneyim belgesinde de bu şekilde belirtilmesinin uygun olacağı yönündeki görüşü doğrultusunda, başvuru sahibi istekli tarafından sunulan iş deneyim belgesinde esas alınabilecek tutarın tespitinde yalnızca sözleşmeye konu iş kapsamında baştan sona yapılan A, B ve C1 bloklarının esas alınması, halinde 2.250.702,33 TL tutarında bir bedele ulaşıldığı, söz konusu bedelin güncellenmesiyle ulaşılan tutarın 39.064.857,34 TL olduğu, Yönetmelik’in 46’ncı maddesi gereği söz konusu bedelin % 60’ının 23.438.914,40 TL olduğu, söz konusu tutarın başvuru sahibi Mehmet Sait ÇAKAL’ın sözleşme konusu iş kapsamındaki hisse oranının %50 olduğunun kabulü halinde % 50’sinin 11.719.457,20 TL olduğu, başvuru sahibinin başvuruya konu ihaledeki teklif bedelinin 13.420.873,20 TL olduğu dikkate alındığında söz konusu isteklinin karşılaması gereken tutarın 10.736.698,56 (13.420.873,20×0,8) olduğu, bu kapsamda 11.719.457,20 TL’lik iş deneyimi tutarının ihale dokümanında öngörülen kriterleri karşıladığı tespit edilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri, tespit ve değerlendirmeler ile Hukuk Hizmetleri Dairesi Başkanlığının görüş yazısı bir arada değerlendirildiğinde, Yaşar Ötnü ve Memet Sait Çakal’ın başvuruya konu iş deneyim belgesine esas kat/arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesini yürütmek üzere kurdukları ortaklığın hukuken adi ortaklık olarak kabul edilebileceği, Türk Borçlar Kanunu uyarınca, sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa katılım paylarının, ortaklığın amacının gerektirdiği önem ve nitelikte ve birbirine eşit olmak zorunda olduğu, bu oranın adi ortaklık tarafından sözleşme sonrasında tek taraflı olarak veya salt taraf iradelerine bağlı olarak beyan edilerek belirlenmesinin temel ilkeler açısından uygun bir sonuç doğurmayacağı, bu çerçevede sözleşmesinde ve/veya eki belgelerde adi ortaklık oranlarının belirlenmediği durumlarda,

Türk Borçlar Kanunundaki genel hükümlerden hareketle ortaklık oranlarının ihalelere katılımda eşit olarak belirlenmesinin ve düzenlenecek iş deneyim belgesinde de bu şekilde belirtilmesinin uygun olacağı anlaşılmakta olup, başvuru sahibi istekli tarafından sunulan iş deneyim belgesinde esas alınabilecek tutarın tespitinde yalnızca sözleşmeye konu iş kapsamında baştan sona yapılan A, B ve C1 bloklarının esas alınması ve başvuru sahibi Mehmet Sait ÇAKAL’ın sözleşme konusu iş kapsamındaki hisse oranının %50 olduğunun kabulü halinde ulaşılan iş deneyimi tutarının ihale dokümanında öngörülen kriterleri karşıladığı, bu itibarlar başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Mehmet ATASEVER

S.B. Strateji Geliştirme E. Bşk.

KİK E.  Üyesi

İknada Lüks Etkileri

Günlük hayatta tüm satın alma deneyimleri, daha fazla alışveriş yapmak ve tüketmek için tasarlanmıştır. Bu nedenle alışveriş yaparken kendimizi, ihtiyacımız olduğuna ikna edildiğimiz başka ürünleri almak üzereyken bulabiliriz.

İhtiyaçlar demişken; konu hakkında lüks ile ihtiyaç arasındaki farkı ayırt etmek gerekir. İhtiyaçlar: “Sonsuz, nesnel, sürekli ve zorunluluklarla belirlenir.” Yeme, içme, barınma gibi her şey ihtiyaçlar arasındadır. Lüks ise tamamen algısal bir davranış olup cep telefonundan saate, ayakkabıdan çantaya, kıyafetten aksesuarlara, arabadan eve kadar aklınıza gelebilecek her yerde kendini gösteren aşırı, ayrıcalıklı ve gösterişli bir yaşam biçimi olma durumudur.

Lüks materyalizm ve duygularla ilgili olduğu gibi hazcı (hedonik) tüketime daha yakındır. Bazıları ise beklentiler, hayaller ve özlemler ile ilgilidir. Örneğin insan için ekmek bir ihtiyaçken, ünlü bir restoranda yemek bir lükstür.

Lüks etkilerini insanlar sınıf (statü) atlama aracı, gösteriş ve nadir de olsa farkındalık için kullanmaktadır. Bu noktada Lüksü iyi tanımamız strateji gütmemiz için gereklidir.  Lüks öncelikle “nadir” olmalıdır. Çünkü lükse erişmek ne kadar zor olursa, o oranda insanda arzu uyandırmaktadır. Bu durum iknada Kıtlık İlkesiyle de eşleşir. İnsanlar az ve yasak (nadir) olanı elde etmeyi daha fazla isterler.

Lüks bir marka olmalıdır. Tasarımı, fiyatı, kalitesi, alıcısı gibi her şeyi ile özel olmalıdır. Örneğin televizyonlarda lüks diye tabir edilen markalara ait reklam verilmemesi bu durumdan kaynaklıdır. Ferrari’nin sahibi Piero Ferrari’ye, neden TV reklamı yapmadıkları sorulduğunda verdiği cevap oldukça manidardır. ‘‘Çünkü bizim müşterilerimiz televizyon izleyerek zaman kaybetmez” der.

Bilimsel yönden Lüks Etkileri üç farklı kavram ile anlatılmaktadır. Bunlar Diderot, Veblen ve Züppe Etkileridir.

Diderot Etkisi’nin ilginç bir hikayesi vardır. 1765 yılında Fransız filozof Denis Diderot’un yaşadığı maddi sıkıntılar sonucu Rus İmparotoriçesi Catherine’nin, Diderot’un kütüphanesini satın alması ve yardım amaçlı tekrar kütüphaneyi Diderot’a bağışlaması daha sonra da 25 yıllık maaşını peşin ödemesiyle başlayan etki aslında bir tüketim bağımlılığıdır.

Diderot yaşadığı maddi sıkıntıların ardından parayı bulunca önce kendisine şık bir kırmızı sabahlık alır. Ardından sabahlıkla uyumlu olması için evdeki eşyalarını değiştirir. Bu değişimler git gide alışveriş çılgınlığına döner ve işler kontrolden çıkar. En sonunda Diderot’un bütün parası tükenir ve eskisi gibi yeniden borçlanmaya başlar. Alışveriş sarmalından çıkıp eski haline dönen ve borçlandıktan sonra aklı başına gelen Diderot konu hakkında ‘‘Eski sabahlığım için pişmanlık’’ adlı bir yazı yazar.

Kırmızı renkli …… markalı bir ayakkabı aldınız, eve geldiniz ayakkabıya uyumlu pantolon ve gömleğinizi giydiniz ancak kemer ve çantanızın rengi ve markası ayakkabınıza uyumlu olmadı. Tekrar mağazaya gidip ayakkabının kombin devamı olan aynı renk ve markada çanta ve kemeri almanız Diderot Etkisi altında kaldığınız anlamına gelir.

Veblen Etkisi “Gösteriş Tüketimi” olarak da bilinir. Orta gelirli kişilerin kendini statü sahibi hissetmek için bütçesini aşan ürünleri tercih etmesidir. Burada amaç ürünün kalitesi ya da fonksiyonu değil statü sahibi olmak ve buna sahip olmanın verdiği tatmindir.

Günümüzde, maaşının 5 katı fiyatına cep telefonu satın alanları Veblen Etkisi altında kalanlar olarak tarif edebiliriz. Gelir durumu iyi olmadığı halde, bütçeyi aşan harcamaların yapılmasıdır. Veblen malları ise, fiyat arttıkça talebin arttığı mallardır. İyi bir restoranda pahalı ürünlerin ucuz ürünlere göre daha fazla talep görmesi Veblen Etkisinden kaynaklıdır.

Snob (Züppe) Etkisi ise insanlar kendilerinden daha yüksek statüde bulunan kişilere özenir ve onlar gibi olmak için psikolojik olarak bütçelerini aşan çılgınca harcamalar yaparlar. Bu davranış şekli, tüketim toplumunda kendilerini diğer kişilere kabul ettirme çabası olarak yorumlanır. Yüksek gelirli insanların kendilerini daha ayrıcalıklı hissederek, düşük gelirli insanların alamayacağı ve kullanamayacağı ürünleri satın almaları kendilerini üstün görmeleridir.

Örneğin, şehrin en özel yerinde ve çok pahalı bir restorana düşük gelirli kişiler gidebiliyorlarsa, yüksek gelirli kişiler Snob Etkisinden kaynaklı züppelik yaparak oraya gitmezler. Günümüzde hiçbir şeyin basitçe tüketilmediği, tamamen bir amaç için satın alındığı, neyin ihtiyaç olup neyin olmadığını bilmediğimiz çağımızın belası; aslında Züppe Etkisi.

Gösteriş tüketimi düşük gelirli insanların statülerini yüksek göstermek amacıyla yaptıkları pahalı harcamaları, züppe etkisi ise yüksek gelirli insanların durumlarını iyi göstermek için yaptıkları gereksiz harcamaları anlatıyor. Bahsettiğim lüks etkilerinin hepsi iknada birer güç, statü ve ayrıcalık simgesidir. Güç kurmanın arkasındaki ana dürtü, başkaları üzerinde üstünlük kurmak, güçlü olmak ve güçlü olduklarını onlara göstermektir. Bu sayede insanları kendi istekleri doğrultusunda yönetmektir. Bu da iknada egodur.

Bu ego tarihte sahip-köle ilişkisi olarak bilinen düzenin günümüzdeki modernize olmuş halidir. Artık parası olan ve her şeye kolay ulaşabilen, lüks ürünler kullanan kişilere sahip denilirken, statüsü, parası, arabası, kıyafeti iyi olmayan kişilere maalesef köle denilmektedir. Dolayısıyla günümüzde sahipler kölelere lüks semboller aracılığıyla üstünlük sağlamaktadır.

Hatırlanması gereken bir şey varsa oda; gerçek güçlü insanlar her türlü zorluk karşısında mücadele eden, cesaretli, çalışkan ve dayanıklı kişilerdir. Gerçek güç kişinin kendisini yetiştirmesi, geliştirmesi, eğitmesi ve öğrendiklerini uygulaması faydalı olmasıyla ilgili bir kavramdır. Maalesef hiçbir sahiplik ve lüks insanı gerçekten güçlü kılmaz. Gerçekte kişiler güçlerini de makamlarından, mevkilerinden, paralarından, çevrelerinden ya da unvanlarından değil, kendilerinden alırlar.

Yazımın sonunda ikna kavramı hakkında herkese birkaç şey hatırlatmak isterim. İkna edilen birçok insanın sadece bir yönden ikna olmadığı, bunun tersine yüksek benlik, özsaygı, aidiyet, özgüven ve motivasyonu arttırdığını düşündüğü lüks ürün ya da hizmete göre de ikna olduğu da gözlemlenmektedir.

Aklınızda bulunsun; ‘‘İkna mesajları masum amaçlar için kullanıldığında “ikna sanatına”, çıkarlar için kullanıldığında “manipülasyona” dönüşür.’’

İKNACI

Mustafa AVCI

Uluslararası Ayakkabı Yan Sanayi Fuarı 80 Ülkeden Ziyaretçi ile Açıldı

68. Uluslararası Ayakkabı Yan Sanayi Fuarı AYSAF, sektörün çatı kuruluşu Ayakkabı Yan Sanayicileri Derneği AYSAD ve Artkim Fuarcılık iş birliği ile dünyanın dört bir yanından gelen, ayakkabı yan sanayi malzemeleri, deri, suni deri, tekstil, taban, ökçe, aksesuar, makine, kimyasal ve kalıp üreticilerinin de aralarında olduğu 36 iş kolunu bir araya getirmeye hazırlanıyor. Sektöründe, Avrasya’nın 1., Avrupa’nın ise 2. en büyük fuarı olan AYSAF’a 327 firma katılıyor. 80’den fazla ülkeden 15.000’in üzerinde kişinin ziyaret etmesi beklenen fuar 6 Mayıs 2023 tarihine kadar açık kalacak.

Çin’de yaşanan tedarik sorunlarının ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından gerek Türkiye’nin coğrafi konumu gerekse de sektörün fiyat-kalite dengesi neticesinde 2022 yılında 500 milyon çift ayakkabı üretim rakamına ve 1,3 milyar dolar ihracat hacmine ulaşan ayakkabı yan sanayinin 2023 yılını 600 milyon çift ayakkabı üretimi ve 1,7 milyar dolar ihracat ile tamamlaması bekleniyor.

Açılış töreninde konuşan ARTKİM Fuarcılık Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Yaman, “Ticaret Bakanlığı organizatörlüğünde ve İDMİB koordinatörlüğünde düzenlenen Alım Heyeti sonucunda Fildişi Sahili, Moldova ve Hırvatistan’dan 8 firma alım yapmak için fuarımızda bulunuyor. AYSAD ve ARTKİM ile beraber yaptığımız sektörel Alım Heyeti Organizasyonumuzla İtalya, Ukrayna, Rusya, Hindistan, Mısır, Özbekistan, Ürdün, Cezayir, Fas, Filistin, Tunus, Lübnan, Gürcistan ve Kosova’dan 37 firma fuarımızda olacak. Umuyoruz ki, bütün bu çabalarımız katılımcı firmalarımızı mutlu eder. Amacımız, her sektörden üreticiyi desteklemek, bir araya getirmek, gelişimlerine destek olmak. Fuarlar bunlar için iyi birer vesileler. Bu yıl sanayiyi, sanatı ve sosyal sorumluluğu AYSAF çatı altında birleştirdik. Sanat ile iç içe bir yaşamı benimsememiz lazım. Bu yıldan itibaren düzenlediğimiz fuarlarda sanatın yeri artık daha fazla olacak.” Dedi.

AYSAD Yönetim Kurulu Başkanı Sait Salıcı, “Depremin ilk haftası sektörümüzün yüce gönüllü mensupları tarafından gönderilen yaklaşık 100 bin çift ayakkabıyı deprem bölgelerine ulaşmasını sağladık. Sektörümüzün de en ağır kaybı aldığı bölge olan Hataya da dernekler ve vakıf olarak makine teçhizat yardım kampanyası başlattık; ilk olarak bayram öncesi 3 tır makine sevk ettik ve 100’e yakın üreticinin üretime başlamasını sağladık. Sektörümüzü tekrar canlandırmak adına elimizden gelen yardımları yapmaya devam edeceğiz.

2021 yılında 1 milyar dolarlık ihracat rakamının üzerine çıkan sektörümüz 2022 yılında 1 milyar 218 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. 2022 yılının son çeyreğinde enflasyonist ortamın çok fazla hissedildiği para politikalarının sıkılaştırıldığı döneme girdik ve 2023 yılının ilk 3 ayında etkisini ihracat da azalma ithalat da artış olarak gösterdi. İlk 3 ayda ayakkabı ithalatı yaklaşık yüzde 120 oranında arttı.

Son çeyrekte bizler yan sanayi firmalarımız ile bir araya gelerek ihracat müşterisinin tekrar uzak doğuya doğru gideceğinin sinyallerini verdik fiyatlamalar da elimizi taşın altına koymamız gerektiğini anlattık. Görüştüğümüz yan sanayicilerin birçoğu duyarlılık gösterdi ve fedakarlık yaptı. Aynı şekilde ayakkabı derneği ve üyelerinin birçoğu fedakarlık yaptı. Şimdi fedakarlık yapma sırası zincir mağazalarda. Yerli üreticiyi koruyalım, yerli üretici her zaman lazım.” dedi

Sergiler, enstalasyonlar, paneller ve konferans programı ile renklenecek AYSAF Fuarı’nda, Kolombiya’da düzenlenen Uluslararası Ayakkabı ve Deri Fuarı’nda 9 saat 40 dakika 32 saniyede en hızlı ayakkabı koleksiyonu oluşturma rekoru kırarak Guinness Rekorlar Kitabına giren ve ayrıca Asist Dünya Rekorunu kazanan Alexander Moreno da tasarım şovu gerçekleştirdi.

Kişilerin Dijital Medyada Yer Alan Geçmişine Ait Bilgileri Nasıl Silinir ?

Günümüzde teknolojinin hızla gelişmesi ile birlikte internet kullanımı da hayatımızın bir parçası haline gelmiştir. Özellikle bilgi edinmek, alışveriş yapmak, paylaşımda bulunmak amacıyla günde defalarca arama motorları aracılığı ile sisteme erişim sağlanmaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen verilere göre 4 milyardan fazla internet kullanıcısı ve 1 buçuk milyardan fazla internet sitesi bulunuyor[1]. Web arama motoru veya internet arama motoru, web’de sistematik bir şekilde internet kullanıcılarının istedikleri bilgilere anında erişebilmek için sıkça kullandıkları bir yazılım türü olarak tanımlanmaktadır. Arama motorlarının birincil işlevi internette veya internetin bir kısmında bulunmuş olan verileri bir araya getirmek ve raporlamaktır[2].

Google, Yandex, Yahoo ve Bing gibi arama motoru işletmecileri esas itibariyle veri kayıt sisteminin bir parçası olarak otomatik, düzenli ve sistematik bir biçimde internette yayınlanan bilgileri bulmakta, daha sonra kendi indeksleme programları çerçevesinde alıp, kaydedip, organize edip kişisel verilerin arama sonuçlarının listesini düzenlemekte, sunucuları üzerinde saklamakta, belirli durumlarda açıklamakta ve kullanıcılarına sunmaktadır. Bundan dolayıdır ki, arama motorları tarafından gerçekleştirilen bu tür faaliyetler 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 3 üncü maddesi kapsamında, ‘kişisel veri işleme” faaliyeti olarak değerlendirilmektedir. Bilgiye erişimin kolaylaştığı günlük hayatımızda kişisel verilerimize erişim de bir o kadar kolaylaşmıştır. Bu durum kişilik haklarımıza saldırıyı açık hale getirdiği gibi özel hayatın gizliliği ilkesinin ihlal edilmesi riskini de artırmıştır.

Nitekim, veri sahibi olan ilgili kişinin arama motorları üzerinden kendi adı ve soyadı ile yapacağı bir arama sonucunda gösterilen sonuçların indeksten çıkarılmasına yönelik talebinin, arama motoru işleticisi şirketlerden talep etme hakkı bulunmaktadır. Bu kapsamda özelliğini yitirmiş bilgilerin unutulma hakkı kapsamında ortadan kaldırılmasının talep edilebileceği kabul edilmektedir.

Arama motoru işletmecileri, üçüncü taraflara ait internette topladıkları verilerin işlenmesinin amaç ve vasıtalarını belirledikleri için veri sorumlusu sayılmaktadır. Bu nedenle 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu çerçevesinde verisini işledikleri ilgili kişiler tarafından yapılan başvuruları en kısa sürede ve en geç otuz gün içinde cevaplamakla yükümlü kılınmışlardır (6698/m.13/2). Aksi halde, bu gibi durumlarda ilgili kişiler Kişisel Verileri Koruma Kurumuna başvurabilecekleri gibi aynı zamanda konuyu yargıya da taşıyabileceklerdir.

Elbette ki, başvuru sahibi olan ilgili kişiler arama sonuçlarının indeksten çıkarılmasına ilişkin taleplerini öncelikle arama motoru işletmecilerine iletmelidirler. Veri sorumlusu arama motoru işletmecileri söz konusu talepleri reddeder veya başvuru sahibine en geç 30 gün içinde cevap vermezse, ilgili kişiler Kişisel Verileri Koruma Kuruluna şikâyette bulunma hakkına sahiptirler.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun 23.06.2020 tarih ve 2020/481 sayılı Kararında arama motorlarından ad ve soyadı ile yapılan aramalarda kişinin kendisiyle bağlantılı sonuçlara ulaşılmamasını isteme hakkının indeksten çıkarılma talebi değerlendirilmiş ve konu “Unutulma Hakkı” bir üst kavram olarak ele alınarak Anayasanın m.20/3 hükmü ile 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununun m.4, m.7 ve m.11’de ve Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmeliğin m.8’de yer verilen düzenlemeler çerçevesinde değerlendirilme yapılmıştır.

6698 sayılı Kanun m.4’de kişisel veri işleme ilkeleri, m.7’de, kişisel verilerin silinmesi, yok edilmesi veya anonim hâle getirilmesine ilişkin hususlar, m.11’de ise, veri sahibi kişinin hakları düzenlenmiştir. Bununla birlikte, Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmelik m.8’de de, “Kişisel verilerin silinmesine, yok edilmesine veya anonim hâle getirilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu, başvuruyu değerlendirirken,  veri sahibi olan ilgili kişinin arama motorları üzerinden kendi adı ve soyadı ile yapacağı bir arama sonucunda gösterilen sonuçların indeksten çıkarılmasına yönelik talebinin, ilgili kişinin temel hak ve özgürlükleri ile kamunun söz konusu bilgiyi edinmesinden sağlayacağı menfaatler arasında bir denge testi yapılmasını ve yarışan menfaatlerden hangisinin ağır bastığının gözetilmesinin önemini vurgulamıştır.

Kişilerin dijital medyada yer alan geçmişine ait bilgilerin, yok edilmesini isteme hakkı unutulma hakkı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Unutulma hakkı, bireyin dijital geçmişte yer alan fotoğrafı, kimlik bilgisi, adresi ve diğer kişisel içeriklerinin kendi talebi üzerine bir daha geri getirilemeyecek biçimde ortadan kaldırılması ve daha fazla yayılmasını önleme hakkı şeklinde tanımlanmaktadır. Unutulma hakkı,  aynı zamanda kişinin onurunu, kişisel gelişimini ve kişisel verileri üzerindeki tasarruf hakkını yakından ilgilendiren başta anayasal düzenlemeler ile korunan insan hakları ile yakın ilişki içinde olan bir haktır.

Türk hukukunda unutulma hakkı henüz düzenlenmiş değildir. Ancak, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 17.06.2015 tarihli 2014/4-56E. 2015/1679 K. sayılı kararı ve hemen akabinde Anayasa Mahkemesi’nin 03.03.2016 karar tarihli 2013/5653 Başvuru sayılı kararı ile tanınmıştır. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararlarında güncellik ölçütünü esas alarak, özelliğini yitirmiş bilgilerin unutulma hakkı kapsamında ortadan kaldırılmasının talep edilebileceğini kabul etmiştir. Kişisel Verileri Koruma Kurulu da konuyla ilgili son kararında unutulma hakkını üst bir kavram olarak değerlendirerek Anayasa m.20/3 ,  6698 sayılı Kanun m.4, m.7 ve m.11’e atıf yaparak değerlendirmelerde bulunmuştur[3].

Sonuç olarak, kişilerin dijital medyada yer alan geçmişine ait bilgilerin yok edilmesini isteme hakkı unutulma hakkı çerçevesinde değerlendirilmekte ve unutulma hakkı; bireyin dijital geçmişinde yer alan fotoğrafı, kimlik bilgisi, adresi ve diğer kişisel içeriklerinin kendi talebi üzerine bir daha geri getirilemeyecek biçimde ortadan kaldırılması şeklinde tanımlanmaktadır. Unutulma hakkı, aynı zamanda kişinin onurunu, kişisel gelişimini ve kişisel verileri üzerindeki tasarruf hakkını yakından ilgilendiren bir haktır. Veri sahipleri, arama motorları üzerinden kendi ad ve soyadı ile yapılacak aramalar neticesinde gösterilen sonuçların indeksten çıkarılmasını veri sorumlusu arama motoru işleticisi şirketlerden talep edebilir, talep ilgili şirketlerce reddedilir veya talebe cevap verilmezse, ilgili kişi, Kişisel Verileri Koruma Kuruluna başvurabilir ve aynı zamanda doğrudan yargı yoluna da gidebilir.

Lütfi İNCİROĞLU

[1] https://www.vargonen.com/blog/arama-motoru-nedir/Erişim tarihi: 02.05.2023.

[2] Vikipedi. Erişim tarihi:02.05.2023

[3] Dijital Medya ve Unutulma Hakkı https://www.kilinclaw.com.tr/dijital-medya-ve-unutulma-hakki/ Erişim tarihi:24.01.2023.

 

Türk Lirası Pozisyonunda Kalan Yatırımcılar Döviz Kurları Patladığında Ne Yapacaklar ?

Aklıma Hiç de İyi Şeyler Gelmiyor ?

TCMB’nin liralaşma politikaları çerçevesinde TRL’den başka hiçbir dövize ve altına yaşam hakkı tanınmıyor adeta. Çeşitli genelgelerle gerek bankalara, gerekse döviz piyasalarına direk veya dolaylı olarak müdahale yapılmaya devam edilmektedir. Elinde veya pozisyonunda döviz bulunduran şirketlerin dövizlerini belli bir seviyenin altına getirmeleri istenmektedir.

BDDK, Döviz Varlığı 15 Milyon TL’yi Aşan Şirketlerin Kredi kullanamayacağını Açıkladı: “Bu Karar Bir Nevi Sermaye Kontrolü”

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bugün piyasalar kapandıktan sonra yaptığı açıklamayla şirketlerin bankalardan TL kredi kullanımına sınırlama getirdi. Döviz varlığı 15 milyon TL’yi geçen şirketler banka kredisi kullanamayacak, 15 milyon TL’nin altında olanlar ise bu durumu belgeleyecek ve BDDK tarafından belirlenen kurallara uyacağını taahhüt edecek. Ekonomistler bu düzenlemeyi “bir nevi sermaye kontrolü” olarak değerlendirdi.

Kaynak: https://medyascope.tv/2022/06/24/bddk-doviz-varligi-15-milyon-tlyi-asan-sirketlerin-kredi-kullanamayacagini-acikladi-bu-karar-bir-nevi-sermaye-kontrolu/#:~:text=E%C4%9Fer%2015%20milyon%20TL’yi,s%C3%B6z%C3%BC%20vererek%20TL%20kredi%20kullanabilecek.

Konunun sadece bir paragrafla sınırlı olmadığı ve daha uzun ve detaylı açıklamaların mevcut olduğunu da söylemem gerekir. Ancak fazla detaylara girmek istemediğimden dolayı sadece ana başlık altında konuyu dile getirdim.

Haziran 2022 ayında yürürlüğe konulan şirketlerin dövize olan eğilimlerinin önüne geçişin adımlarından biri bu şekilde atıldı. Ancak dövizden uzaklaşma bununla da kalmadı, KKM – Kur Korumalı Mevduatlar için faiz üst sınırı serbest bırakıldı.

Döviz İçin Alınan Kararlar Dövizi Çığırından Çıkarttı

Bir dizi kararlar alındı ihtiyaç sahiplerini ve tasarrufçuları dövizden uzaklaşmak adına.  Bilhassa bankalar üzerinde kurulan kontroller daha da sıkılaştı. Dövizden uzaklaştırmak adına TCMB’nin attığı her adım, dövizi ateşlemeye başladı.   Alış ve satış kurları arasında bindelerle ölçülen minimal kur makasının bugünlerdeki farkı ise % 3, % 4, % 5, % 6’lar civarında dolaşmaya başladı.

Şöyle ki;

Ayşe Teyze elindeki USD.100.-lık efektifini bankadan bozdurmak ve karşılığında Türk Lirası almak istediğinde,

  • Bankanın ilani döviz kuru USDTRL C/19.43 olmasına rağmen, Ayşe teyzenin dövizini banka C/19.30’dan Türk Lirasına çevirmektedir. İlani kurdan daha aşağı.

Ayşe Teyze elindeki Türk Lirasını bankaya verip USD.100.-lık efektif satın almak istediğinde ise;

  • Bankanın ilanı efektif satış kuru USDTRL C/20.50 + vergiler civarına kadar yükseldi. Tabii bankalar döviz satmaya istekli ise. Serbest piyasa ise tam bir facia oldu ve döviz alış ile atış kurları arasındaki kur makası oldukça çok açıldı. Ayşe Teyze serbest piyasadan döviz alsa kurlar anlık değişim göstermektedir. Hangi kurdan döviz alacağı belli değil Ayşe Teyzenin.

Döviz Piyasalarındaki Rüzgar Fırtınaya Dönüşüyor

Döviz piyasalarında önceleri sağlıklı ve makul fiyatlar vardı. Dövizdeki oluşan fırtına arttıkça döviz kurlarındaki fiyatlama çeşitliliği de artmaya başladı.

Şöyle ki;

  • TCMB’nin gösterge niteliğindeki kurlar
  • TCMB’nin ihracatçılardan aldığı % 40 zorunlu döviz devri için uygulanan kur
  • Bankalar arası kurlar
  • Bankaların döviz alış kuru (o bankanın döviz pozisyon ihtiyacına göre değişkenlik gösterir
  • Bankaların döviz satış kuru (o bankanın döviz pozisyon ihtiyacına göre değişkenlik gösterir)
  • Bankaların müşterinin kurumsal veya bireysel olduğuna göre çeşitli döviz alış satış fiyatı sunar
  • Serbest piyasa alış ve satış kurları
  • Malını vadeli satan ihracatçıların uyguladıkları döviz alış kurları

Ben bu karmakarışık fiyatlamanın sonunu pek iyi görmüyorum. 1994, 2001 yıllarında da benzer krizi yaşadım. O zamanlar bankacı idim. Her sorunun bir faturası olacak elbet. Bugünlerde serbest piyasada oluşan döviz fiyatları maliyetlere yansıtılmış durumdadır. Farklı isimlerde de olsa hizmet ve ürünlerin fiyatları yukarı doğru hareketlenmiş durumdadır.

1994 ve 2001 Krizi

Demirbank ve 2001 Krizi

Demirbank’ın patronu Halit Cıngıllıoğlu, yakın arkadaşı Tansu Çiller’in iktidarı döneminde bono üzerine riskli hamlelerde bulunup yüksek kar elde etmiştir. Faizler düşerken elinde büyük miktarda hazine bonosu bulunduran Demirbank bunu diğer bankalardan aldığı gecelik borçlar ile ödemekteydi. Faizler düştükçe elinde bulundurduğu yüksek faizli bonolar sayesinde büyük miktarda kar yazmıştır. Aynı olayı 2000’li yıllarda da yapmaya devam eden Demirbank yönetimi, ellerinde hazine bonosu tutup bunu diğer bankalardan aldığı gecelik borçlanma ile ödemeye devam etmekteydi. Buna rağmen likidite krizi borç bulmayı daha zor hale getirdi. Anayasa kitapçığı ile gecelik borçlanma maliyetlerinin yüzde 7500’lere varması ise Demirbank’ı en sarsan durum oldu. Elde daha düşük faizli bonolar için dışarıdan bulunması gereken paranın faizi oldukça yükseldi.

Kumar bu sefer tutmamıştı.

Kaynak ve yazının tamamı: https://www.yatirimkredi.com/demirbank-ve-demirbankin-batmasi-olayi-nedir.html

Demirbank 2001 döviz krizinde yanlış ata oynadı ve kaybetti.

Bugünkü Liralaşma Politikası Çerçevesinde Elindeki Dövizi Satan Sanayicilerin Durumu

Baskılanan döviz kuruna rağmen böylesine döviz kurları piyasasının oynaklığı ve yüksekliği, tek haneli gösterge faiz olan % 8.50’e rağmen piyasada oluşan % 35’den % 50’e kadar faizler, döviz kurlarındaki resmi ve gayri resmi piyasa fiyatları ile alış satış kurları arasındaki anormal kur makasının sonunu pek iyi görmüyorum.

Senaryo;

Döviz fiyatları patlarsa, döviz kuru fiyatları kontrolden çıkarsa, faizler de yükseltilmek zorunda olursa, piyasada bankalardan tutun da sanayiciler döviz ihtiyacını karşılamak için neleri feda edecek? Sadece kur farkından dolayı bilançosunda ağır yaralar görecek olan sanayici firmaların ne kadarı ayakta kalacak? Dövizden Türk Lirasına dönen sanayiciler, Türk Lirasından tekrar dövize dönmek zorunda kaldıklarında karşı karşıya gelecekleri kur farkı zararlarının boyutu ne kadar büyük olacak? Tahmin edebilir misiniz?

Bu yazımda söz ettiğim “Demirbank ve 2001 krizi” aklıma geliyor doğal olarak. Döviz krizi varken Demirbank Türk Lirasında kaldı ve battı. Bugün bankaların durumu biraz daha farklılık göstermekle birlikte, yüksek faiz uygulayan bankaların TCMB’nin düşük faizli bonosunu almak zorunda olduğu bugünkü piyasa ile karşı karşıyayız. % 8.50 faizli bu bonoları alan bankalar, yarın faizler yükseldiğinde, döviz fiyatları arttığında bankalar aldıkları bonolardan kesinlikle zarar edeceklerdir.

Dövize baskı, faize baskı, enflasyon rakamlarının çarşı Pazar fiyatlarını yansıtmamasının bedelinin bir faturası elbette olacak. Bu faturayı hep birlikte ödeyeceğiz. Piyasa gül bahçesi gibi değil kesinlikle.

Reşat BAĞCIOĞLU

ICC – International Chamber of Commerce

Türkiye Milli Komitesi

Türkiye Bankacılık Komite Başkanlığı Üyesi

 

sdfsdf