Neoliberal Söylemlerin ve Serbest Ekonominin Neferi ABD’de Neler Oluyor? – 2. Bölüm
Göktürk ALTINBAŞ
Ön Not: Bu yazının içeriğini daha iyi anlayabilmeniz adına bir önceki yazımı okumanızı tavsiye ediyorum. Bir önceki köşe yazımız için; tıklayınız.
Bu hafta, bir önceki hafta ele almaya başladığımız konuya devam ediyoruz. Temel konumuz şu; ne oldu da Trump, IMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşların ve hatta gelişmekte olan ülkelerin bazılarında zorunlu tuttuğu serbest ticaret, özelleştirme ve deregülasyon gibi popüler neoliberal politikaları terk etmeye karar verdi?
Aslında bu uygulamalar ABD için yabancı uygulamalar değil. Hatta birçok çalışma gösteriyor ki; ABD, kesin olarak süper güç konumunu garanti altına alana kadar asla korumacı politikalardan vazgeçmemiştir.
Eski Yeni Ekonomi Politikaları
Önceki yazımızda ele aldığımız şekilde, ABD iç savaşını Kuzey Eyaletlerinin kazanmasıyla birlikte başlayan süreçte ABD uzun bir süre yüksek gümrük vergileri uygulamış ve yurtiçindeki Bebek Sanayileri korumuştur.
Aşağıda yer alan iki grafik bize 1789 ve 1999 arası dönem için, ithalat mallarındaki (genel ithalat ve mamul mal ithalatı) gümrük vergi oranlarının ve vergiye tabi malların değişimlerini göstermektedir;
Grafik 1. ABD’de Bütün İthalat Mallarındaki (Serbest ve Gümrüğe Tabi) Gümrük Vergi Oranı ve Gümrüğe Tabi İthalatların Toplam İthalatlar İçindeki Payı % (1821-2000)
Grafik 2. ABD’de Mamul Mallardaki Gümrük Vergi Oranları % (1789-1990)
KAYNAK: Shafaeddin (1998:15)[1] Tablo 3.1’den yararlanılarak tarafımızca hazırlanmıştır.
Grafiklerden de görüleceği şekilde, ABD’de 1821-1946 yılları arasında, toplam ithalat malları içinde gümrüğe tabi malların seviyesi yaklaşık olarak %41,34’dür. Bu yüksek oran ancak, 1968-1999 yılları arasında %7’ler seviyelerine inmiştir. Aynı zamanda, gümrük vergisi oranlarının da istikrarlı bir şekilde ancak ve ancak, 1891/94 döneminden itibaren düşürülmeye başlandığı gözlemlenmektedir. Bununla birlikte, bütün ithalat malları içindeki gümrük vergi oranları seviyesi, 20. yüzyılın ortalarından sonra ancak %10’lu seviyelerin altına indirilmiştir. Yine aynı grafikte de görüldüğü şekilde; 18. yüzyıl sonunda mamul mallardaki gümrük tarife oranlarını arttırmaya başlayan ABD’nin, 18. yüzyıl sonundaki tarife oranları seviyelerine geri dönmek için yaklaşık olarak 150 yıl beklemeyi tercih ettiği görülmektedir.
Ayrıca Grafik 3, bize göstermektedir ki; aynı dönemde ABD günümüzün gelişmiş ülkeleri içinde en uzun süreli olarak en yüksek oranlı gümrük vergilerini uygulayan ülke olmuştur.
Grafik 3. Seçilmiş Kalkınmış Ülkelerin 1820-1950 Yılları Arasında, Mamul Mallara Uygulamış Oldukları Ortalama Tarife Oranları (Ağırlıklı Ortalama, %)
KAYNAK: Chang (2003:39)[2] Tablo 2.1. kullanılarak elde edilmiştir.
ABD’nin 20. yüzyılın ortalarından itibaren, gümrük duvarlarını indirmesi ise şu şekilde açıklanabilir; İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ABD’nin, yıkılmış ve bütünüyle zarar görmüş Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında yüksek oranlı bir arz kapasitesi fazlalığına sahip olduğu görülmektedir. ABD bu noktadan sonra, elindeki arz kapasitesini etkin bir şekilde kullanabilmek amacıyla serbest ticaret politikalarını hayata geçirmeye başlamıştır.
ABD kendi çıkarları doğrultusunda, gerektiğinde sadece ticari açıdan serbestleşme karşıtı olmamıştır, aynı zamanda işgücünün serbest dolaşımına karşı faaliyetlerde de bulunmuştur. ABD Göç Komisyonu, 1911 yılında yayınlamış olduğu raporda, yeni niteliksiz işgücü göçünün, hem yerliler, hem de eski göç etmişler açısından Amerikan işçisini negatif etkilediğini, bu durumun da ABD vatandaşlarının yaşam standartlarına etki ettiğini belirtmektedir. ABD’de bu rapordan sonra, niteliksiz işgücü göçünü engelleyici önlemlerin alındığı görülmektedir (Williamson, 1996:9).[3]
Trump da seçim kampanyasında “ülke tarihindeki en büyük sınır dışı etme operasyonunu” gerçekleştireceğini söylemiş ve göreve başladıktan sonraki ilk konuşmasında, ABD-Meksika sınırına ilişkin Ulusal Acil Durum ilan ederek yasa dışı göçleri engelleyeceğini ve bu kişileri sınır dışı edeceğini belirtmişti. 1911 yılında, ABD’nin Niteliksiz işgücü politikası ve söylemleri ile Trump’ın göçmenlerle ilgili yaklaşımları ve söylemleri ne kadar da benziyor değil mi?
Eğer, kafanızda “Trump ne yapmaya çalışıyor?” şeklinde bir soru varsa, umarım bu yazı bu soruya bir nebze yanıt olabilmiştir. Özetle, yeni hiçbir şey yok. Trump, Çin ile rekabette lider ülke konumunu kaybetmeye başladığını görüyor ve ABD için eski taktikleri yeniden devreye sokmaya çalışıyor. Bu dönem, özellikle de Avrupa için çok kolay olmayacak gibi gözüküyor. Çünkü ABD en son bu şekilde bir uygulama yaptığında, Avrupa ülkeleri uzun bir süre sıkıntılı bir süreç yaşamıştı.
Haftaya görüşmek dileğiyle.
Göktürk ALTINBAŞ
Kaynakça:
[1] Shafaeddin, S.M., (1998), “How Did Developed Countries Industrialize? The History Of Trade And Industrial Policy: The Cases Of Great Britain And The Usa”, Unctad Discussion Papers, No. 139.
[2] Chang, H.J., (2003), “Kalkınma Reçetelerinin Gerçek Yüzü”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
[3] Williamson, J.G., (1996), “Globalization, Convergence And History”, Journal Of Economic History (June 1996), Pp. 1-30.
Cennet meyvesi olarak nitelendirilen, Türkiye’nin ihracatta prestij ürünlerinden kuru incir 2024/25 sezonunda dolar bazında yüzde 37 değerlendi ve kuru incirin ortalama ihraç fiyatı 6 bin doları aştı.
Kuru incirde aflatoksin ve okratoksin bulaşıklığını önlemek için Tarım ve Orman Bakanlığımız kontrolünde uzun yıllardır üreticilere binlerce kurutma kereveti, ilek filesi, hasat filesi ve tuzaklar yaptırarak, Tarım ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda üreticilerimize ücretsiz olarak dağıttıkları bilgisini veren Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, çok yoğun kontroller sonucunda ihraç edilen kuru incir partilerimiz çeşitli nedenlerle ülkemize geri geldiklerinde de İhracattan Geri Dönen Ürünler Türk Gıda Kodeksi (TGK) Mevzuatına uygunsa ülkemize girdiğini, ihracattan geri gelen kuru incirlerin ülkemize girişte Türkiye’nin ithalat prosedürüne tabi tutulduğunu, Tarım ve Orman Bakanlığı kontrolünde antrepoya alındığını, numune alınıp analiz edilerek sonucu uygun olan partilerin yurda girişine izin verildiğini, limitlerin üstünde çıkan partilerde memur eşliğinde elleçleme yapıldığını sonrasında uygunsa yurda girişine izin verildiğini, uygun olmayan partilerin imha edildiğini ifade etti.
Hollanda merkezli NN Grup bünyesinde Türkiye’de bireysel emeklilik, sağlık ve hayat sigortası alanlarında faaliyet gösteren NN Hayat ve Emeklilik A.Ş.’nin Zurich Sigorta Grubu Türkiye’ye satışıyla ilgili süreç, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) ve Rekabet Kurulu onaylarının alınması ve hisse devrinin yapılması ile tamamlandı.
Zurich Yaşam ve Emeklilik Genel Müdürü Atilla Benli, NN Hayat ve Emeklilik’in satın alınmasının ardından bireysel emeklilik ve hayat sigortası alanındaki hedeflerini şöyle özetledi: “Bireysel emeklilikte, devlet kurumları ve SEDDK tarafından iyi kurgulanmış bir yapı mevcut. Biz de sigorta sektörünün ihtiyaçlarına odaklanarak, hayat sigortalarının yaygınlaştırılmasını ve tasarruf açığının giderilmesini önceliklendiriyoruz. BES ile bütünleşik hayat sigortası ürünleri ve yatırım fonlu hayat sigortalarını stratejik alanlar olarak görüyoruz. Katılımcı deneyimini iyileştirme, etkin fon yönetimi ve dijital odaklı hizmetlerle daha hızlı, kolay ve erişilebilir çözümler sunmayı hedefliyoruz. NN Hayat ve Emeklilik’in müşteri portföyü, dağıtım kanalları ve deneyimli ekibi, Zurich Türkiye için büyük bir kazanım oldu. Bu birleşim, daha zengin çözümler ve sektörde fark yaratan hizmetler sunmamıza olanak sağlayacak.”
Bir iş görüşmesine girdiğinizi düşünün. CV’niz güçlü, tecrübeniz tam da aranan niteliklere uygun. Mülakat iyi geçiyor, ta ki İK yetkilisi masanın diğer tarafında hafifçe eğilip size sorana kadar: “Evlenmeyi düşünüyor musunuz?” Ya da daha dolaylı bir şekilde, “Ailevi sorumluluklarınız nedeniyle yoğun tempoda çalışmakta zorlanır mısınız?” İşte o an, liyakat odaklı bir değerlendirmeden çıkıp, etik sınırları bulanık bir değerlendirme sürecine dahil olduğunuzu anlarsınız.
İtirazen Şikayet Konusu; Başvuru sahibinin dilekçesinde özetle; İdari Şartname’nin “Fiyat farkı” başlıklı 46’ncı ve “Diğer hususlar” başlıklı 48’inci maddelerinden çalıştırılacak personellerin haftalık çalışma saatlerinin tamamını idarede geçirmek zorunda olduğunun anlaşıldığı, Teknik Şartname’nin 6.1.22’nci, 6.2.20’nci ve 6.3.18’inci maddelerinde de ihalenin 1’inci kısmına ilişkin çalıştırılacak personel sayısına yer verildiğinin anlaşıldığı, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.3’üncü maddesinde ise ihale dokümanında haftalık çalışma saatlerinin tamamını idarede geçirecek personel sayısının belirtilmesi halinde teklif fiyata dahil giderler arasında işçilik giderine yer verilmesinin ve her bir işçilik maliyeti için birim fiyat teklif cetvelinde ayrı satır açılmasının zorunlu olduğu yönünde açıklamaların bulunduğu, ancak birim fiyat teklif cetvelinde personellere ilişkin ayrı satır açılmadığı, bu nedenle ihalenin 1’inci kısmının iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir
Evde otururken, sıcak kaloriferleriniz yanarken dışarda kar yağmasının güzelliğini seyretmekten daha güzel bir şey yok herhalde. Kar, doğanın bize sunduğu en büyüleyici manzaralardan biri. Beyaz örtünün tüm doğayı ve şehirleri kapladığı anlar, her zaman bize bir masal dünyası gibi yansır. Türkiye’de ve İstanbul’da bu hafta yaşanan kar yağışı da kentlerin ve doğanın silüetini değiştirerek, herkesi hem heyecanlandırdı hem de büyüledi. Ancak bu romantik manzaranın ardında, özellikle iş dünyası ve tedarik zinciri yönetimi açısından ciddi zorluklar yatıyor. Kar yağışı ve soğuk hava, lojistik operasyonları aksatırken, stok yönetimini zorlaştırıyor ve tedarikçiler ile müşteriler arasındaki dengeleri alt üst ediyor. Peki, bu zorlu hava koşullarında tedarik zincirini nasıl ayakta tutabiliriz? Bu makalede gelin bu sorunun cevabına biraz olsun ışık tutalım.
Sağlık kuruluşlarında kullanılan tıbbi ürünlerin ve malzemelerin etkili bir şekilde izlenmesi, depolanması, dağıtılması ve kontrol edilmesi süreçleri çok kritik öneme sahiptir. Bu süreç, hasta bakımının kalitesini doğrudan etkileyen, aynı zamanda hastane bütçesini optimize etmeye yardımcı olan kritik bir alandır. Medikal envanter yönetimi, gereksiz stok birikimlerinin önlenmesi, ihtiyaç duyulan malzemelerin zamanında temin edilmesi ve atıkların azaltılması gibi hedeflere yönelik stratejik bir yönetim gerektirir.